پێش هەر شتێك بە پێویستی دەزانم هەمووان لەو راستییە ئاگادار بکەم، کە بۆ ئەم نووسینە نەگەڕاومەتەوە بۆسەر هیچ سەرچاوە و بەڵگەنامە و لێکۆڵینەوەیەك، واتە ئەمە لێکۆڵینەوە نییە، بەڵکو تەنها چەند سەرنجێکی ئاسایی و تاکەکەسییە و وەك یادەورییەکی شۆڕشی ئەیلوول پێم باشە پێشکەشی خوێنەرە بەڕێزەکانی بکەم.
ئەمڕۆ ٥٦ ساڵ تێپەڕ دەبێت بەسەر بەرپابوونی شۆڕشی ١٤ ساڵەی هەرەسپێهێنراوی ئەیلوولدا، هەندێك پێیان وایە، سەرهەڵدانی ئەو شۆڕشە بە رێکەوت و بەهەڵەبووە و بەبەرنامە نەبووە و لەوکاتەدا پێویست نەبووە. هەندێکی دیکە پێیان وایە، بە پیلان و بەزۆر بەسەر کوردی باشووردا سەپێنراوە!؟.
بێگومان هەر چۆنێك بوو بێت، شۆڕشی ئەیلوول، شۆڕشێکی ١٤ ساڵەی مێژووی کورد و کوردستانە و نکوڵیی لێناکرێت، بەڵام هەر بۆچوون و رەخنەیەك لەسەر ئەو شۆڕشە هەبێت، کارێکی ئاساییە و ئەرك و مافی رەوای هەموو کورد و کوردستانییەکە. بێگومان ئەگەر رەخنەکان هەر لە چوارچێوەی دژایەتی و دوژمنایەتی کردنی کەسەکان و دەربڕینی رکوکینینەی تاکەکەسیدا بن، بەرامبەر بە سەرکردە و سەرانی شۆڕشەکە، ئەوە بەدڵنیاییەوە خزمەت بە ئێستا و داهاتوومان ناکات و ناچنە چوارچێوەی هەڵسەنگاندن و رەخنەی دروستکارانە و خزمەتگوزارانەوە. شۆڕشی ئەیلوول هەرچۆن بوو بێت، بە هەموو کەموکوڕییەکانییەوە، بە هەموو لایەنە باش و خراپەکانییەوە، شۆڕشێکی ١٤ ساڵەی باشووری کوردستان بووە و شۆڕشی میللەتی ئێمە بووە و بووە بە بەشێك لە مێژوومان.
پێویستە رەچاوی ئەوەش بکرێت کە لە شۆڕشێکی گەورە و درێژخایەنی وەکو شۆڕشی ١٤ ساڵەی ئەیلوولدا، دەیان تاوان و سەدان هەڵە و دیزەبەدەرخوونەی جۆراوجۆر، لە هەموو بوارە سیاسی و دیپلۆماسی و سەربازی و کۆمەڵایەتییەکاندا روویان داوە. شۆڕش و شەڕ بووە و شادی خۆشی و گەشتی نێو سەیرانگەکان نەبووە. شۆڕشێکی خوێناوی و پڕ لە هێرش و رووبەڕووبوونەوە و بەرنەگاربوونەوەی دوژمنان و داگیرکەران بووە. پڕ لە نەبەردی ئازایان و شۆڕشگێڕانە بووە بەرامبەر بە سوپای بەهێز و پڕچەککراو و دڕندەی دەوڵەتی عێراق و رژێمە یەك لەدوای یەکەکانیدا. لە سەروبەندی شۆڕشدا، دەیان جار شەڕ راگیراوە و دەستی پێکردووەتەوە و دانوستاندن کراوە و سەرنجام پاش ٩ ساڵ هێرش و بەرگری و شەڕوشۆڕی بەردەوام و خوێناوی، حکومەتی عێراق و شۆڕشی کوردستان، ئاگربەستێکی ٤ ساڵییان بەناوی بەیاننامە یان رێکەوتتنامەی ١١ی ئازاری ساڵی ١٩٧٤ەوە واژۆکرد و ماوەی ٤ ساڵ، هەردوولا لەسەر ئەوە رێککەوتبوون تا لەو ٤ ساڵەدا بەرنامەی ئۆتۆنۆمیی کوردستان جێبەجێ بکەن کە هەرگیز ئەوەی لەسەری رێککەوتبوون، نەکرا و رووی نەدا و دواجار دیسان شەڕ لەنێوان سوپای عێراق و هێزی پێشمەرگەی کوردستاندا هەڵگیرسێنرایەوە کە بە گیانلەدەستدانی دەوروبەری ٨ هەزار پێشمەرگە و دانیشتووانی ناو دەسەڵاتی شۆڕ ش و بە دانپیانانی بەعسییەکان خۆیان، ٦٩ هەزاریش لە سوپای عیراق