لة بةسيظي ئيمةيلَصكدا . . . مةهاباد كوردي

 

لة ذثكةوتي 30-8-2004دا كاك هثمن ميراني لة هةولثري كوردستانةوة ئيمةيلثكي بؤ من ناردبوو، كة وا لة خوارةوة وةك خؤي دةينووسمةوة:

كاكة مةهاباد ئةم كاتةت باش، ذثزمان هةية بؤ بةذثزتان. . . . لة ذؤژنامةي خةبات تةوةرثكمان سةبارةت بة فةرامؤشكردني زماني كوردي وةك زماني فةرمي لة عثراق كردؤتةوة. . . پثم باشة بةذثزتان شتثك لةم بارةيةوة بنووسن و لة ذثي پؤستي (merany82@mywan. com) يان ئةمةي ئثستا لة Yahoo بؤم ذةوانة بكةي. . . . پثمان خؤشة ذاي ئثوةي بةذثز لة دةرةوة بزانين. . . . . چاوةذوانم.

برات هثمن ميراني ـ هةولثر

من لثرةدا دةمةوث بة شثوةيةكي پوختة و بة گوثرةي توانا وةرامي كاك هثمن ميراني بدةمةوة. حةزيشم لثية زؤر بة ذاشكاوي بؤ شتةكان بچم. هةروةها لة هةمان كاتدا مةرج نيية ئةو وشانةي كة لةم كورتةوتارةدا دةياننووسم بة دصي كاكي ميراني و، ذؤژنامةي ـ خةبات ـ يش بن.

كاك هثمن ميراني پرسياري لةمةذ (فةرامؤشكردني زماني كوردي وةك زماني فةرمي لة عثراق) لة من كردووة. كورت و كرمانجي دةصثم: زمان كة ناسنامةي هةر نةتةوةيةكة، چ گومان لةوةدا نيية بة يةك لة پيرؤزيية هةرة گرنگةكاني نةتةوةش دةزانرثت. داگيركةراني كوردستان بةر لة هةر شتثك، بة ئامانجي سةركوتكردني هةستي نةتةوةيي لاي كوردان، پةلاماري زمان و فةرهةنگ و داب و نةريت و ئةو شتگةلة نةتةوةيية ذةسةنانةيان داوة، كة كورديان وةك نةتةوة لة فةوتان پاراستووة. ديارة زمانيش لة سةرووي هةموويانةوة دثت. دوژمناني كورد و نةتةوة سةردةستةكاني ناوچةكة لةم كارةياندا تا چ ذاددةيةك سةركةوتنيان وةدةست هثناوة، ئةمةيان بابةتثكي ديكةي سةربةخؤية و هةصوةستة لةسةر كردني تايبةتي دةوث.

دابةشكردني كوردستان بةسةر چةندين دةوصةتي دةستكردي زؤردار و خوثنمژي دةضةري خؤرهةلأتي ناوين، هةر تةنيا بة ماناي لثكدابذاني جوگرافياييةك نايةت. ترؤپكي هةرة مةترسيداري ئةم دابةشكردنة خؤي لة تةفروتوناكردن و لةناوبردن و نةهثشتني مرؤضي كورد و، كةلةپوور و زمان و خوو و ذةوشت و سيما و خةسصةتة تايبةتييةكاني تاكي ئةم نةتةوةية دةبينثتةوة. بة واتايةكي تر دوژمناني نةتةوة و نيشتمان هةرگاض هةوصيان داوة و تثكؤشاون بؤ لةبةينبردني پةيوةنديية گياني و نةتةوةيي و نيشتماني و. . . تاد، ئةو پةيوةندييانةي كة ذؤصةكاني ئةم گةلةيان بةيةكةوة گرثداوة و بةستؤتةوة. ئا لثرةدا گرنگثتي و بايةخي زمانمان بؤ ذوون دةبثتةوة. بةصث نةتةوة سةردةستةكاني ئةم دةضةرة، تورك و عةرةب و فارس، هةتا هةنووكة ئةوةي لة دةستيان هاتبث، لة پثناو تواندنةوةي هةر هةبوونثكي كوردي و لة گشت ذووثكيشةوة، درثغييان لث نةكردووة و لث ناكةن. زمان خؤي لة خؤيدا بذبذةي پشتي هةر نةتةوةيةكة. هةر لةبةر هةندث ئةنداماني هةر نةتةوة و گةلثك، كاتث لة پةيضين بة زماني زگماكي خؤيان بثبةري بوون يان ذاستتر بثبةري كران، ئةوسا تةواوي ئةم گةل و نةتةوةية پشتي دةشكث و دووچاري چؤك دادان و چةندين مةينةتي تريش دث.

