25-02-2008 18:32

ئايا كوردوئةمريكيةكان، هاوثةيمانن. . ؟ ..... شاهؤتؤفيق

بؤئةوةي وةلآمي ئةوثرسيارةبدةينةوة، ثصويستةبزانين ـ هاوثةيمانصتي ـ ضيدةطةيةنص وكةوتؤتةكوصي فةرهةنطي سياسيةوة. دةكرص دووهصز يان دوو ولآت، يان ضةندهصزوضةندولآتصك بةرذةوةندي هاوبةشيان ثصكةوة هةبص و ئةوسا بةبةرنامة نزيك ببنةوةو، دواترلةرصي ثةيمانصكةوة ببنةهاوثةيمان.

 كةواتة، ئةوةبةرذةوةنديية هاوبةشةكانة جةخت دةكةن تائةولايةنانة بضنةذصرباري ئةوثةيمانةوة، كةلةوانةية هةندصجارولةثصشدا ناكؤك وناتةبابووبن.

 بةطشتي، دةتوانين هاوثةيمانصتي لةدووخاپدا باسبكةين. 1 ـ هاوثةيمانصتي تاكتيكي. 2ـ هاوثةيمانصتي ستراتيذي.

هاوثةيمانصتي تاكتيكي: لةوانةيةولآتصك يان هصزصك، بؤبةديهصناني مةرامصكي تايبةتي يان لةثصناوثاراستني بةرذةوةندييةكانيداو لةبةرمةترسي ناوخؤيي يا دةرةكي، بضصتةناوبازنةي ثةيمانصكةوة؛كةلةرووي تاكتيكةوة بة باشي دةزانص وكاري بؤدةكات. وةهةندصجاريش ئامادةية سازش بكات تائامانجةكةي دصتةدي. جائةوهاوكاريية لةرووي (سياسي، سةربازي، ئةمني، ئابووري. . . هتد) وةبصت. وةهةركاتصك مةترسيةكان نةمان يان بةرذةوةنديةكان ثصكةوة نةطونجان؛ئةوا ئةوهاوثةيمانصتية نامصنص وثةيمانةكة هةپدةوةشصتةوة.

هاوثةيمانصتي ستراتيذي: هةركاتصك بةرذةوةنديةكان، بةشصوةيةكي وةهاجووت بوون، كةلةناوةأؤك وجةوهةردا ببنةثارصزةري بونيادي ثاشةأؤذوثاپثشتصكي بةهصزبن بؤبةردةواميي رةوتي بةرةوثصشضوون، ئةوادةكرص ثةيوةندي لةنصوان ئةولايةنانةدا ببصتةثرؤسةيةكي ستراتيذوئايندةي هةريةكةيان بثارصزصت، نموونةش بؤئةمـة ثةيماني) ناتؤ) يةكةجطةلة (ئةمريكا) زؤربةي ولآتاني ئةوروثا دةطرصتةخؤي. ئةمانةلةرووي سياسي وسةربازيةوة بةرذةوةندي هاوبةشيان هةيةولةسةرزؤر مةسةلة كؤكن. بةلآم ئةم جؤرة هاوثةيمانصتيةش، هةندصجار دةكةوصتة بةرمةترسي ناكؤكي وبطرةهةپوةشاندنةوةش، وةك:لةثةيماني (وارشؤ) دابينيمان، كةلةنصوان زؤربةي ولآتاني ئةوروثاي رؤذهةلآت وبةبةشداري يةكصتي سؤظيةتي جاران بوو.

ئةطةرضاوصكي خصرابةمصذووي كورددا بطصأين و دوورنةأؤين تةنهالةدواي شةأي جيهاني يةكةمةوة سةيري بكةين. دةبينين ض لةباكوروض لةرؤذهةلآت وض لةباشوور؛لةئةنجامي هةندص ثةيمان ورصككةوتني ولآتاني تردا، كورد هةميشةبوةتةقورباني وزياني زؤري لصكةوتووة. وةك ضؤن هةميشة كةوتؤتةنصوان بةرداشي ناكؤكيةكاني ئةو ولآتانةوخاكةكةشي بوةتةطؤأةثاني ململانص وشةأةكانيان.

بةداخةوة هةمووئةوثةيمان ورصككةوتنانةي دذي كوردكراون لةرصي ديكؤمصنت وثرؤتؤكؤلةكانةوة ثارصزراون ولةبةرامبةريشدابةثصضةوانةوة، هةرضي ئةو (بةناوثةيمانانةي) كةكورد لايةن بووة تيايدا، بةثصي هيض ديكؤمصنتصك نةثارصزراوة. بةپكويان بةشصوةي زارةكي وطفتي متمانةبووة يان بةشصوةي رصككةوتني ثضأ ثضأ بووة (كةئةمةش ناضصتة قاپبي هاوثةيمانصتيةوة) . هةربؤية هةميشةلايةني بةهصز ثةشيمان بؤتةوة.