و هێزە چەکدارەکانی دیکەی رژێم بەدەستی پێشمەرگەی کوردستان کوژراون. هەربۆیە سەرەنجام سەددام و بەعسییەکان ناچارر بوون بە داوا و داخوازییەکانی شا و دەوڵەتی ئێران رازیبن و بەشێك لە دەریای عەرەب و چەند دووڕگەیەکی عێراق رادەستی ئێران بکەن و رێکەوتننامەی جەزایری ١٩٧٥ لەنێوان شا-سەددامدا واژۆکراو و کۆتایی بە شۆڕشی ئەیلوولیش هێنرا. ئەم رێکەوتننامە و هەرەسهێنانەی شۆڕشی ئەیلوول، بابەتێکی سیاسی و سەربازی و گەلەکۆمەکێیەکی نێودەوڵەتیی ناوچەکە بووە و پێویستی بە بەدواداچوون و لێکۆڵینەوەی مێژوویی و سیاسی و سەبازی و دیبۆلۆماسی هەیە. بەدڵنیاییەوە ئەمەش ئیشی هەموو کەسێك نییە و دەبێت بەجێبهێڵرێت بۆ مێژوونووسان و لێکۆڵەرەوان و بۆ کەسانی ئەکادیمیست بۆ لایەنە شارەزا و پێوەندیدارەکانی ئەو بووارە. يادکردنه‌وه و به‌رزڕاگرتنی مێژووی شۆڕشی مه‌زنی ئه‌يلوول، هەروەها هەڵسەنگاندن و رەخنە لێگرتن و نووسینەوەی رووداوەکانی ئەو شۆڕشە، ئه‌رك و فه‌رمانی هه‌موو کورد و کوردستانييه‌کی پاك و دڵسۆز و به‌ئه‌مه‌که. بەر لە هەمووانیش، راستەوخۆ ئەرك و بەرپرسیارێتیی بەشداربووان و بەشداربووانی بەرپرسیار و کارای ئەو شۆڕشەیە. لەڕاستیدا ئه‌و شۆڕشه، شۆڕشی هه‌موو کورد و کوردستانييه‌ك بووه و هيچ که‌س و لايه‌نێك به‌ته‌نها خاوه‌نی نه‌بووه، شۆڕشی هەموو ميلله‌تی کورد بووە و کاروانێکی ماندوو و تێکشکاوی رێبازی پيرۆزی کوردايه‌تی بووه. دەبێت ئەوەش بڵێێن کە دروشمی سەرەکیی شۆڕشی ئەیلوول و هێزی پێشمەرگەی کوردستان، درشمی شۆڕشگێڕانەی (یان کوردستان یان نەمان) بووە کە لەژێر ئەو دروشمەدا و لەپێناوی ئەو ئامانجە پیرۆزەدا، بەهەزارن هەزار پێشمەرگە و فەرماند و ئەندامانی پارتی دیمۆکراتی کوردستان و کاژیك و کۆمەڵە و کۆمۆنیستەکان و کوردانی هەموو بەشەکانی دیکەی کوردستان گیانی پاکی خۆیان بە کورد و کوردستان بەخشیوە.
شايانی باسه له‌م ساڵانه‌ی دواييدا، گه‌لێ په‌ڕتووك و ناميلکه و وتار، له شێوه‌ی لێکۆڵينه‌وه و بيره‌وه‌ری و ره‌خنه و به‌ڵگه‌نامه‌دا، له‌سه‌ر شۆڕشی ئه‌لوول بڵاوکرانه‌وه، به‌ڵام لەگەڵ ئەوانەشدا هێشتا هه‌روه‌کو پێويست هه‌موو مێژوو و رووداوه‌کانی ناو ئه‌و شۆڕشه گەورە و درێژخایەنەی باشووری کوردستان نه‌نووسراونه‌ته‌وه و هەتا ئێستا گه‌لێ لايه‌نی ئه‌و شۆڕشه به ناڕوونی و نهێنی له تاريکستانی مێژووی ئێمه‌دا ماو‌نه‌ته‌وه. شۆڕشی ئه‌يلوول ده‌بووايه ته‌وه‌رێکی گه‌لێ به‌ربڵاوی ميديای کوردی بوويايه و شايانی زۆرتر له‌سه‌ر نووسين و لێکۆڵينه‌وه بووايه و به‌دواداچوونی زۆرتری بۆ بکرايه، ده‌بووايه له‌و بوودجه تۆکمه‌يه‌ی که هاته ده‌ست ده‌سه‌ڵاتی کوردی، ئه‌رشيفخانه‌يه‌کی گه‌وره و دامه‌زراوێکی مێژوويی و لێکۆڵينه‌وه‌يی و ئه‌کاديمييانه له‌سه‌ر هه‌موو لايه‌نه‌کانی ئه‌و شۆڕشه گه‌وره‌يه دابمه‌زرايه و بوودجه‌يه‌کی پێويستی بۆ ته‌رخان بکرايه، نابێت ئه‌و