عةرباندن بة قانوون لا نابرثت ... ئةمجةد شاكةلي

 
25-02-2008 18:31

 

فةريد ئةسةسةرد، سةرؤكي سةنديكاي ذؤژنامةضاناني سلثماني، ئثوارةي 11/12/2003، ميواني، پرؤگرامي "لة كوردستانةوة"ي، عةبدوذةززاق عةلي بوو. ئةو پرؤگرامة، يةكثكة لة پرؤگرامة باشةكاني - كة دةگمةنن- كةناصي ئاسمانيي كوردستان تيضي. ديارة پرؤگرامي باش، نةك هةر لة كوردستان تيضي، بةصكة لة تةواوي ئةو چوار كةناصة كوردييانةدا، كة هةن، كةمن. هةرچةندة من بؤ خؤم، لةگةص جؤري هةصبژاردني ميوانةكاني، كاك عةبدوذةززاق عةليدا نيم، چونكة ئةو ميوانانةي ئةو هةميشة، ئةو خةصكانةن، كة لة پشتي مثزةكانيان و لة پةنجةرةي ژوورةكانيان و لة ليستي مووچةكانيان و لة قةبارةي جزداني پارةكانيان و لة پانايي بةرژةوةندةكةسةكييةكانيان و لة دةلاقةي دةسةلآتةوة، دةنؤذنة پرسي كورد و تةواوي پرسةكاني ديكةي ئةم جيهانةش. ذةنگة ئةگةر تاكة باشييةك يا ئةرثنييةك، لة هةصبژاردني ئةو جؤرة ميوانانةدا هةبثت، ئةوة بثت، كة مرؤضي ئاسايي كورد، ئثمةومانان، خةصكاني خوارةوةي پليكانةي جضاكي كورد، ذاستي و ماك و كرؤكي، ئةو جؤرة كةسانةيان، بؤ دةركةوثت و باشتر و ذوونتريان دةبينثن و دةژنةفن و دةخوثننةوة و دةناسن. ئةوةي جثي سةرسووذمان و ذامان و بيرلثكردنةوةية، ئةوةية، ذؤژنامة و خةصكي ذؤژنامةضان، كوردستانةكةي لةمةذ خؤمان و ولآتة ماندووةكاني عةرةب و ولآتاني ديكتاتؤري و فةرمانذةواياني تاكذةو و ذؤژهةلآتي لثدةركة، لة هةموو جيهاندا، بة دةسةلآتي چوارةم نثو دةبرثت. دةسةلآتثك، كة ئاگايانة و بةرپرسانة و نيگةرانانة و پةرؤشانة و ذةخنةگرانة، دةنؤذثتة هةرسث دةسةلآتةكةي ديكةي قانووندانان، بةجثهثنان و دادگةري. ذؤژنامةضاني و ذؤژنامةضانان و ذؤژنامة، لة ولآتانثك، كة جؤرة ئازادييةكي ذادةربذيني تثداية، چاودثرن و پاسةوانن و كؤنترؤصي دةسةلآت دةكةن و وةدووي هةصةي دةسةلآت و دةسةلآتداراندا دةخولثنةوة و خواخوايانة شتؤكةيةكيان لث ببيننةوة بؤ ئةوةي لثيان بكةن بة قاو و ولآت و گةل و خةصكي خؤيان و هةموو جيهانيشيان، لث بورووژثنن و وايان لث بكةن، شةرم و پةشيماني بيانگرثت و جارثكي ديكة، ئةو هةصةگةكة دووبارة نةكةنةوة. پثدةچثت لة كوردستانةكةي لةمةذ ئثمة، بةپثچةوانةوة بثت. فةريد ئةسةسةرد، دثت و داكؤكي لة عةرةباندن دةكات. پاساو بؤ عةرةباندن و دةركردن و كؤچپثكردني بة تؤبزي و بؤ فيدراصي لة سةر بنةماي پارثزگةكان، دةدؤزثتةوة. ئةسةسةرد، پثيواية، مادام عةرةباندن بة قانوون كراوة و ئةنجام دراوة، دةبث بة قانوون لاببرثت. چ كوردثك لةو دنيايةدا هةية نةزانثت، كة لة 1963وة، كة تائثستا دةكاتة