له‌م رۆژانه‌دا گه‌لی عێراق یادی چوار ساڵه‌ی كۆتایی هاتنی شه‌ڕی ده‌وڵه‌تی ئیسلامی له‌عێراق و شام ده‌كاته‌وه، ئه‌و كات حه‌یده‌ر عه‌بادی سه‌رۆك وه‌زیرانی ئه‌و ده‌مه‌ی عێراق له 9/12/2017 بانگی سه‌ركه‌وتنی به سه‌ر داعشدا ڕاگه‌یاند، هه‌موو ناوچه‌كانی عێراق پاككرایه‌وه له‌و ڕێكخراوه تیرۆریستیه، كه دواینیان شاری مووسڵ بوو له دوای سی ساڵ له شه‌ڕێكی سه‌خت.
دوای چوار ساڵ له ڕاگه‌یاندنی سه‌ركه‌وتن به سه‌ر داعشدا، ئێستا شانه به خه‌به‌رو نووستووه‌كانی داعش سه‌رله‌نوی خۆیان سازو ئاماده كردۆته‌وه‌وپه‌لاماری له ناكاو غافڵگیر ده‌كه‌نه سه‌ر هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ی كوردستان و هێزه چه‌كداره‌كانی تری عێراق و هێزه ئه‌منیه‌كان به گشتی، جگه له ته‌قینه‌وه‌ی تیرۆریستی و به ئه‌نجامگرتنی خه‌ڵكی سڤیل، وهه‌روه‌ها تیكدان ته‌قاندنه‌وه‌ی ته‌وه‌ره‌كانی گواستنه‌وه كاره‌با و دامه‌زراوه نه‌وتیه‌كان.
ئه‌گه‌ر مووسڵ سیمبووڵی به‌هێزی ده‌وڵه‌تی خه‌لافه‌تی ئیسلامی بووبێت، ئه‌وا به ڕزگاربوونی له بنده‌ستی داعش له‌گه‌ڵیدا هه‌موو خاڵه به‌هێزه‌كانی داعش له ئه‌فریقیاوئاسیاو خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست شكستی هێنا، به‌م شێوه عێراقیه‌كان به كوردو عه‌ره‌به‌وه به هاوكاری هاوپه‌یمانی نێوده‌وڵه‌تی و هێزه ئیقلیمیه‌كانیش توانیان كۆتایی به ده‌سته‌ڵاتی به‌ربه‌ری داعش بهێنن و خاكیان له بنده‌ستدا نه‌هێڵن، له‌لایه‌كی تره‌وه ده‌توانین بێژین ئه‌م سه‌ركه‌وتنه‌هه‌ر سه‌ركه‌وتنێكی سه‌ربازی نه‌بوو، به‌ڵكو سه‌ركه‌وتنێكی جه‌ماوه‌ری گه‌وره‌ش بوو بۆ گه‌لانی عێراق به سه‌ر توندڕه‌وی توندوتیژی چونكه خه‌ڵكێكی زۆر به‌شدار و پاڵپشتی هێزه چه‌كداره‌كانی عێراق بوون به پێشمه‌رگه‌و سوپاو حه‌شدی شه‌عبیشه‌وه بۆ له ناوبردنی داعش.
داعش له سه‌ر بنه‌مای تیرۆر و ترساندن و تۆقاندن و خوێنڕشتن و سه‌ری هه‌ڵدا و ده‌سته‌ڵاته‌كه‌ی فراوان كرد، كه ده‌یخواست له ڕیگه‌ی هێزو زه‌برو زه‌نگه‌و بیروباوه‌ڕی خۆی به‌سه‌ر خه‌ڵكی عێراق و ناوچه‌كه‌یشدا بسه‌پێنێت، كه ئه‌مه‌ش بۆ جیهانی شارستانی و ئه‌مڕۆ نزیك به مه‌حاڵه.
فاكته‌ره سه‌ره‌كیه‌كانی سه‌رهه‌ڵدانی داعش
- شكستی ڕه‌وتی لیبراڵی و دیموكراسی و چه‌پ و ئه‌وانی تریش بۆ پیشكه‌شكردنی ئه‌ڵته‌رنه‌تیف وپڕۆژه‌یه‌كی شارستانی بۆ هه‌ڵسانه‌وه و گه‌شه‌كردن و حوكمڕانێكی دادپه‌روه‌رو دامه‌زراوه‌یی.
- سیاسه‌تی په‌رواوێزخستنی پێكهاته‌كه‌كانی عێراق له لایه‌ن پێكهاته‌یه‌كه‌وه.
- پابه‌ند نه‌بوون به ده‌ستووری عێراقه‌وه كه له ساڵی 2005 ه‌وه‌و به ڕاپرسی ڕه‌زامه‌ندی زۆرینه‌ی گه‌لی عێراقی به‌ده‌ست هێناوه سه‌رووی 80%.
- گه‌نده‌ڵی كارگێڕی و دارایی.
- نه‌بوونی شه‌فافیه‌ت.