مێژووه له‌گه‌ڵ نه‌مانی سه‌رکرده و فه‌رمانده و پێشمه‌رگه و هه‌موو به‌شداربووه‌کانييدا، بچێته ژێر گڵه‌وه. ئێستاش نه‌چووه بچێت و ده‌توانرێت ئه‌و ئه‌رشيڤخانه و دامه‌زراوه‌یە بۆ نووسينه‌وه‌ی مێژووی ئه‌و شۆڕشه مه‌زنه دابمه‌زرێنرێت و کاری به‌رده‌وامی له‌سه‌ر بکرێت. پێويسته و ده‌بێت هه‌موو رووداو به‌سه‌رهات و پێوه‌ندیيه ئاشکرا و نهێنييه‌کانی شۆڕشه‌که به‌گشتى، هه‌مووی بنووسرێنه‌وه و بکرێنه ئه‌رشيف و بۆ مێژوو تۆمار بکرێن. پێویستە لێره‌دا ئاماژه‌‌يه‌ك به‌و راستييه تاڵه‌ش بکه‌ين که له رابردوودا گه‌لێ وته و وته‌ڵۆکی هه‌ڵبه‌ستراو و بێزه‌ون و گه‌لێ نووسينی تۆمه‌تبارانه و بوختانکارانه و چه‌واشه‌کارانه له‌سه‌ر ئه‌و شۆڕشه و سه‌رکردايه‌تييه‌که‌ی نووسراوه و به به‌ڵگه و بێ به‌ڵگه، به ناڕه‌وا هه‌وڵ دراوه هه‌موو روويه‌کی ئه‌و شۆڕشه و سه‌رکردايه‌تييه سياسی و سه‌ربازييه‌كه‌ی ناشيرين و دزێو بکرێت و مێژووه‌که‌ی له‌که‌دار بکرێت، له‌گه‌ڵ هه‌ڵگيرساندنه‌وه‌ی شۆڕشی نوێدا ئه‌و ره‌وتی دژايه‌تی و دوژمنايه‌تييه‌ی شۆڕشی ئه‌يلوول و سه‌رۆك و سه‌رکردايه‌تييه‌که‌ی زۆر په به‌ربڵاوی په‌ره‌ی سه‌ند و ته‌نانه‌ت کار گەیشتبووە ئەوەی کە له به‌ياننامه‌ی جه‌ژنی نه‌ورۆزيشدا هه‌ر به‌شێکی ته‌رخان ده‌کرا بۆ ناوزڕاندن و سووککردن و که‌مکردنه‌وه‌ی نه‌خش و گه‌وره‌يی شۆڕشی ئه‌يلوول و سه‌رۆك بارزانیى نه‌مر و هه‌موو سه‌رکرده و سه‌رکردايه‌تيیەکانی شۆڕشه‌كه!؟ ئه‌و که‌س و لايه‌نانه، له‌و هه‌وڵانه‌يانه‌وه پێيان وابوو کە ئه‌گه‌ر شۆڕشی ئه‌يلوول له‌به‌رچاوی ميلله‌ت بخه‌ن و سووك و بێنرخ و بێ بايه‌خی بکه‌ن، ئه‌مه ده‌بێته جوانکاری و باشی و راستی و ره‌وايی بۆ شۆڕشه نوێيه‌که‌ی دوای هەرەسی شۆڕشی ئەیلوول!؟ بێگومان له دوائه‌نجامدا، ئاشکرا بوو که ئه‌وه هه‌ڵه و تاوانێکی گه‌وره بوو که بهرامبهر شۆڕشی مه‌زنی ئه‌يلوول و مێژووی کورد و کوردستان کراوە. چونکه سه‌ره‌نجام، ئه‌و شۆڕشه نوێیه‌ی ميلله‌ته‌که‌شمان له شۆڕشی ئه‌يلوول باشتر و پێشکه‌وتووتر و کاريگه‌‌تر نه‌بوو و ته‌نانه‌ت کار گه‌يشه‌ته ئه‌و ئاسته‌ی که ئه‌گه‌ر شه‌ڕی نێوان ئێران و عێراق و شه‌ڕه‌کانی که‌نداو هه‌ڵنه‌گيرسانايه، ئێستا له باشووری کوردستاندا نه شۆڕش ده‌ما و نه يه‌ك کورديان به زيندووی ده‌هێشته‌وه و ته‌نانه‌ت ناوی کوردستانيشيان بۆ ئه‌و به‌شه‌ی کوردستان، بۆ مێژوو ده‌سڕييه‌وه و ئێستا هه‌تا سه‌ر سنووره فه‌ڕمييه‌کانی ئێران تورکيا و سوريا و عێراق، عه‌ڕه‌بی هاورده‌ی عێراقی و ئوردنی و فه‌ڵه‌ستينی و ميسری و یەمەنی له‌و به‌شه‌ی کوردستاندا جێگير ده‌کران و هيچ شتێکی کوردی و کوردستانی پاشماوه‌شی نه‌ده‌‌هێڵرایەوەا؟ لە گریمانەی روودانی ئەو پێشهاتانەدا، دەبێ ئێستا بپرسین: بۆ ئەوکاتانە، کێ چ لایەن و چ دەوڵەتێك بەرگریی لە کورد دەکرد و چۆن پێشگیریی لە لەناوبردنی کوردانی باشوور دەکرا!؟.