ذژثمة هؤض و داگيركةرةكاني كوردستان، هةر لةمثژةوة هةستيان بة مةترسيةتي و گرنگثتي زمان و كولتووري ذةسةني كوردي كردووة، ديارة تا بؤشيان چووبثتة سةر و بچثتة سةر، دةست لة قةدةغةكردن و بة فةرمي نةناسيني زماني شيريني كوردي هةصناگرن. توركة سةرسةخت و دذندةكان لةم بوارةدا ئةسپي خؤيان باش تاو داوة و، جثي داخة كورداني باكوور سةرةذاي هةموو گؤذانكاري و پثشهاتةكاني دةرةوة و ناوةوةي ولأتيش، هثشتا دةستبةرداري زمانة توركييةكةيان نةبوونة و، چ پثشناچث بةم زووانة دةستبةرداري ببن! من قةت پثم وا نيية هؤكارةكاني ئةم دةردة كوشندةية هةر هةمووي بؤ ستةم و زةبري داگيركةران بگةذثتةوة. گومانيش لةوةدا نيية لةم بوارةدا كورد دةيتواني و دةتوانث زياتر و شثلگيرانةتر هةنگاوان بنث. سادةترين شت كة مرؤض بتوانث سةبارةت بةم مةسةلةية پثي هةصسث، پثش هةر شتثكي ديكة وازهثنان لة زماني توركي و زمانةكاني تري نةتةوة سةردةستةكاني ناوچةكةية.

عثراق وةك قةوارةيةكي دةستكردي ئينگليزةكان، دواي ئةوةي پارچةيةكي بةرچاوي خاكي كوردستاني بة داري زؤر پثوة لكثنرا، هةميشة و لة سةردةمة جوداكان و حكوومةتة يةك لة دواي يةكةكانيدا، ئةوةي كة بة بيري دةسةلأتداراني نةتةوةي سةردةستي عةرةبي ئةو ولأتةدا نةهاتبث، ديارة پرسي كورد و دؤزة ذةواكةي بووة. سياسةتي نكؤصيكردن و بةعةرةبكردن و لةژثرپثناني مافة نةتةوايةتي و نيشتماني و فةرهةنگييةكاني كورد، نةخشةيةكي هةتا هةتايي عةرةبة ذةگةزپةرست و چاوچنؤكةكان بووة. ئةم دياردةية پاش ئاوابووني ئةستثرةي بةعسيش هةر لة درةوشانةوة داية. تةنانةت بةناو دةسةلأتداراني (عثراقي تازة) و (عثراقي هيوا و ئاشتي) ش هةر هةمان ذثچكةيان گرتؤتة بةر، بةلأم بة شثوةيةكي جوداتر لةواني پثشوو. ئاخر هةر سةردةمثك و شثوازي كاركردني تايبةتي خؤي دةوث. ئةمذؤ لةبةر چاوي سةراني كورد و هةموو دنياش، نةك هةر تةنيا زماني كوردي سووكايةتي پث دةكرثت و بةس، بگرة خودي نةتةوةي كورديش. چاوساغ و سةرگةوراني كورد لةو بةشةي كوردستاندا بة هؤكار و سةبةبكاري سةرةكي ئةم مةسةلةية دةژمثردرثن.

