25-02-2008 18:31

 

 

 

 

كةركوك: لة دلَ و قودسي كوردستانةوة بؤ راثرسي ! ... د. جةبار قادر

 

لةم رؤذانةدا ميدياي كوردي و عةرةبي و هةنديَ لة دةزطاكاني ميدياي جيهانيش باس و خواسيَكي زؤر لة سةر بابةتةكاني فيديرالي و سةرلةنويَ دامةزراندنةوةي دةولَةتي عيراق يلاَو دةكةنةوة. زوربةي هةرة زؤري ئةوةي ئةو دةزطايانة بلاَوي دةكةنةوة دذايةتي خواستةكاني كوردي تيَدا بةدي دةكريَ. ميدياي لة قالَبدراوي كوردي نةك هةر لة توانايدا نية و بير ي لةوة نةكردؤتةوة بة شيَوةيةكي ثيشةيي و زانستيانة روو بة رووي ئةو شالاَوانة ببيَتةوة، بةلَكو نةيتوانيوة ئةركي سةرةكي خؤيشي كة تيَطةياندني تاكي كوردة لة ثرسة سةرةكييةكاني ئةورؤي كوردستان بةجيَ بيَنيَ.

كةركوك ئةمجارةش وةكو هةميشة شويَنيَكي تايبةتي لة شالاَوي شيَواندني راستيةكان وثيلانة رةشةكاندا هةية. نةياراني فيديراليزم و كوردستانيَتي كةركوك لة بةرةيةكي فراواندا كؤبونةتةوة. ثرسي كوردستانيَتي كةركوك رقي ئةستوري بةرةي توندرةوي توركماني ناسيؤناليست و عيلماني سةر بة دةزطا سيخورييةكاني توركياي و لايةنطراني موقتةدا سةدري تا سةر ئيَسقان مةزةبي و ثاشماوةكاني رذيَمي بةعسي فاشي و هيَزة ناسيؤناليستة عةرةبي و مةلا سونني و دةرويَشة سةلةفييةكاني بن لادني هةلَساندووة. لة دةرةوةي عيراقيش لة تةك ناسيؤناليستان و ئيسلامياني عةرةب و كةنالَة تةلةفزيؤنية هاندةرةكاندا كاربةدةستاني بالاَي توركياي عيلماني و ئيَراني ئيسلامي كةوانةي شةر و باوكي حةلاي سوريا و طةليَ لايةني تر كةوتونةتة ثيلان طيَران و شيَواندني راستيةكان و هانداني بةرةي دذ بة كورد.

لة بةرامبةر ئةم شالاَوة ناثيرؤزةدا سةرداراني كورد، كة هيَشتا خةريكي يارية بضوك و ململانيَ بيَ ناوةرؤكةكانن و نائامادةن بؤ ثرسة ئالَؤزةكان و تةنها بة خؤيان بريار لة سةر ثرسة ضارةنوسسازةكان دةدةن و طويَ لة كةس ناطرن، خةريكن جاريَكي تر بةلاَنسيان تيَكدةضيَ و بةدواي فةرمولةي نويَدا دةطةريَن بؤ دؤزي كةركوك. دواي ئةوةي طوتاري سياسي كورد بؤ دةيان سالَ كةركوكي بة دلَ و وقودسي كوردستان دةناساند و رؤذانة سةرداراني كورد راياندةطةياند كة ئامادة نين بة هيض شيَوةيةك و لة ذيَر هيض باريَكدا سازش لة سةر كةركوك و كوردستانيَتي ئةم شارة بكةن و كةركوك بؤ ئةوان وةكو بؤ هةموو كوردان هةر بةشيَك بوو لة كوردستان تةنانةت ئةطةر يةك كورديشي تيَدا نةميَنيَ، ئةوا لةم رؤذانةدا و لة دواي بانطةشةكردن بؤ دروشمي شاري برايةتي و ثيَكةوة ذياني نةتةوةكان، دةبينين بة خشكةيي باس و خواسي راثرسي و سةرذميَرييان هيَناوةتة ثيَشةوة بؤ دةستنيشان كردني ضارةنوسي كةركوك طواية دواي ئاسايي كردنةوة بارةكة (تةتبيع بة وتةي ئةوان) !!!.