پێش هه‌ره‌سی ١٩٧٥، شۆڕشێ ١٤ ساڵه‌ی ئه‌يلوول، خاوه‌نی ١٨ هێزی چەکدار بوو کە لە ٦٩ بەتالیۆن و سەدان لك و پەل و مەفرەزە و دەستەی چەکداری پێشمەرگەی ئازا و دڵسۆز و شۆڕشگێڕ و جەنگاوەردا، بەناوی پیرۆزی (لەشکری شۆڕشگێر و هێزی پێشمەرگەی کوردستان)ەوە بە یەکگرتوویی رێکوپێکی رێکخرابوون. زۆرتر له سه‌د هه‌زار پێشمه‌رگه و زۆرتر لە پەنجا هەزار هێزی بەرگریی میللی ئامادەکراو و گيانله‌سه‌رده‌ست، لەناو شۆڕشدا بوون. شۆڕش خاوه‌نی ناوچه‌يه‌کی به‌رفراوانی ئازادکراوی شاخاویی سه‌خت و پڕلە سەنگەر و شوێنی پتەوی به‌ره‌نگاريی بووە، خاوه‌نی هه‌زاران هه‌زار پارچەچه‌کی جۆراوجۆر و تۆپ و هاوەن و چەکی تانکشكێن و دۆشکە و دژە فڕۆکە بووە، خاوه‌نی جه‌ماوه‌رێکی دڵسۆز و تێکۆشه‌ر و وره‌به‌رز و خۆبەش و کۆڵنه‌ده‌ر بووە، شایانی باسە لەگەڵ هەبوونی گشت ئەو توانا و هێز و چەك و جەمارەی ناشۆڕشیشدا، بەڵام لە سەردەمی شۆڕشدا، لە ئەوپەڕی هێز و دەسەڵاتی شۆڕش و هێزی پێشمەرگەی کوتدستاندا، هەمیشە کورده نه‌ته‌وه‌ييه پاك و دڵسۆزه و دووربینەکان به‌رده‌وام هۆشدارييان ده‌دا به سه‌رکردايه‌تيی شۆڕش که پشت به شاهی ئێران و ده‌وڵه‌تی داگيرکه‌ری ئێران نه‌به‌ستن و بير له داهاتووی دوور بکه‌نه‌وه و هه‌موو بوون و ژيان و مانه‌وه و به‌رده‌واميی شۆڕشەکە به کۆمه‌که‌کانی ئێران و شوێنانی ديکه‌وه نه‌به‌سترێنه‌وه، چونکە خۆمان هەین و لەشکری شۆڕشگێر و هێزی پێشمەرگەی کوردستانمان هەیە. خۆمان شاخ و دۆڵ و شوێنی سه‌ختی خۆپاراستن و بەرەنگاربوونەوەمان بەدەستەوەیە، ميلله‌تێکی پاك و دڵسۆز و تێکۆشه‌ر و خۆبەخش و کۆڵنه‌ده‌رمان لەپشتەوەیە، به‌ڵام مه‌خابن هيچ که‌س و هيچ لايه‌نێکی پێوه‌نديدار، گوێبيستی نه‌ته‌وه‌ييه دڵسۆزه‌کان نه‌بوون، ئەو پشتلێکردنەوە و بێباکییەی سەرانی شۆڕش، به هه‌ره‌سی شۆڕش و ره‌نج به‌باچوونی هەزاران هەزار پێشمەرگە و بەفیڕۆچوونی ده‌ريايه‌ك خوێن و فرمێسك و بە تێکشکان و ماڵوێران بوونی کورد شکایەوە١؟.