چل سالآن، ئةوانةي فةرمانذةوا و دةسةلآتداراني عيراق، بة باشووري كوردستانيشةوة، بوونة، خةصكانثك بوونة لة چوارچثوةي عةرةبايةتيدا، هةموو كار و كردةوة و ذةوتار و گوتارثكيان، بؤ عةرةباندني كوردستان و سذينةوةي نثوي كورد بووة و بؤ ئةو مةبةستةش، هةرچثيةك خزمةتي بةو پرؤسةية كردبثت، بةكاريان بردووة!. چ كوردثك هةية نةزانثت، كة لة عيراقدا، قسةي سةددام حوسةين بؤ خؤي قانوون بووة و پةيضثكي ئةو، هةرچي پثي دةگوترثت قانوون، سذيويةتييةوة!. چ كوردثك هةية نةزانثت، كة كورداني كةركووك و خانةقين، ماصةعةرةب بة لؤري و ئؤتؤمبيلي گواستنةوةوة هثنراونةتة بةر ماصيان و دةستي ژنةكانيان لة هةوثردا بووة، يا خةرثكي نانكردن بوونة، يا شيريان بة منداصةكانيان داوة، لةوةها كاتثكدا و بة شةق و زيذةزيذي زارؤك و هاواري ژنان و قؤناخةتفةنگي سةربازي بةعس، وةدةرنراون و تةنانةت نةيشيانهثشتووة، نانة گةرمةكاني سةر تةنوورةكةي خؤيشيان لةگةص خؤدا ببةن!. چ كوردثك هةية نةزانثت، ئةنفال و كيمياباران، ئةو دؤزةخانةي، كة زياتر لة 200 هةزار مرؤضي بثتاواني كوردي، تثدا كرانة ذةژوو، يا زيندةبةچاص كران، بة فةرماني عةلي كيماييةك، يا عيززةت ئةلدوورييةك، ئةنجامدران و ئةوةي ئةوان گوتيان، ئةوة قانوون بوو!. چ كوردثك هةية نةزانثت، پتر لة 200 هةزار كوردي فةيلي، تةواوي سامان و موصكيان لث سةنرايةوة و زةوت كرا و هةر ماصةو دوو سث چوار كوذي گةنجيان، كة نثزيكةي پازدةهةزار لاو بوون، لث گلدرايةوة و تاقيان بة ساغي لث دةرنةچوو و هةموويان، لةبةين بران!. من بؤ خؤم هاوذييةكي كوردي فةيليم هةية، چوار براي گيران و لةنثو بران. هةر يةكثكيان سةدان ذؤژنامةنووسي خوثذيلة و ترسنؤكي دةهثنا. ئايا ئةو هةموو كارةساتة، ئةو هةموو قذان و لةنثوبردنة، كة لةوةتي كورد هةية، بة سةريدا تثدةپةذثنرثت و تثيدا دةژي، ئةوانة بة قانوون كراون؟ پثمواية، تةنث ئةسةسةرد و ئةسةسةردئاساكان، ئةوانةيان پث قانوونة و پثيانواية بة قانوون ئةنجام دراون و دةبثت بة قانوونيش لاببرثن. ذثژيمي بةعس تةذ و هيشكي پثكذا دةسووتاند و بة تةماي ئةوة بوو، كورد نةهثصثت، كةچي ئةسةسةرد پثيواية، بةعس بة قانوون ويستوويةتي كورد نةهثصثت و كورديش دةبث بة قانوون مافةكاني خؤي وةرگرثتةوة. كورد لة نثو چوارچثوةي دةوصةتگةلثكدا دةژي، كة ئةوةي قانوونة تثياندا نيية و ئةوةي قانوونة پيادةناكرثت. نةهثشتني عةرةباندن، تةنث بة يةك شثوة لادةبرثت و دةسذدرثتةوة، بةوةي، كة تةواوي عةرةبي عةرةباندن، لة تةواوي دةضةرة عةرةبثنراوةكاندا، بث سثودوولثكردن و بث بيركردنةوة و بث گفتوگؤ و چاوةذواني، وةدةرنرثن