www.kurdistannet.org 03:42 i-checksum="25470" endspan -->

 

 

 

 با بةسبص خؤهةلَخةلةتاندن!!!!!  .... هشام ئاكرةيي

 

وةك أؤذي أؤناك و بة دةمصكي ثأ لة أق و قينة، زؤربةي هةرة زؤري ثارت و رصكخراوة عةرةبيةكان و بةرةي توركماني و رصكخراوة ئيسلاميةكاني شيعةي توركمان، دذي مافةكاني طةلي كورد أاوةستاون ونايانةوص دان بة بضووكترين مافي طةلي كوردستاندا بنصن.

ليستةي ناوي ئةو رصكخراو و ثارتانةي كة دذي مافةكاني ئصمةي كورد أاوةستاون درثذة لةوانة:

ئةنجوومةثالَاي شؤرشي ئيسلامي لة عيراق (1) ، حزبي دةعوةي ئيسلامي لة عيراق، ئابةتولَلاي سيستاني (2) ، موقتةداي كوري سةدر، طرؤثي عةدنان ثاضةضي (3) ، ئةنجوومةني دستووري مةلةكي لة عصراق طروثي شةريف بن علي، ثارتة نةتةوةثةرستةكاني عةربي عيراق (ناسريةكان) (4) ، ثارتة ئيسلاميةكاني توندأص كة ئيستاكة شةأي ئةمريكايةكان دةكةن، ئةنسار السونة (5) ، تةجةموعي زاناياني ئيسلامي لة عيراق (6) ، بةرةي توركماني لة عيراق (7) حزبي ئيسلامي نوركماني (8) ضاثوك و لايةنطراني (9) ضةند لايةنصك لة ئاشوريةكان (10) . ئةمانة تةنيا بةشصكن لةو لايةنانةي كة دذي خودي فصدرالين بؤ باشووري كوردستان، هةر لةبةر ئةوةش ثصويست ناكات باسي دذايةتيان بكةم بؤ مافةأاستةقينةكاني طةلي كوردستان ودروست كردني دةولَةتي كوردستان.

أصذةي ئةو عةرةب و توركمانانةي لايةنطري ئةم ثارت و رصكخراوانة لة عصراق، لة طةشبينترين أصذةدا دةطاتة 90% دي ئةو هةردوو طةلانة. ولةسةر ئاستي عصراقدا نزيكةي 70% دي طةلي عيراق ثصك دصنن بة كورديشةوة. واتة ئةطةر سبةي أاثرسيةك و دةنطدانصكي ديموكراسي لة عصراقدا بكرصت، كورد و ئةو ثارتة توركمانيانةي لايةنطري كوردستان، دةدؤأصنن و لة عيراقصكي ديموكراسيشدا كورد ناتوانن هةتتا سةربةست و ئازاد بن و بؤيان نية بأيار لة سةر شصوةي ذيان و حوكمةكةشيان بدةن، نةك دةولَةتي خؤيان ثصكبصنن.

لة لايةكي ترةوة جياوازيةكي طةورة هةية لة نصوان وتاري سياسي كوردي و عةرةبي. أصذةي هةرة زؤري عةرةبةكان سيستةمصكي ئيسلاميان دةوصت. بةلَام كورد سيستةمصكي عيلمانيان دةظصتن. واتة هةتتا لة شصوةي بةرصوةبردني دةولَةت و ياسا مةدنيةكانيشدا جياوازيان هةية و وةك دوو شاخن و ناطةن بة يةكتري. عةرةبستاني عيراق أؤذ بة أؤذ دوور لة ديموكراسي دةكةوصتةوة و طةلي كوردستان سوورة لة سةر طةشةبصداني ديموكراسي.

 ثرؤسةي بة ديموكراسيكردني عيراق، كصشةي كورد ضارةسةرناكات و دةبص لة سةر هةندص بنةماي تر عيراق دروست بكرصتةوة، ئةويش بنةماي مافي طةلانة بؤ دياريكردني ضارةنووسي خؤيان، كة تيايدا هةموو ئيحتيمالات مومكين و لةبار بن. سوور بوون و أازيبوون لة سةر يةكطرتوويي خاكي عصراق، دذي مافي ضارةي خؤنووسينة. هةر بؤيةش دووبارة دةكةمةوة، لايةني كوردي لة سةر بنةمايةكي هةلَة بةشدارة لة دانوسانةكاني بةغدا.

بؤني عيراق بة دةولَةتصكي ئيسلامي يان نا، كةي كصشةي سةرةكي كوردة، هةبووني شةأ و تيرؤر لة عةرةبستاني عصراق كةي كصشةي سةرةكي كوردة، ثاراستني ئةمريكاييةكان كةي كصشةي سةرةكي كوردة!!! بؤ ئصمة لة سةنطةري دذي ئيسلامي توندأص بين وسياسةتصك بة كاربصنين كة ئةمريكا بةكارمان بصنصت و بةرطريمان لص نةكات و ئيسلاميةكانيش بمان كةنة ئامانج.