جێگەی داخە، هەتا ئه‌مڕۆش هه‌ر هه‌مان مێژوو به شێوه و شێوازێکی خراپتری ديکه دووباره ده‌بێته‌وه و هه‌ر هه‌مان کورده نه‌ته‌وه‌ييه پاك و دڵسۆز و خه‌مخۆره‌کانی کورد و کوردايه‌تی، هۆشداری ده‌ده‌نه‌وە ده‌سه‌ڵاتی ئەمڕۆی باشووری کوردستان و سه‌رانی پارتی و يه‌کێتی لە هەڕەشە و مەترسیی داهاتووی بوونی ئه‌و باند و گروپه ئيسلامييه سياسييه دروستکراو و نۆکه‌ر و به‌کرێگيراوانه‌ی دوژمنانی کورد و داگيرکه‌رانی کوردستان ئاگادار دەکەنەوە، ئەو ئیسلامییە سیاسییانە، تابووری پێنجەم و داعشە ناوخۆییە خۆمەڵاسداوەکانن و هه‌ڕه‌شه و مه‌ترسيی کاره‌سه‌تبارن بۆسه‌ر ده‌سکه‌وته‌کانی ئەمڕۆی میللەت و بۆ ئه‌زموونی ده‌سه‌ڵاتی باشووری کوردستان و بۆسه‌ر ئاساييشيی نه‌ته‌وه‌يی و نيشتمانيی کورد و کوردستان، به‌ڵام به‌داخه‌وه هه‌تا له‌داهاتوودا ئه‌و گروپه ئيسلامييه سياسيانه سەرانسەر باشووری کوردستان تەعریب نەکەن و بەشێکی هەرە زۆری میللەت نەگەوجێنن و کارەساتی نەتەوەیی و نیشتمانی دروست نەکەن، هيچ که‌س و هيچ لايه‌نێکی پێوه‌نديدار گوێبيستی پێشنيازه‌کان و دڵسۆزييه‌کان و خه‌مخۆرييه‌کانی نه‌ته‌وه‌ييه‌کان نابن و پاش روودانی کاره‌ساته‌کان، هه‌موومان پەشیمان و زیانمەند و رەنجەڕۆ دەبینەوە!؟.
با لێرەوە بێمەوە سەر باسکردنی شۆڕشی ئەیلوول و ئاماژە بە یەکێ لە کێشە گەورە و بیرلێنەکراوەکانی شۆڕشی ئەیلوول بدەین کە ئەمە بووە، شۆڕشەکە رۆژ بە رۆژ گەورەتر بووە، شۆڕشەکەش هەتا گەورەتر بووایە، لەڕووی پشتیوانی و کۆمەکی مادی و پێداویستییەکانی رۆژانەو و چەك و پێداویستییەکانی دیکەی شەڕ و بەرگریکردنەوە. زۆرتر ناچاری خۆگرێدان و پابەند دەبوو بە ئێرانەوە، ئێرانیش ئەو راستییانەی باش دەزانی و پێشتر بیریان لەوە کردبۆوە و کاریان بۆ کردبوو و ساواك پلانی دۆزەخییانەی خۆی بۆ دانابوو، هەربۆیە، هەر لەگەڵ تەواو بوونی بەیاننامە یان رێکەوتننامەی ١١ی ئازار ساڵی ١٩٧٠، لە ساڵی ١٩٧٤دا، هانی خەڵکی شار و شارۆچکەکانی باشووری کوردستانیاندەدا کە بە ماڵومنداڵەوە، لێشاو بچنە دەرەوە و پێوەندیی بە شۆڕشەوە بکەن!؟ تا کار گەیشتە ئەوەی کە دانیشتوانی ناو دەسەڵاتدارێتیی شۆڕش، بە ئەندازەیەك زۆر بوو بوو، ئیتر بەخێوکردن و بەڕێوەبردنی ئەو جەماوەرە فرە زۆرەی خەڵی شار و شارۆچکەکان کە هاتبوونە ناو شۆڕشەوە، لە توانای شۆڕشدا نەمابوو و ئەوەش پیلان و بەرنامەکەی شای ئێران و ساواك و دەوڵەتی ئێران بووو، هەر بۆیە، بەشێکی زۆری ئەو جەماوەرە راکردووە، وەکو پەنادراو لە چەند شوێنێکی ناو ئێراندا نیشتەجێ کران و ئەوەش بارمتەیەکی دەستەمۆکراو بوون بەدەست دەوڵەتی ئێرانەوە کە سەرانی شۆڕشەکە زۆرتر و زۆرتر ناچاری هاوکاری و کۆمەکەکانی دەوڵەتی ئێران بن و زۆتر و زۆرتر گوێلەمستی بڕیارەکانی شا و دەوڵەتی ئێرانبن کە سەرنجام رێکەوتنی و پەیمانی جەزائیری لێکەوتەوە و شا و سەددام دەستی