ئيمةيلةكةي كاك هثمن ميراني دةمانباتةوة لاي پرسيارثكي گرنگ، كة چاوپؤشين لثي، بة بذواي من ذاكردنة لة ناوةذؤك و مةبةستي بابةتةكة. ئةو پرسيارةش ئةوةية داخوا لة سثزدة ساصي دةسةلأتي خؤماصيي كورديدا، هةردوو حيزبة زلهثزة مصؤزمة فةرمانذةواكةي باشووري كوردستان بة تايبةتي و ذثكخراو و كؤمةصة كوردييةكاني ديكة بة گشتي، تا چ ئاستثك پابةند بوون بةو ئةركة نيشتماني و نةتةوايةتييةي كة كةوتبووة سةر شانيان بؤ خزمةتكردن بة زمان و دؤزي هةقخوازي نةتةوةكةيان؟! ئةگةر بة هةصةدا نةچووبم بةرسضي وةها پرسيارثك زؤر شتمان بؤ ئاشكرا دةكات و، دةشمانگةيةنثت بة مةبةستي دصمان. گةورة و گچكةي ئةم گةلة بةشخوراوةش لة ناوةذؤكي سةرةكي ئةم پرسيارةي سةرةوة بةئاگان و چ پثويستيش بة شيكردنةوة و ذوونكردنةوة ناكات.

لة سةردةمي دةسةلأتي كورديدا ذاگةياندني ذووذةشي هةردوو پارتي دةسةلأتدار، نةك هةر ذووي ذاستةقينةي خؤيانيان پيشاني خةصكي چةوساوة و بةشمةينةتي كوردستان دا، بگرة ماصم قةبرة زةبرثكي گورچكبذيشيان لة زمان و كولتووري كوردي وةشاند. دة ئةگةر وا نيية بصثن درؤت فةرموو؟! تا ئثستاشي لةگةصدا بث گوثمان لة (خوثنكاران) و (قوتابيان) دةبث. . (ئافرةتان) واز لة (ژنان) ناهثنن. . تاد. خؤ ئةگةر باس لة بلأوبوونةوةي مؤسيقا و گؤراني توركي و عةرةبي و فارسي و ذثكلامي نيازگلأوي دةوصةتة زةوتكةرةكاني كوردستان لة كةناصة ئاسمانييةكاني ئةم دوو حيزبة بكةين، ئةوا دةبث شةو تا بةياني لة سةري خؤمان بدةين و، بؤ بةدبةختيي كورديش شين و واوةيلا بكةين كة سةراني نةتةوةپةروةر و دةوصةتخواز و كوردستانيي تثدا هةصناكةوث. من نازانم بؤچي دةبث لة بةرنامةيةكي وةكي (ژواني ستران) دا، گؤراني ئاشووري يان كلدانيمان گوث لث بث؟ ئةرث ئثوة دةزانن برا ئاشوورييةكانتان لة شارثكي وةكو (سؤدةرتثليث) ي ولأتي سوثد، لة گؤضار و بلأوكراوةكاني خؤياندا، چتان پث دةصثن و چؤنيش دةتانشؤنةوة؟! تؤ بصثي گوثتان لة (دةنحؤ) و مةنحؤيةكان نةبووبث؟! كةناصة ئاسمانييةكاني كوردستان تيضي و كوردسات، خوا هةصناگرث لة ذكي يةكتر نةك شتثكي تر، لة پثشبةذكث دان. ئةميان بةسرپثرث (دونيامز) ي هثنا حزوورمان، ئةويان دوثنث دةستي بة بةرنامةي توركي كرد. كوردسات گؤراني بثلةزةتي كورديش، بة وةرگثذاني توركي، پيشاني بينةراني خؤي دةدات. تؤ بصثي توركة ئةستةمبووصييةكان شةيداي دةنگ و ذةنگ و سةداي كاك ئاراس بن؟! ئاخر گؤرانييةكةي ئةوم بة تثكستي توركي بينيوة، هةر لةبةر هةندثش ناوي ئةو برادةرةم بة نموونة هثنايةوة.