و كوردستانيان لث خاوثن بكرثتةوة و تةواوي كوردي وةدةرنراو و دةركراوي ئةو ناوچانةش، دةسبةجث و بث چاوةنواذي بگثذدرثنةوة شوثن و زثدي خؤيان. هةموو "منجةمنج" و "ئةوذؤ نا سبةي" و "جارثك پةلةمان نيية" و "بزانين دؤستة ئةمةريكاييةكانمان چ دةصثن" و "با لةگةص براعةرةباكانماندا قسان بكةين" و "خؤي چاك دةبثت" و "چاوةذواني قانوون دةبين و بة ذثگةي قانووني، ئةو گيروگرفتانة چارةسةر دةكةين"، ئةوانة هةموو نيشانةي نةوثران و ترسنؤكي و نانيشتمانپةروةريةتي و نادلسؤزي و كوردهةصخةصةتاندن و ساختةكاريية، لةگةل كثشةي عةرةباندن و چارةسةركردني ئةو كثشةدا. ئةوةيشي وا دةصثت، بيةوثت و نةيةوثت، داكؤكي دةكات لة عةرةباندن و داكؤكي دةكات لة بةعس و تةواوي كردةوةكاني بةعس. ئةسةسةرد، لة مةذ پرسي هةصنةكردني ئالآي كوردستان بة تةنث لةو دةضةرةي، كة ئةو لثي دةژي و لةمةذ هةصكردني ئالآي عيراق لةو دةضةرة، پثيوابوو، ئالآي كوردستان چ پشتيوانةيةكي قانووني و فةرمي نيية و مادام ئةوان خوازياري جوثبوونةوة نين لة عيراق، ئيدي دةبث وابثت و ئالآي عيراق دابنرثت و هةصنةكردني ئالآي كوردستانيش چ گرنگييةكي نيية. ديارة ئةوة تةنث بير و بؤچووني ئةسةسةرد نيية، بةصكة ئةو حيزبةي، كة ئةسةسةرد ئةنداميةتي و ئةو حوكوومةتةي، كة ئةسةسةرد لة ژثر سايةيدا دةژي، ئةوانيش بؤ خؤيان وا بير دةكةنةوة. من ئةو جؤرة پاساوانةم لة عيماد ئةحمةدي ئةندامي مةكتةبي سياسي حيزب و حوكوومةتةكةي ئةسةسةرديش ژنةفتووة. ئةسةسةرد، باسي دةضةري "كيوبيك"ي كةنةداي دةكرد، كة ئةوان خةصكيان هةية داواي سةربةخؤيي دةكات و خةصكيشيان هةية نايانةوثت لة كةنةدا جوثببنةوة. ئةسةسةرد هيچ بير لةوة ناكاتةوة، كة كيوبيك و كةنةدا، بة هيچ شثوةيةك بةراورد ناكرثن لةگةص كوردستان و عيراقدا. لة كيوبيك و كةنةدا، ئةنفال و عةرةباندن (ئينگليزاندن) و كيمياباران و لةسثدارةدان و تالآن و كوشتار نةكراوة و هةرگيزيش ناكرثت. دواي ئةوةش تؤيةكي كورد، بؤ تةماشاي تيمووري ذؤژهةلآت و ئثريتريا و. . . ناكةيت، كة هةر لة يةكةم ذؤژي خةباتيانةوة، باسي سةربةخؤييان كردووة، بؤ پياوانة و ذاشكاوانة، بؤ خؤت داواي سةربةخؤيي ولآتةكةت ناكةيت و بؤ دةبث هةموودةم ئةوةي ناكرثت و ناگونجثت و باش نيية و دژي خواستي گةلي كوردة، ببثتة نيشانة و جثسةرنجي تؤ؟ ئةسةسةرد هيچ بير لةوة ناكاتةوة، كة ئةو عيراقةي، ئةو پثيواية بة قانوون عةرةباندن و كارةكاني ديكةي دژةمرؤضي خؤي ئةنجام داوة، لة دادگةي شؤذش (محكمةالثورة) ةكةيدا، كابراي دادوةر، بة هةوةس و ئارةزووي خؤي بذياري چارةنووسي ئةو خةصكانةي، كة دادگايي دةكران، دةدا. هيچ قانوونثك بؤ ئةو مةسةلةية نةبوو و ئةوةش، كة دادگايي دةكرا، هةر لة خؤذا هثنرابووة ئةوث و بث هيچ هؤيةك دادگايي دةكرا. ساصي 1977، من بؤ خؤم لة زينداني پؤليس و ئاساييشي كةربةلا بووم. باوكم و برايةكم و دايكم و خوشكثكيشم، هةر لةوث زيندانيي بوون. لة نثو ئةو خةصكانةي لةگةصماندا بوون، كوذثكي گةنجي عةرةبي خةصكي خوارووي عيراقمان، لةگةص بوو. نثوي سةبري هاشم شناوة (صبري هاشم شناوة) بوو. ئةو لة سةر ئةوة گيرابوو، كة گواية ذثكخستني حيزبي كؤمؤنيستي عيراقي، لة نثو پؤليسدا كردووة و بة گوثرةي "قانوون"ي بةعسيش، ئةو قانوونةي، كة ئةسةسةرد، پثيواية دةبث بة قانوون هةصوةشثندرثتةوة، ئةوة قةدةغة بوو و هةركةس ئةو كارةي كردبا، دةبوو لة سثدارة بدرثت. ئةو شةوةي، كة بؤ سبةينث، دةبوو سةبري هاشم شناوة، ببةن بؤ بةغدا، بؤ بةردةم دادگاي شؤذش، ئثمة هةموو لة دةوري سةبري هاشم شناوة، خذبووينةوة و ئيدي هةر يةكةو شتثكي دةگوت. يةكثك دةيگوت، ئيشةصلآ بة سةلامةتي دةگةذثيةوة و هيچت لث ناكةن و يةكثك دةيگوت، ئيدي جارثكي ديكة ناتبينينةوة و يةكثكي ديكة دةگريا و يةكثك پثدةكةني و يةكثك هيچ قسةي بؤ نةدةهات و ئيدي بةو جؤرة. بؤ سبةينث سةبري ماصئاوايي لة هةموومان كرد و برديان و ئثمةش هةموو پةصمةگريان بووبووين و گةروومان وشك بووبوو و هاتبووةيةك و فرمثسك بة چاوماندا دةهاتة خوارث و. . . سةبري هاشم شناوة، برا. دواي چوار پثنج ذؤژ، هةر ئةوةندةمان زاني، پؤليس سةبري هاشم شناوةيان، كرد بة ژووردا و هثنايانةوة لامان. ئيدي بوو بة هةرا و پثكةنين و گاصتة و خؤشي و لة هةمان كاتيشدا ترس، چونكة بذوامان نةدةكرد، جارثكي ديكة سةبري ببينينةوة. پرسيارثك لة سةر لثو و نثوچاواني هةمووماندا بوو، كة چؤن سةبري هاشم شناوة هاتووةتةوة؟ وامان دةزاني، ذةنگة دادگاييكردني سةبري دواخرابثت، بؤ كاتثكي ديكة و بؤية هثنرابثتةوة. سةبري گوتي :"وةرن دانيشن تا بؤتان باسكةم. ئةو كاتةي براينة ئةو دادگةي شؤذشة، هةموومانيان ذيز كرد. ژمارةيةكي زؤر بووين، نثزيكةي پةنجا شثست كةسثك. كابراي دادوةر، كة يةك دوويةكي لة تةنيشت بوون. چپةچپثكي لةگةص ئةواندا كرد و سةيرثكي هةندثك كاغةز و دؤسثي بةردةمي خؤي كرد و پاشان، دواي هةندةك قسةي وةك، بة ناوي خوا و بذياري شؤذش و ئةو بةزمانة گوتي: لةو كوذةوة، كة چاكةتثكي سووري لةبةرة تا ئةوةتان كة پانتؤصثكي شيني لةبةرة، جيابنةوة، ئةوانةتان، بؤ سثدارة. لةو كةسةوة كة سمثصي واية تا ئةو كةسةي كراسةكةي فلآنة ذةنگة، زينداني هةتاهةتايي. لةوةوة وا سةري تاشراوة تا ئةوةتان وا كراسثكي فلآنة ذةنگي لةبةرة، بيست ساص