رێککەوتن و ئاشتبوونەوەیان خستە نێو دەستی یەکترەوە و ئێران هەموو کۆمەك و هاوکاری و یارمەتییەکی خۆی و دەرەوی ئێرانی لە شۆڕشەکە بڕی و هەردوو دەوڵەت و لایەنی نەیار و دژ و دوژمنی یەکتر، ئێران و عێراق، لەنێو خۆیاندا رێكکەوتن و سەرانی شۆڕشیش بەبێ ئەوەی رۆژێك لە رؤژان بیریان لەو ئەگەر و پێشهاتانە کردبێتەوە، کەوتنە داوی پیلان و بەرنامەکەی شا و ساواکی ئێرانەوە و بەبێ ئەوەی بیرلە بەردەوامیدان بە شۆڕش و بەرەنگاربوونەوە بکەنەوە، خۆیان و شۆڕشەکە و جەماوەرەکەیان رادەستی چارەنووسێکی نادیار کرد و شۆڕشی ١٤ ساڵەی ئەیلوول، هەرەسی پێهێنراو دەریایەك فرمێسك و خوێنی میللەت بەهەدەر چوو و هەزاران هەزار پێشمەرگە و خەڵکی بێچارەی کوردستان، بوون بە سەرگەردانی بیرنەکردنەوە و بیرتەسکی و نادووربینی و ترسنۆکی هەموو سەرانی شۆڕشەکە. لێرەدا رەنگە پێویست بە درێژکردنەوە نەکات و هەموو دەزانین کە چارەنووسی شۆڕشەکە و میللەتەکەمان بەچی گەیشت و چ تێکشکان و رووخان و هەرەسهێنان و کارەساتێکی نەتەوەیی نیشتمانیمان بەسەردا هێنرا!؟.
لەم یادەوەرییەدا پێویستە باسی کێشەیەکی دیکەی ناو ئەو شۆڕشە بکەین کە ئەمە بووە: لەناو شۆڕشی ئەیلوولدا، سەدان لە کوردانی بەشەکانی دیکەی کوردستان هەبوون و بەشداریی شۆڕش بوون. بە تایبەتی کوردانی رۆژهەڵاتی کوردستان کە هەندێکیان بە درێژایی شۆڕش، شانبەشانی هێزی پێشمەرگەی کوردستان پێشمەرگە بوون و لە خزمەتی شۆڕشدا بوون. پاشان سەرانی شۆڕش، بە پلان و ناچارکردنی ساواك، دەستیان چووە خوێنی چەند پێشمەرگە و کادرێکی پاك و دڵسۆز و تێکۆشەری دیمۆکرات و کۆمەڵەوە. ژمارەی ئەو کوردانەی رۆژهەڵاتی کوردستان کە یان لە شۆڕشدا تێرۆرکران یان بە زینوویی و یان بە تێرۆرکراوی رادەستی ساواك کراونەتەوە!؟، نێزیکەی ١٠ تا ١٥ پێشمەرگە و کادری دێمۆکرات و کۆمەڵە دەبوون، وەك سڵێمانی موعینی، سمایلی شەریف زادە، تۆفیقی هەنجیرەیی. . . هتد. هەموو ناوەکانی دیکە بە دروستی لە هەندێك لێکۆڵینەوە و پەڕتووکدا تۆمارکراون. هەندێکیشیان دوای هەرەس، بەعسییەکان لەناویانبردن و گۆڕەونیان کردن، وەکو نەمران عەبدولڕەحمانی زەبیحی و ئەحمەد تۆفیق، کە دوو سەرکردە و سیاسەتمەداری کوردانی رۆژهەڵاتی کوردستان بوون. بێگومان ئەو رووداوە شەرمهێن و دڵتەزێنانە نکوڵییان لێناکرێت، جێگەی داخە کە بەو سەرەنجامە گەیەندراون و ئەو تاوانانە روویان داوە. دەبوو هەرگیز ئەو کاروکردەوانە لەناو ئەو شۆڕشەدا روویان نەدایە!؟ لە راستیدا ئەو تێرۆر و کوشتوکوشارەی ناو شۆڕشەکە، پرسێکی گرنگ و هەستیارە و دەبێت لەڕووی مێژوویی و سیاسی و نەتەوەییەوە لێبکۆڵرێتەوە و ئەنجامگیریی پێویستی لێوەربگیرێت. ئەوە پرسێکە بە چەند وشە و رستەیەکی رەخنەئامێزانە یان بە تۆمەت و بوختان، یەکلایی ناکرێتەوە. دەبێت لە دادگەیەکی دادپەروەرانەی مێژوویی و نەتەوەییدا ئەو تاوانانە یەکلایی بکرێنەوە.