جاران ولةسةردةمي ثشتطيركردني عصراق، لةلايةن زؤربةي ولآتاني جيهان و (بةئةمريكاشةوة) ؛دةنطي كورد دةنطصكي خةفةوبةدبةخت بوو، هةر بؤيةتاوانةكاني رذصمي سةددام ضاوثؤشدةكران. بةلآم لةدواي داطيركردني كوصت لةلايةن ئةورذصمةوةو هاتني بارودؤخصكي نوصي جيهاني و دروستبووني بةرةيةكي هاوثةيمان دذي ئةوكارة!. هصدي هصدي خؤري هيواي عصراقيةكان بةطشتي وكوردبةتايبةتي، رووي لةهةپـهاتن كردو راثةأينةكان دةستيانثصكرد. طةلي كورد كةهةميشةبوةتةنصضيري راوضيةكان؛ئةمجارةيان لةئةنجامي خةبات وقورباني خؤيداوبةسوودوةرطرتن لةناكؤكي نصوان راوضيةكان، هةلصكي بؤرةخساو لةراثةأيندا دةنطي بةرزكردةوةو ئةمريكاو هةندص ولآتي دؤستي سةددام بوونةثارصزةري. بةلآم ئةمةلةدواي ئةوةي كارةساتي رةوي مليؤني بةسةرداهصنرا، كةئةميش هةرلةئةنجامي بصبةپصني لايةني بةهصزبوو، واتةـ ئةمريكاـ ضونكة بةرذةوةنديةكاني ئةو هةرئةوةندةي دةخواست كوصت رزطاربكات، نةك خةپكي عصراق !

لةسةروبةندي ثصش لصداني عصراق وئةطةري روخاني رذصمةكةي سةددامدا، كورد وةكوطةلصكي خاوةن هصزوطؤأةثان وخاوةني12 ساپ ئةزموون؛ دةيتواني كاريطةربصت لةسةر رةوتي روداوةكان و، ببصتة بةلآنسي هصزوبتوانص لةورصيةوة بةرذةوةنديةكاني خؤي بثارصزص. هةربؤية تواني لةوناوةدا جصثصيةك بؤخؤي بدؤزصتةوة، بةتايبةتي ثاش بةشدارينةكردني سوثاي تورك لةبةرةي جةنطي كوردستاندا. شةأهةپطيرساوهصزي كورد، شانبةشاني هصزي ئةمريكا بةشداريكرد، هةم لةشةأوهةم لةراطرتني ئارامي، لةدواي روخاني رذصم. بةلآم ثرسيارةكةلصرةية:

ئايا ئةمريكيةكان كوردوةكوهاوثةيمانصكي ستراتيذي سةيردةكةن، يان وةكوحاپةتصكي تاكتيكي ودواي نةماني سةددام ئصمةش دةكةنةوة بةنصو ئةپقةي بةرذةوةنديةكاني خةپكي عصراقدا ؟

سياسةت، هونةري مامةپةكردنة لةطةپ توانيندا. واتةخؤدانةدةست شنةباي خةياپ وتواندنةوةلةبؤتةي سؤزدا، ثيشةي سياسيةكان نيةو زياني لصدةكةن. ئةطةرلةرووي لؤجيكةوة بأوانينةئةم مانايةو رياليستيانة سةيري بارودؤخي جيهان وناوضةكةبكةين، ئةواثصويستةكورد زؤربة ورياييةوة مامةپةلةطةپ روداوةكاندا بكات. بةلآم خؤناشكرص مل بؤثصشهاتة نابةجصكان شؤأبكاولةئاستياندا دةستةووةستان رابمصنص. نابص تةنها بةطفتي زارةكي وخةندةي لصوان ئاسوودةبص وهاوكاريةكي كاتي وثةيمانصكي بص ديكؤمصنت مةستي بكات. يةكبأيني بةرذةوةنديةكاني ئةمريكاوكورد، سوودي هةردوولابوو، هةم كورد لةرذصمي زوپم وتاوان رزطاري بوو، هةم ئةمريكامةرامة تايبةتيةكاني هاتةدي وهةندصكي تريش (كةناديارن) لةبةردةمداية. جائةوئامانجانةي كةلةثشت ثةردةي بأياري سياسي وسةربازي ئةمريكيةكانةوةية، لةوانةية زؤرلةهاوكصشةكان هةپبطةأصنصتةوةكة:دوذمني دوصنص بكات بةدؤستي ئةمأؤو، دؤستي ئةمأؤش بكات بةرصطري سبةي. ئةمةرةشبيني نيةبةپكوترسة!! بؤنموونة: ياسرعرفات (سةرؤكي دةسةلآتي فلستين) سالآنصكي زؤرلاي ئةمريكاوهاثةيمانةكاني، بةكةسصكي تصكدةرلةقةپةم دةدرا. بةلآم كةبةرذةوةنديةكان ويستيان هاوكصشةكان بطؤأن؛هةرهةمان ياسرعرفات، كرابةثاپةواني رصككةوتني (ئؤسلؤ) و بووبةكؤتري ئاشتي وتةنانةت خةلآتي نؤبپيشي ثصدراو لةطةپ (رابين) دا بووةشةريكةبةشي ئةوخةلآتة. سةيرلةوةدايةبؤجارصكي ترو لةسةردةستي (بؤش وشارؤن) دا، هةمان كؤتري ئاشتي وهاوأصي كلينتؤن، كرايةوةبةتيرؤريست ولةباپةخانةيةكدا ديلكرا. واتةبةثصي بةرذةوةنديةكان، ناوو ثشةي سةركردةوطةلةكانيش دةطؤأصن و ئةوةمصذووي روداووسةنطي هاوكصشةهةنووكةييةكانةكةثصماندةپصن: ولآتاني كاثيتاليست ولةسةرووي هةمووشيانةوة (ئةمريكا) دؤست وثارصزةري طةلاني ذصردةست نين وهاوثةيمانصتي لاي ئةوان تةنهاتاكتيكةبؤثاراستني بةرذةوةندي. جاطرنط نية كص دةيثارصزص (ديكتاتؤرصك يان ئازاديخوازصك !)

