دەوڵەتى عێراق لەدوایى ڕوخانى ڕژێمى فاشى وسەرکوتکەر ودیکتتۆرى بەعس لەلایەن چەندین حیزبێک بەڕێوەبراوە وسیستەمى دەسەڵاتیان بەپێى بەرژەوەندى حیزبى وئایینى ونەتەوەیى بۆخۆیان قۆرغ کردووە ودەسەڵات ویاساکانیان لەبەرژەوەندى خۆیان بەکارهێناوە,خەراپترلەوەش بەشێکى زۆر حیزبەسیاسییەکانى عێراق وباشوورى کوردستان لەڕووى سیاسى ومیکانیزمى هەڵسوڕانى ئیدارى وسیاسى یەوە سەربەخۆیانە ڕەفتاروچالاکى یان نەکردووە,بەمەمانایەکى ڕوونتر گرێدراوى سیاسەتى دەوڵەتانى داگیرکەروفاشى بوون بەتایبەتى دەوڵەتانى ناوچەکەلەوانەش دەوڵەتانى ئێران وتورکیا وسعودیە. دەوڵەتى عێراق زیاتر بەرپرسەباڵاکانى کەوتونەتەژێرکاریگەرى سیاسەتى کۆنەپەرستانەى دەوڵەتى ئیسلامى ئێرانەوە,بەدرێژایى دەسەڵاتى دەوڵەتى تازەى عێراق هەمیشە هەى مەنەى سیاسەت وسیستەمى ئیسلامى ئێران ڕەنگى داوەتەوە بەجۆرى کردارى هەر لەدانانى بەشێکى زۆر لەبەرپرسەباڵاکانى دەوڵەت و هەم دەرکردنى چەندین یاساى کۆنەپەرستانەى دژبەئازادى و مافەکانى مرۆڤ دا.
لەناو وەزارەت و سوپا وهێزەمیللیشاکانى عێراقدا چ لەناو بەرپرسەباڵاکان چ لەناوهێزى سەربازى وچەکداردا بەشێکى زۆر ئێرانى وئیتڵاعاتى ئێرانى جێگیرکراون بەئاشکرا دیارە و وێنەکانیان بڵاودەکرێنەوە لەڕاگەیاندنەکاندا,لەم چەند ڕۆژەدا وێنەى قاسم ئەعرەجى بڵاوکراوەتەوە کە لەسەردەمى شەڕى ئێران وعێراقدا لەناوسوپاى پاسداراندابووە وشەڕى لەگەڵ عێراق کردووە, لەکاتێکدا لە عێراق(قاسم ئەعرەجی ) وەزیری ناوخۆی ئیستاى عێراق لەساڵانى ڕابردوو بەدرێژایى چەندین ساڵ سەرباز بووە لە سوپای ئێران لە شەڕی ئێران وعێراقدا و بەچەندان سەربازى عێراقى کوشتووە, واتە ( قاسم ئەعرەجى ) ئێستاش هەر کوڕە بەوەفاکەى ئیتلاعاتى ئێرانە , واتە ئێران لەعێراق دەسەڵاتدارە .
دامەزراندنى هێزى چەکدارى حەشدى شەعبى لەعێراق سەرکردەکانیان مەشقیان پێکراوە لەئێران لەلایەن بەرپرسان وشارەزایانى سوپای پاسدارانى ئێرانەوە,ئێستاش بەشێکیان وێنەى ئیمام خومێنى ئێرانى بەرزدەکەنەوە ولەهەندێ جێگا هەڵیان واسیوە. ئەم هێزە هەتا ئێستا نەخراوەتە سەروەزارەتەکانى دەوڵەت ولەڕووى یاساوە بەشێک لە ئەندام پەرلەمانەکانى عێراق کە لەڕووى فکرەو وبۆچوونەوە لەڕژێمى کۆمارى ئێرانەوە نیزیکن دەیانەوێت ئەم هێزە ملیشایە بخرێتە سەر وەزارەت و شانبەشانى سوپاى عێراق هاوکارى بکرێت. لەکاتێکدا ئەم هێزە لە ناوچە کوردنیشینەکان بەتایبەت ئەوناوچانەى کە بەناوچەکێشەلەسەرەکان ناسێندراون کێشەى زۆر بۆخەڵکى ناوچەکە دروست دەکەن وهەوڵى دووبەرەکى وشەڕوئاژاوە دەدەن لەنێوان نەتەوەوئایین وعەشیرەتە جیاوازەکان دەدەن,چەندین شەڕوکێشە وگرفت دروستبووە لەوەتى ئەوهێزەچەکدارە بەناوى حەشدى شەعبى جێگیرکراون. کە زۆر جاربۆتە شەڕیش لەگەڵ هێزەکانى پێشمەرگەى کوردستان لەناوچەکانى خانەقین وکرکوک وچەندین جێگاى تر. حەشدى شەعبى سەرکردەسەربازییەکان بەردەوام سەردانى ئێران دەکەن وکۆبونەوە لەگەڵ بەرپرسانى ئێران دەکەن.