لێرەدا هەر سەبارەت بو تێرۆرکردنی کوردانی رۆژهەڵات، دەبێت باسی ئەوەش بکەین، کە لە دوای راپەڕینی ساڵی ١٩٩١ی باشووری کوردستانەوە، بەئامار، ٣٨٥ لە پێشمەرگە و فەرماندە و کادرانی دێمۆکرات و کۆمەڵە، لەژێر سایەی دەسەڵاتدارانی باشووری کوردستاندا، بەدەستی بەکرێگیراوەکان و پیاوکوژانی ئیتڵاعاتی ئێرانەوە تێرۆرکراون، بەتایبەتی لە دەڤەری سلێمانی و ناوچەکانی هەورامان و شارەزووردا، زۆرترین تاوان بەرامبەر کوردانی رۆژهەڵات ئەنجام دراون!؟.
شۆڕشی ئه‌يلوول و ئه‌و ده‌سه‌ڵاته کوردييه‌ی ئێستا:
لە شۆڕشی ١٤ساڵه‌ی ئه‌يلوولدا، که بارزانيی نه‌مر سه‌رۆکايه‌تيی ده‌کرد، به هه‌موو هەڵە و که‌موکوڕی و ناته‌واوييه‌کيشيه‌وه، به‌ڵام له ماوه‌ی ئه‌و ١٤ ساڵەی شۆڕشدا، تەنانەت یەك مەلا و یەك مامۆستای ئايينی نه‌يانکرد و نه‌يانتوانی يه‌ك فه‌توا دژی هيچ نووسينێك، دژی هيچ نووسه‌ر و رۆشنبير و رەخنەگرێك ده‌ربکه‌ن، له‌و شۆڕشه‌دا، بە پێچەوانەی ئەمڕۆوە، ئايين و سياسه‌ت ته‌واو لێکجياکرابوونه‌وه و مزگه‌وته‌کانيش، جگه له‌وەی کە بۆ خواپه‌رستی و کاروباری ئايينی بوون، لەهەمان کاتیشدا شوێنی کۆبوونه‌وه و پشودانی هێزی پێشمه‌رگه‌ی کوردستانيش بوون.
کەچی ئێستا به‌هۆی مه‌لا و بانگخوازە ئيسلامييه سياسييه‌کانه‌وه، مزگه‌وته‌کان کراون به بنکه‌ی ئیسلامچێتی و ته‌عريبچێتی و ئيخوانچێتی و تۆرانيزم و بەرهەمهێنانی تێرۆریزم و تێرۆريستان، مه‌لا و بانگخوازە ئيسلامييه سياسييه‌کانيش به ئاره‌زووی خۆيان و به به‌رچاوی ميلله‌ت و ده‌سه‌ڵاتی سیاسیی باشوورەوە، بۆ به‌رژه‌وه‌نديی دوژمنانی کورد و داگيرکه‌رانی کوردستان، به‌رده‌وام خه‌ريکی به ئيسلام کردن و گەوجاندن و به عه‌ره‌بکردنی کۆمەڵگەن. به ئازادی و به خواست و به‌رژه‌وه‌نديی ئه‌و گروپه ئيسلامييه سياسييه دروستکراو و به‌کرێگيراوانه، نووسه‌ران و رۆشنبيران و رەخنەگران و ئازادبيرانی کوردستان وڵاتبه‌ده‌ر و شاربه‌ده‌ر ده‌که‌ن. مارشی نه‌ته‌وه‌يی کوردی، ئه‌ی ره‌قيبی پيرۆز ياساخ ده‌که‌ن، به کوفر و تاوانی ده‌زانن، له‌ناو هۆڵی په‌رله‌ماندا له‌به‌ری هه‌ڵناستن، چه‌ژنی نوێڕۆژی پيرۆزی کورده‌واری به کفر داده‌نێن، دژی پۆشينی جلوبه‌رگی جوان و رازاوه‌ی ئافره‌تانن، بانگاشه بۆ له‌چك و جبه و باڵاپۆش و جلوبه‌رگی دواکه‌وتووانه‌ی مۆدێلی ئیخوانەکان و عەربیی سعوودی و میرنشینەکانی کەنداو ده‌که‌ن. به‌رده‌وام به ئاشکرا و بێ باکانه سوکايه‌تی و بێ رێزی به هه‌موو پيرۆزيیه نه‌ته‌وه‌يی و نيشتمانيه‌کانی کورد و کوردستان ده‌که‌ن، تێرۆريستان و خۆکوژان له وڵاتانی ده‌وروبه‌ره‌وه ده‌هێننه کوردستانه‌وه و کاری تێرۆريستی و وێرانکارييان پێئه‌نجام ده‌ده‌ن. هه‌موو هه‌وڵ و ئامانجێکيشان تێکدانی بارودۆخی ئارامی و ئاساييشی باشووری کوردستان و گه‌يشتنيانه به ده‌سه‌ڵاتی سياسی. شایانی باسە ئه‌و باندو و کەسایەتی و گروپه ئيسلامييه سياسييانه، چه‌ند ته‌نێکی نامۆن به کورد و کوردستان، تابووری پێنجه‌من و نۆکەر و به‌کرێگيراو و ئاژاوه‌گێڕن و وه‌کو مين له هه‌موو کوردستاندا چێندراون بۆ کاتی پێويست که ده‌رفه‌ت له ده‌سه‌ڵاتی کوردی و بزووتنه‌ی کوردايه‌تی بهێنن و خۆيان شوێنی ئه‌و ده‌سه‌ڵاته کوردييه‌ی ئه‌مڕۆ بگرنه‌وه و ببنه خاوه‌نی بوودجه و داهاتی کوردستان و به‌رنامه دواکه‌وتوو و دۆزه‌خييه‌کانی دوژمنای کورد و داگرکه‌رانی کوردستان جێبه‌جێ بکه‌ن و شتێك نه‌هێڵنەوە بەناوی ئازادی و دیمۆکراسی و ئارامی و ئاساییش و پێشکه‌وتن و شارستانێتییەوە، هه‌موو هه‌وڵ و مه‌به‌ستێکيان هه‌ر ئه‌وه‌يه که ئیسلام و ئیسلامچێتی و ئيخوانچێتی و تۆرانيزم و و هابیزم و سەلەفیزم، شوێنی کورد بوون و کوردايه‌تی بگرنه‌وه!؟.