كصشةي سةرةكي كورد دروستكردن و وةرطرتني ئيعترافة بة مافةكاني طةلي كوردستان. كوردستان وةك هةرصمصك و سنوورصك و يةكينةيةكي يةكطرتووي ئيداري. واتة دةبص دانوسانةكان زياتر دةربارةي ئةو يةكينة ئيدارية بصت و دةسةلَاتي ئةو يةكينة ئيداريية. ضونكة هةرصمي كوردستان دةبص سةربةخؤ بصت لة هةموو أؤيةكةوة. كوردستانة ياسا بؤ خؤي دادةنصت و كوردستانة شصوةي ديموكراسي خؤي دةست نيشان دةكات نةك عةربستاني عيراق. دانوسان دةربارةي ياساكاني ناو عيراقدا دةبص تةنيا وةك تةكتيكصكي سياسي بةمةبةستي زامنكردني زياترين ماف بؤ باشووري كوردستان، بةكاربصنين. واتة دةبص ئيستا لة سةر مصزي دانوساني كورد لةطةلَ ئةمريكا و عةرةبةكاني عصراق، تةنيا ثرؤذةي فيدرالي بؤ كوردستان هةبصت، كةثصك دصت لة دةست نيشانكردني سنووري كوردستان، دةسةلَاتي هةرصمي كوردستان ومافي طةلي كوردستان بوو دةستنيشانكردني ضارةنووسي خؤي و هةلَبذاردني ئةو سيستةمة ئيدراييةي كة ثصي باشة. نابص بة هض شصوةيةك مةسةلةي فصدرالي نةتةوةيي و جوطرافي بخرصنة دانوسانةوة و دةبص ببصتة هصلَي سووري كورد.

ئصمة و ثارتة كوردستانيةكان وخودي ئةمريكا باش دةزانن كة ئةمريكا تةنيا بةرذةوةنديةكاني خؤي لة ناوضةكةدا دةثارصزصت و هيض (سةوابتي) فيكري وئةخلاقي لاي ئةمريكا نين. ئةمريكا نة ئصمة بة هاوثةيمان دايدةنصت و نةش هةتتا بة (نننن) . ضونكة نة هاوثةيمانصتي بةم شصوةيةية و نةش (ننننن) ي. (نننن) يش مافي هةية و نرخي هةية، ئةوةنية سيخوأةكاني سةددام ثارة و نةوتيان وةردةطرت. ضؤن ئةمريكا كورد بة هاوثةيمان دايدةنصت لة كاتصكدا خؤدي كوردةكان وةك هاوثةيمان هةلَسووكةوت ناكةن. هاوثةيمان لايةنصكي سةربةخؤيةو خاوةن تايبةتمةنديةكي كةسيية و ئامادةنية هةموو شتصك بة بص بةرامبةر و بةبص أصزطرتن جصبةجص بكات.

 عةرةبةكان بة أاشكاوي دذايةتي مافةكانمان دةكةن. هصشتا تالَةباني لة نةجةفةوة لة أصطاوة بؤ بةرةو بةغدا، سيستاني قسةكاني ئةو دةربارةي طواية سيستاني أازي بووة لة سةر فصدرالي بؤ كورد، بةدروو دةرخست و لة بلَاوكراوةيةكدا أايطةياند كةوا، سيستاني هيض قسةيةكي ئاوايي بة جةلال تالةباني نةوتووة. بةكوردي واتاكةي ئةوة بوو كة (بةأصز جةلال تالَةباني "خوانةخواستة" درؤي كردوة) .

سياسةتمةداراني كورد هةولَ دةدةن بة درؤ أؤي عةرةبةكان و سيستانيةكان سثي بكةن لاي ئصمةي كورد و هةلَمانخةلةتصنن، بةلَام عةرةبةكان طوص نادةنة ئةو شتة و سةركردةكانمان بة درؤ دةردينن و أاشكاوانة دةلَصن" ئصمة دذي مافي فصدرالين بؤ كورد".

 كورد لة ئةنجامي خةبات و سياسةتصكي هؤشمةندانةدا دةبص هاوكصشةيةك دروست بكات تيايدا ئةمريكا و بريتانيا ناضار بكات دان بة مافةكاني طةلي كورددا بنصت. ئةمريكا و بريتانيا هةمان دةولَتي سالَّاني 1920 ن كة ئامادةبوون طةلي كوردستان لة ثصناو عيراق و توركيادا بومبةباران بكةن. ئيستاش لةوانةية ئةمريكا وبريتانيا هةمان كردةوة دووبارة بكةنةوة. واتة هاوكصشة دةولَتيةكانن، ئةمريكا وبريتانيا دةجؤلَصننةوة. لة سالَاني 1920 دا كورد نةيتواني ببصتة فاكتةرصكي طرنط لة ناوضةكةدا. ئصستا نابص كورد هةمان هةلَة دووثارت بكاتةوة. لة سياسةتدا و بةتايبةت لة كصشةطرنطةكاندا خؤشكوأي و قسةي خؤش سووديان نية و دةبص مرؤظ لصزان بصت.

 

* بةداخةوة سايتة كورديةكان ئةو هةوالَانةي أؤي أاستةقينةي برا عيراقيةكانمان دةردةخةن، بلَاوناكةنةوة و ناضارماندةكةن لة سايتة عةرةبيةكان و عيراقيةكان دةنطوباسي كورد و كوردستان بزانين.

(1)               http://www.kurdnet.net/www.kdp.info/news/news_detail.asp?strLanguage=Arabic&intNewsNr=10835

(2)    http://www.puk.org/web/htm/sahafa/ar1.asp#1s

 

 (3) http://www.iraq4allnews.dk/viewnews.php?id=40913

 (4) http://www.iraq4allnews.dk/viewnews.php?id=41136

 (5) http://www.iraq4allnews.dk/viewnews.php?id=40537

 (6) http://www.iraq4allnews.dk/viewnews.php?id=41030

 (7) http://www.iraq4allnews.dk/viewnews.php?id=41171

 (8) http://www.iraq4allnews.dk/viewnews.php?id=41136

 (9) http://www.iraq4allnews.dk/viewnews.php?id=40397