بۆ هەموو کەس ڕوون و ئاشکرایە کە بە بەرنامەو سیاسەتی دژە ئینسانییەکانى ڕژێمى کۆماری سێدارەى ئیسلامی ئێران لە باشووری کوردستان کراوە کاریگەرییەکانى زۆر باش دەرکەوتووە بەتایبەت لەپارێزگاى سلێمانى. هەر دەڵێى فرۆشراوە بەڕژێمى ئێران ,بە دارو بەردو شاخ و شارو دێهاتەوە فرۆشراوە بە ئێران و ئێستا خاکی ئێرانەو داگیرکراوە. هێشتا ئێران تەپڵی سەرکەووتن و گرتنی سلیمانی و دەوروبەری بە ئاشکرالێ نەداوە. بەڵام جارێ بە بێدەنگی و خشکەیی لێی دامەزراوە. لە هیچ شارێکی کوردستان لە ڕۆژهەڵات لە ۱_۲بنکەی سوپاو ئیتلاعات و بنکە جاسوسیەکان زیاتری تێدا نیە . بەڵام لە شاری " سلیمانی " زیاتر لە ۷٠٠ بنکەی جاسوسی و ئیتلاعات و سوپای پاسداران و هەمزەی سەیدالشهداو. هێزەکانی قودس و دەیانی تر لە ناوچەی سەوز دا هەن و زۆریش چالاکن . . هەروەها گەورەترین بنکەی سەربازی سوپای پاسدارانی لێ دامەزراوە. خەراپتر لەوە هیچ ڕاگەیاندن وبڵاوکراوەیەکى باشوورى کوردستان کارى لەسەرنەکردووە وخەڵکى باشوورى کوردستان وجیهانى پێ ئاشنا نەکردووە کە ڕژێمى کۆمارى سێدارەى ئیسلامى ئێران تەدەخول لەکاروبارى باشوورى کوردستاندا دەکات ولەداهاتوودا قەیران وکێشەى گەورەتر ڕووبەڕووى خەڵکى کوردستان دەبێتەوە. لەسایەى هەبوونى ئەم هەموو بنکەئیتڵاعاتیانە بەچەندین لەتێکۆشەران وهەڵسوڕاوانى ئۆپۆزیسیۆنى ئێرانى لە عێراق وباشوورى کوردستان تیرۆرکراون ,ئەم ڕژێمە هاوکارێکى بەهێزى حیزب وڕێکخراوە ئیسلامییە توندڕەوەکانە لەناوچەکەدا چۆن دەکرێت بێ دەنگەى لێ بکرێت.
ئەوەتا لە رۆژی شەممە 16ی رێبەندانی 1395 جیمز ماتیسوەزیری بەرگری ئەمریكا رژێمی ئێرانی بە گەورەترین پشتیوانی تیرۆریزم لە جیهان ناوبرد. ناوبراو لە وتارێكدا لە ژاپۆن گوتی: چاودێری كردنی رژێمی ئێران بە لەبەرچاو گرتنی هەڵسوكەوتی ئەو رژێمە ئەركێكی بەسودە.
هەتا كاتێك رژێمی ئێران ئەو جۆرە هەڵسوكەوتەی هەیە، بە گەورەترین وەڵاتی پشتیوانی لە تیرۆریزم لە جیهاندا دەناسرێ و بە رای من، كاری دروست ئەوەیە كە بەو رژێمەی حاڵی كەین ئەوەی ئەنجامی دەدا، سەرنجی خەڵكێكی زۆر بۆ لای خۆی رادەكێشێ.
ماتیس هەروەها وتی: باش نیە كە هەڵسوكەوتی رژێمی ئێران لە بەرچاو نەگرین و لێی غافڵ بین. لەکاتێکدا ڕژێمى کۆمارى سێدارەى ئیسلامى ئێران بەم جۆرە ناسراوە کە پاڵپشتى گروپ وڕێکخراو وبزوتنەوەتوندڕەوتیرۆریستى ئیسلامییەکان دەکات لە ناوخۆشی بەردەوام خەڵک لەسێدارە دەدات . بەردەوام لەئێرانن بەشێک لەسەرکردەکانى حیزبەکانى عێراق بەتایبەت ئەوانەى کە لەناو لوتکەى دەسەڵاتدان, کێشەوقەیرانەکانى عێراقیش هەرزیاتر وگەورەتردەکەن لەجیاتى چارەسەر, ئەبێ بۆ چى بەرپرسەباڵاکانى عێراق و بەرپرسەکانى باشوورى کوردستان دڵ یان بەدۆستى ئەو ڕژێمە سەرکوتگەرە خۆشبێت,دڵنییام جگە لەزیان بۆخەڵکى عێراق وباشوورى کوردستان هیچ سوودێکى نابێت.