با لێره‌دا پرسيارێکی پێويست و ره‌وا ئاڕاسته‌ی ده‌سه‌ڵات و دەسەڵاتدارانی خۆمان بکه‌ين و بپرسين: ئێوە بۆچی ئاوا بێ ده‌نگ و بێ هه‌ڵوێست و سست و زه‌ليلن بهرامبهر هه‌ڵوێست و گفتار و وتار و کاروکرده‌وه‌ی ناکوردانه و تێکده‌رانه و تەعریبچییانەی ئه‌و مه‌لا و بانگخواز و مامۆستا ئايينی و باند و گروپه ئيسلامييه سياسييانه، ئه‌و ماسته چ موويه‌کی تێدايه!؟. لە کۆتاییدا، رەنگە لە ئەمڕۆدا وا باشتر بێت کە هەموو ئه‌و لاپه‌ڕه ره‌شانەی شۆڕشی ئەیلوول و شۆڕشی نوێی میللەتەکەمان هه‌ڵنه‌ده‌ينه‌وه و ئه‌و برينه بەسوێ و پڕ ئازارانه‌ی رابردوو نه‌کولێنينه‌وه، وه‌کو ده‌ڵێن با لەم بارودۆخە هەستیارەدا کای کۆن به با نه‌که‌ين، به‌ڵام له‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌مانه‌شدا هه‌ر پێویستە و ده‌بێت، لە داهاتوودا ئه‌و مێژووه ئاشکرا بکرێت و بۆ نه‌وه‌کانی داهاتوو بنووسرێته‌وه و هه‌موو نووسراو و به‌ڵگه‌نامه‌کان به ئه‌رشيف بکرێن و له فه‌وتان رزگار بکرێن.
لێره‌وه، له‌يادی ٥٦ ساڵه‌ی شۆڕشی مه‌زنی ئه‌يلوولدا، به ئه‌رکی خۆمی ده‌زانم که سه‌ری رێز و ئه‌مه‌گداری بۆ هه‌موو پێشمه‌رگه و به‌شداربووه گيانبه‌خشيووه‌کانی ئه‌و شۆڕشه مه‌زنه دابنه‌وێنم و سوپاس و پێزانين و رێز و سڵاوی زۆريش بۆ هه‌موو ئه‌و کورد و کوردستانييه ئازا و دڵسۆزانه بنێرم که به‌شداريی ئه‌و شۆڕشه مه‌زنه‌يان کردووه.
هه‌زاران سڵاو له‌گيانی پاکی هه‌موو گيانبه‌خشيووه‌کانی رێبازی پيرۆزی کوردايه‌تي، رێبازی ئازاديی کورد و يه‌کگرتنه‌وه و سه‌ربه‌خۆيی کوردستان
هه‌زاران تاجه گوڵينه بۆسه‌ر گڵکۆی پيرۆزی هه‌موو پێشمه‌رگه و فه‌رمانده و به‌شداربووه ژيانبه‌خشيووه‌کانی شۆڕشی مه‌زنی ئه‌يلوول.
بەختیاری شەمەیی
١١/٩/٢٠١٧
تێبینی: ئەم چەند وشەیە، لە روانگەیەکی نەتەوەییەوە و نووسراوە و پێوەنەندیی بە دۆستایەتی یان دوژمنایەتی کردنی هیچ کەس و لایەنێکەوە نییە.