لة كوردستانةكةي لةمةذ خؤماندا هةتا دوايين ذؤژي ذووخاني ديكتاتؤرةكةي بةغداش، لة پةذتووك و كتثبة قوتابخانةييةكاندا وثنةي ئةو جةللاد و خوثنمژةي كورد، دةگةص كيژ و كوذاني ئةم نةتةوةيةدا سةرةديقانثي دةكرد. خؤ هةنووكةش هةر مةپرسة لة كوردستاني ئازاد چ هةرايةكة. پارةكة كاتث بة سةردان چوومةوة وثندةرث، كوردستانم بة عةرةبستان هاتة بةر چاو. چ جثگةيةكي كوردستان نةماوة عةرةب ذووي تث نةكردبث. كاك هثمن ميراني لة من باشتر دةزانث، شوثنة گةشتوگوزارييةكانيش بة نووسين و زماني عةرةبي، لةبةر خاتري برا عةرةبة چاوذةشةكاني سةراني كورد، ئةتك كراون. لة سةرچنار و بثخاص و گةلي عةلي بةگ و جونديان و دووكان و شةقلأوة و ئثرة و ئةوثي كوردستاندا، هةر مةپرسة عةرةبي ديزداشةلةبةر چؤن چؤني كلأشة دةكةن.

هثمن گيان چاوي چاوم، بةر لةوةي باس لة فةرامؤشكردني زماني كوردي وةك زمانثكي فةرمي لة لايةن دةسةلأتداراني دةوصةتي كؤصؤنياليستي عثراقةوة بكةيت، ئةركي سةر شانتة ئاوذثكي قشت و كوردانةش لة دةوروپشتي خؤت بدةيتةوة و، ئينجا دوور دوور هةنگاوان بنثيت. دة تؤ سةيرثكي ئةو هةموو (تةيرة نامةعقوولأنة) بكة كة لثمان بوونةتة ئةستثرةگةشةي تاريكةشةوي كةناصة ئاسمانيية ناكوردستانييةكانمان. هةر بابايةك دثت و لثمان دةبثت بة گؤرانيبثژ، هونةرمةند، نووسةر، ئةكتةر، مؤسيقاژةن، سترانبثژي ذؤژئاوايي و ئةوروپايي، پسپؤذ و شارةزا، زمانةوان، پذؤفيسؤر، . . . ليستةكة كؤتايي نايةت. لة جةنابت دةپرسم: ئةگةر ئثمةي كورد خاوةني ئةم هةموو توانا هونةري و ذؤشنبيري و سياسي و چي و چي ديكة باين، ئةدي بؤچي هةتا هةنووكة نةدةگةيشتين بة هيوا و ئامانجة لةمثژينةكانمان؟!

خوشكنؤ. . برانؤ تاكة ذثگاي پاراستن و گةشةپثدان و بة زيندوويي هثشتنةوةي زمان و كةلةپوور و شتة پيرؤزةكاني ئةم نةتةوةية، تةنيا و تةنيا، ديسان دةصثم تةنيا و تةنيا، بة دامةزراندني قةوارةيةكي سةربةخؤي سياسي و نةتةوةيي، بة دروستبووني دةوصةتي كوردي، بة ئازادبووني يةكجارةكي كورد و كوردستان، جثبةجث و مةيسةر دةبث! mehabadk@hotmail. com

ستؤكهؤصم 6-9-2004

 بؤ ثةيوةندي لةطةلَ نووسةر:  mehabadk@hotmail.com

info@kurdistannet.org

ضاثيكة

كاتي بلآوكردنةوة 

www.kurdistannet.org

Hit Counter