زينداني. لةوةوة وا ذدثني هةي تا ئةوةي كة جامةداني لة ملداية، دة ساص زينداني، ئيدي بةو جؤرة تا گةيشتة ئةو چةند كةسةي، كة مابوونةوة و منيش يةكثك بووم لةوان. دادوةر گوتي: ئةوانةش بةردةدرثن". ئةوةية ئةو قانوونانةي، كة عيراق و كوردستانةكةي لةمةذ خؤيشماني پث بةذثوة دةبرا و فةرمانذةوايي دةكرا. من ئةسةسةرد و تةواوي ئةسةسةرداني ديكةش بؤ خؤيان دةكةمة دادوةر، هةر ئةو قانوونةي، كة سةبري هاشم شناوةي پث بةردرا و ميليؤنان خةصكي ديكةي پث لة سثدارة دران، هةر ئةو قانوونةية، كة عةرةباندن و ئةنفال و ژارباراني كوردي پث كرا، ئايا ئةوة قانوونة، يا ناقانووني و قذان و لةنثوبردن و سذينةوةي شوثنةواري مرؤضة؟. ئةگةر نازيزم و فاشيزم و كردةوةكانيان، لةگةص ئةو كردةوانةي بةعسدا بةراورد بكرثن، هثشتا بةعس لة ستةمكاري و تاوانباريدا گرةو لةوان دةباتةوة. ئةوةي بة لاي منةوة جثي سةرسووذمان و ذامان و لثوردبوونةوة و پرسيارة، ئةوةية ئةسةسةرد و ئةسةسةردان، بؤ ناتوانن وةك ذؤژانامةوانثك بير بكةنةوة؟ بؤ ناتوانن ئةگةر بؤ يةك جاريش بثت ذاستييةكان بصثن و بدركثنن؟ بؤ ناتوانن لة دةسةلآت دووركةونةوة و لةگةص گةلدا بن و بؤ گةل بنووسن و وةك گةل بهزرثن؟ ئةوةي ئةسةسةرد و ئةسةسةردان دةيصثن و دةيكةن، چ جياوازييةكي لةگةص گوتار و كرداري پؤليسثكدا نيية. ئةوةي ئةسةسةرد و ئةسةسةردان دةيصثنةوة، گوتارثكي لةرزؤك و ترسنؤكانة و زةندةقچووي دةسةلآتة، كة لة پثناوي پاراستني كورسي و بةرژةوةنددا، هةموو شتثكيان پث ذةواية. ئةوةي ئةسةسةرد و ئةسةسةردان دةيصثن و دةيصثنةوة، لةوةي زياتر، كة داكؤكيكردنة، لة عةرةباندن و بةعساندن و تةواوي ناقانوونييةكاني بةعس و ذثژيمةكةي و پاساو هثنانةوةية بؤ تاوانةكانيان -كة بة لاي ئةسةسةرد و ئةسةسةردانةوة قانوونن- هيچي ديكة نيية. سذينةوةي شوثنةواري عةرةباندن و كورداندني تةواوي دةضةرة عةرةبثنراوةكاني كوردستان، بة گيانثكي شؤذشگثذانةوة دةكرثت و بة هانداني خةصك و سازداني ذابوون و دژايةتي ئةوةي، كة بةربةستة و جؤشداني تةواوي خةصكي كوردةوة دةكرثت. بة ذثپثوان و خؤپثشاندان و هاتوهاوار و قثذة دةكرثت، كة دةبوو ئةسةسةرد و تةواوي ئةوانةي، كة خؤيان بة ذؤژنامةضان داوةتة ناسين، ئةوذؤ پثشةنگ و ذثكخةري ئةو جؤرة چالاكييانة بن، نةك خامؤشكةر و دامركثنةرةوةي ئةو گيان و تين و گذة، لث ئةگةر ذؤژنامةضاني و كاري سةنديكا بةو جؤرة بثت، كة ئةسةسةرد و مانةندي ئةسةسةرد دةيكةن، دةبث ئةلفاتيحة، بؤ گياني پاكي ذؤژانمةضاني و ذؤژنامةضاناني كوردستان بخوثنين و پثيان بصثين: ذةوانيان شاد بثت.

13/12/2003

 

Hit Counter