- دابیننه‌كردنی خزمه‌تگوزارییه سه‌ره‌تاییه‌كانی ئاوو كاره‌با و ته‌ندروستی و په‌روه‌رده.
- بێكاری و هه‌ژاری نه‌بوونی بیمه و دڵنییایی ته‌ندروستی.
- ده‌ستوه‌ردانی ده‌ره‌كی و به‌تایبه‌تی ئیقلیمی.
- بوارنه‌دان به گه‌ڕانه‌وه‌ی ئاواره‌كانی شه‌ڕی داعش بۆسه‌رماڵو حاڵی خۆیان.
- نه‌بوونی هه‌ماهه‌نگی پیویست له نێوان هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ی هه‌رێم و هێزه فیدراڵیه‌كانی عێراق وه‌كو پێویست.
- لاوازی لایه‌نی هه‌واڵگری له كۆكردنه‌وه‌ی زانیاری وردو دروست له سه‌ر جموجووڵه‌كانی داعش.
جیهانگیری تیرۆر
یه‌كێكی تر له‌و دیارده سامناكانه‌ی كه ڕه‌وته تیرۆریستیه‌كانی ئه‌لقاعیده‌و دواتر ده‌وڵه‌تی ئیسلامی له عێراق و شام له گه‌ڵ خۆیدا بڵاوی كرده‌وه ئه‌وه بوو دیارده‌ی تیرۆری كرد به دیارده‌یه‌كی ئه‌نته‌رناسیونال كه سنووره‌كان ببڕێت و له هه‌موو وڵاتانی جیهان و گه‌لانی جیاوازه‌و كۆببنه‌وه‌و، به هه‌زاران تیرۆریستی توندئاژۆ له ژن و پیاو كۆببنه‌وه‌وله ناوچه‌ی خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست به‌تایبه‌تی له عێراق و سوریا، كه ئه‌مه‌ش هۆكارێكی گه‌وره‌بوو بۆ پیشكه‌وتنی ئامرازو ئامانجه‌كانیان له كاری تیرۆریستیدا.
هۆكاری په‌لاماره‌كانی ئه‌م دواییه
سه‌ره‌ڕای ئه‌و فاكته‌رانه‌ی كه له سه‌ره‌وه ئاماژه‌م پێداوه فاكته‌رێكی تری گرنگی ئه‌م په‌لامارو هێرشانه‌ی ئه‌م دواییه‌ی داعش له ناوچه جێناكۆكه‌كان، ئه‌و كێشه‌و ململانێیانه‌یه كه‌له دوای پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنه پێشوه‌خته‌كه‌ی 10/10/2021 ه‌وه هاتۆته ئاراوه، جگه له تێكه‌ڵ كردنی هه‌موو وه‌ره‌قه‌كان ناردنی مه‌سجه‌گه‌لی جۆراوجۆره بۆ هه‌موو لایه‌نه‌كان نێوده‌وڵه‌تی و ناوخۆیی و ئیقلیمی كه داعش ماوه‌و وا به ئاسانی گۆڕه‌پانه‌كه‌تان بۆ چۆڵ ناكات.
شوێنی چه‌كداره‌كانی داعش
سه‌رچاوه ئاگاداره‌كان باس له‌وه‌ده‌كه‌ن كه به‌شی زۆر چه‌كداره‌كانی داعش له دوای كۆنترۆڵكردنه‌وه‌ی شاره‌كان له‌و شوێنانه‌ن كه ده‌ستی ده‌وڵه‌تیان پێ ناگات، به تایبه‌تی له ناوچه‌ی جه‌زیره له پارێزگای ئه‌نبار، هه‌ندێكی تریان له ناوچه‌ی سنووری عێراق و سوریان، هه‌ندێكی تریان ئێستا له‌ناوچه شاخاوییه‌كانی حه‌مرێن خۆیان مه‌ڵاس داوه كه له خۆرهه‌ڵاتی پارێزگای دیاله‌وه ده‌ست پێ ده‌كات تا باكووری پارێزگای سه‌لاحه‌دین، هه‌ندێكی تریشیان له نزیك شاری كه‌ركوكن نزیك له هه‌رێمی كوردستان، هه‌روه‌ها له چیای قه‌ره‌چووخ و و پارێزگای نه‌ینه‌واو زۆر ناوچه‌ی تر خۆیان حه‌شارداوه.
له كۆتاییدا ئه‌وه‌ی زۆر پێویسته‌و گرنگه بووترێت داعش و بیری توندڕه‌وی هه‌ر به ڕێگه‌ی سه‌ربازیو چاره‌سه‌ری ئه‌منی چاره ناكرێت و كۆتایی نایه‌ت به‌ڵكو پێویستی به ڕیفۆرم و چاكسازی فراوانه له ڕووی تیوری و فكری و چاره‌سه‌ر كردنی ئه‌و یازده خاڵه‌ی كه‌له سه‌ره‌وه ڕیزم كردوون.