هاوشێوەى پەرلەمان وحکومەتەکەى ڕژێمى کۆنەپەرستى کۆمارى ئیسلامى سێدارەى ئێران,پەرلەمانی عێراقیش لە دانیشتنی خۆی لە ڕۆژی 22 / 10 /2016 ىریارێکی دەرکرد بە قەدەغەکردنی کڕین و فرۆشتن وهاوردەکردنی مادە کحولیەکان .
لە ساڵی 1921 کەوە کە دەوڵەتی عێراق دامەزراوە تاکو ئێستا لە شێوەی ئەوبڕیارە کۆنەپەرستانەی ئەمڕۆ دەردەکرێ لە ژێر سایەی حکومەتی تایفی عێراقدا بەخۆیەوە نەدیوە، یاسای بەرەسمی ناساندنی هاوسەرگیری بە سیخە کە ڕێگادراوە نوسینگەی تایبەتی بۆ بکرێتەوە، قانونی کارتی نیشتمانی کە غەیرە موسڵمانەکان وەک مرۆڤی پلە دوو هەژمار دەکا، قانونی 150 ڕۆژ پشوی ڕەسمی کە زوربەیان بۆ بۆنە دینیەکانن و ئێستاش قانونی قەدەغەکردنی مەی . دەر کردنى ئەم جۆرە یاسایانە ڕێک لەژێر کاریگەرى بەرپرسانى ڕژێمى کۆنەپەرستى ئێرانە بەهەر جۆرێک بێت دەیەوێت لەڕێگاى جۆراوجۆرەوە کاریگەرى خۆیى لەناوسیستەم ودەسەڵاتى عێراق زیاد بکات.
جەماوەری خەڵک لە عێراق دەبێ باش بزانن کە بێدەنگی لە تێپەڕاندنی قانونێکی لەو بابەتە وهەبوونى چەندین بەرپرسى ئێرانى لەعێراق لەناو وەزارەتەکان وهێزى سوپا و چەکدارى جۆراوجۆر جگە لەزیان و شەڕو ماڵوێرانى وبەفرۆبردن ودزینى سامان وپارەى گشتى عێراق وهیچى تر ى بۆخەڵکى عێراق نابێت,دەرکردنى چەند یاساى کۆنەپەرستانە ودژەئینسانى بە بیانوی نەسازانی لەگەڵ بنەماکانی ئیسلام، دڵنییام لەداهاتوودا قانونی تری بەدوادا دێ بە هەمان بیانو، لەوانە دەست بڕین و سەنگەسارو هەموو ئەو یاساو ڕێسایانەی ئێستا لە دەوڵەتە کۆنەپەرستە ئیسلامیەکانی وەک ئێران و سعودیەو پاکستان پەیڕەو دەکرێن.
ئەم قانونە، جگە لەوەی پێشێلکاریەکی ڕوون و ئاشکرایە بۆ سەرەتاییترین مافی کەسایەتی و هەموو بنەماکانی مافی مرۆڤ، لەهەمان کاتدا و تەنانەت لەگەڵ بنەماکانی خودی دەستوری عێراقیش ناکۆکە کە دەڵێ : نابێ هیچ قانونێک پەسەند بکرێ کە لەگەڵ ماف و ئازادى یەبنەڕەتیەکانی ئەو دەستورەدا نایەتەوە . کەواتە بەرپرسەباڵاکانى ئێستاى عێراق دەیانەوێت بەهاوکارى ڕژێمى کۆنەپەرستى ئێران عێراق بگێڕنەوە سەدەتاریکەکانى ناوەڕاست.
بەهەمووشێوەیەک پێویستە لەدژى دەستێوەردانەکانى ڕژێمى کۆمارى سێدارەى ئسلامى ئێران لەناو عێراق وباشوورى کوردستان بوەستینەوە,ناکرێت چیتر بێ دەنگەى لێ بکرێت ,لەکاتێکدا ئەو ڕژێمە ڕۆژانە خەڵک لەسێدارەدەدات و بەکۆمارى سێدارەى ئیسلامى ناسێندرارە و لەقۆناغى ئێستاشدا سوپاى پاسداران لەلایەن ئەمریکاوە کارى لەسەر دەکرێت کە بخرێتە ناولیستى تیرۆرەوە.
کەواتە هەرتەدەخولکردنێک بەناوى هاوکاریکردنى کۆمارى ئیسلامى ئێران بۆعێراق لەداهاتوودا وەک ژەهردەبێت بۆ خەڵکى کۆمەڵگاى عێراق کەتووشى کێشەو قەیرانى زیاترى دەکات لەبەرئەوەى ئەوەى رژێمى ئێران دەى کات داگیرکارییە نەک هاوکارى کردنى خەڵکى عێراق.
باشترین چارەسەر دوورخستنەوەى تەدەخولى دەوڵەتانى ناوچەکەیە لەسەر عێراق و پاراستنى سەروەرى وسەربەخۆیى عێراقە نەک بەستنەوەى بەسیاسەتى دەوڵەتانى ناوچەکە بەگشتى و ئێران بەتایبەتى.