ثشتيوانيكردني كوردةكاني باكورلة (ئةتاتورك) بةبص هيض بةپطةيةك ودواخستني دورينةوةي رةنجي ئةوثشتيوانية بؤدواي دروستكردني دةوپةتي توركيا؛خنكاندني ثةيماني (سيظةر) ي لصكةوتةوةو دواتريش لةداكبووني ثةيماني (لؤزان) . لةرؤذهةلآتدا، بةستنةوةي هيواكان (بةناضاري) بةئارةزوةكاني يةكصتي سؤظصتةوةوبةكارهصناني كارتي كورد لةلايةن ئةو ولآتةوة؛جوانةمةرطبووني كؤمارةكةوشةهيدبووني قازي و هاوأصكاني لصكةوتةوة. ثشتبةستني سةركردايةتي شؤأشي ئةيلول لةباشوور، بةشاي ئصران وهةندص لةدةزطاكاني ئةمريكاوة (بةبص هيض ديكؤمصنتصك) هةرةس ونوضدانةكةي75 ي لصكةوتةوة. ئةمانة، مشتصكن لةخةرواري هاوكاري وثشتبةستني زارةكي وبصبةپطة، كةهةموويان بةزياني كوردتةواوبوون. خؤئةطةرئةوانةي ثصشوولةدةوروزةمةنصكدابووبن كةكوردلةذصرباري زوپمداوبةناضاري بةهةندص شت رازي بووبص! بةلآم ئصستاولةباشووردا كوردلةسةرخاكي خؤيةتي وسةركردايةتيةكةي لةنصوئةندام ولايةنطراني خؤيدايةو وةزعصكي واي هةية حسابي بؤبكرص. . !ئةي بؤهةمان هةپةي جاران بكاتةوةولةثصناوبةرذةوةنديةكانيدا دةنط هةپنةبأص ؟ بؤضي بصباكانة كضي خؤي بكات بةقورباني كوأي خةپك وبةرذةوةندي ئةم ولآت يان ئةو ولآت بثارصزص، بص ئةوةي داواي باج بكاومافةكاني خؤي ديكؤمينتاربكات ؟

ئةطةرضةمكي (هاوثةيمانصتي) ثاراستن ودابينكردني ثةيوةنديةهاوبةشةكان بص و، لةوصدا زماني (بةرذةوةندي) بثةيظص وديكؤمصنتةكان ثارصزةري مافي لايةنةكان بن ! ئةوادةتوانين بپصين:هاوكاري وثةيوةندي نصوان كوردوئةمريكيةكان ناضصتة خانةي هاوثةيمانصتيةوة. ضونكة ئةوةتةنها كوردة (لةعصراقدا) بةرذةوةندي ئةمريكا رةضاودةكاو، بةشصكي سوثاكةي بةئاسوودةيي لةسصبةري كورددا دةحةوصتةوة. لةبةرامبةريشدا ئةوة ئةمريكيةكانن، كةتائصستابةثصي هيض بةپطةوبأيارصك دانيان بةسةربةخؤيي كوردوتةنانةت بةفيدراليشدانةناوة. هةرضةندةهاوكاري وبةستنةوةي بةرذةوةندي كوردبةئةمريكيةكانةوة (لةم كاتةدا) باشترين رصطةيةوهةوپصكي زيرةكانةية، بةلآم بةمةرجصك، رةضاوي كات وناسكي مةسةلةكان بكرص وهةوپبدرص جةخت لةسةر فةرميكردني هاوكاريةكان بكرص وزؤرترين ديكؤمصنت مؤربكرص تالةكاتي طؤأاني بةرذةوةندي ولاسةنطبووني هاوكصشةكاندا، مافةكان ضةسثيبن ونةضينةوة خاپي سةرةتا.

ئةپمانيا