ئةم وةرضةرخانة ثاشةكشيَيةكي دراماتيكية لة سةرجةم طوتاري سياسي كوردا بة دريَذايي ضل سالَي رةبةق. خةلَك بؤي هةية لةو سةردارانة بثرسيَ ئةطةر ئيَوة ئامادةبوون سازش لة سةر كوردستانيَتي ئةم شارة و دةيان شار و شارؤضكةي تري بة عةرةب كراوي كوردستان بكةن و بة راثرسي و سةرذميَري قايل بن، لة ثيَناوي ضيدا ئةو ضةند سةد هةزار مرؤظة كوردةتان لة ذيَر ثةردةي دروشمي دلَ و قودسي كوردستاندا بة كوشتدا ؟. لة كاتيَكدا دةولَةتي عيراق سةر وبن بووة و لة ئةمريكا بةولاوة كةس لة كورد بةهيَزتر نية لةو ولاَتةدا ئةم ثاشةكشيَية لة ثاي ضية ؟. كةس هةية لة سةر بةشيَك لة خاكي نةتةوةيي و نيشتمانيي خؤي راثرسي بكات ؟. تؤ بلَيَي بودجةي هةزار و نؤسةد مليؤن دؤلاريي طيَذي كردبن و ئاطايان لة خؤيان نةمابيَ و طوتاري ضل سالَة و دلَ و قودسي كوردستاني لة بير بردبيَتنةوة ؟. ئاية ئةوان دةرك بةو راستية دةكةن كة ئةمة طةورةترين شكستي سياسي و ميَذوويي دةبيَ بؤ خؤيان و ثارتةكانيان و هةموو نةتةوةي كورد ؟. ئاية دةزانن حوكمي ميَذوو لة سةر ئةم هةلَويَستةيان ضي دةبيَ ؟.

ثةنابردنة بةر سةرذميَري دانيشتوان و راثرسي بؤ برياردان لة سةر ضارةنوسي كةركوك كؤمةلَيَ كيَشة و ثرسي نةتةوةيي و سياسي و ئةخلاقي و كؤمةلاَيةتي ئالَؤز لة طةلَ خؤيدا ديَنيَتة كايةوة كة ثيَمواية لة طةرمةي رووداوةكاندا ثشتطويَ خراون و كورد ناتوانيَ لة ذيَر باريان دةربضيَ.

جاريَ بةر لة هةر شتيَ هيض كةسيَ بؤي نية راثرسي لة سةر خاكي نيشتمان و ئةم دةظةر و ئةو شاري ولاَتةكةي خؤي بكا. ئةطةر كاريَكي وا لة سةر كةركوك ئةنجام بدريَ ئةوا رةنطبيَ كورد يةكةم طةلَ بيَ ئةم طوناهة بكا.

بؤ كةس داواي راثرسي ناكا لة سةر شار و ثاريَزطاي موسلَ كة باري ئةتنيكي و مةزةبي طةليَ لة كةركوك ئالَؤزترة؟. لةو ثاريَزطايةدا عةرةب و كورد و كلداني و ئةرمةني و ئاسوري و توركمان و ئيَزيدي و شةبةك و شيعة و سوننة دةذيَن. تةنانةت بةغداي ثايتةختيش لةم بارة بةدةر نية و دةتوانين لة جيهاندا ئاماذة بة سةدان و بطرة هةزاران شار و دةظةري لةو جؤرة بكةين بيَ ئةوةي كةس بير لة راثرسي لة سةر ضارةنوسيان بكاتةوة.

ئيَمة كاتيَ دةلَيَين كةركوك بةشيَكة لة جوطرافياي كوردستان سةدان بةلَطةي ميَذوويي و جوطرافيمان بةدةستةوية كة ئةو بؤضونةمان ثشت راست دةكةنةوة. زوربةي هةرة زؤري ئةو بةلَطانةش لة لايةن ثسثؤران و شارةزاياني ناكوردةوة نوسراون و بة دةطمةن تويَذةري كورد رؤلَي تياندا بينيوة. قايل بوون بة هةر جؤريَك لة راثرسي هةموو ئةو بةلَطة و ليَكدانةوانةي كة تاوةكو ئيَستا لةم بوارةدا ثيَشكةش كراون دةخاتة بةر طومان و ذيَر ثرسيارةوة. دةبيَ ئاماذة بةوةش بكةم كة تةنها هةبووني ميَذووي دوور و دريَذ بؤ خؤي بةس نية بؤ ئةوةي طةلان بيكةن بة بنطة و بيناي لة سةر دروست بكةن بؤ بةدةستهيَناني مافةكانيان. بةر لة ثيَنج سةدة و نيو ئةستةمولَ ثايتةختي دةولَةتي بيزانسي (بيزةنتي) يؤناني بوو و ئيَستا شاريَكي توركيية و ئةورؤ يؤنانستان تةنانةت بة بيرشيدا ناية كة داواي بكاتةوة. هةر بةو شيَوةية دةتوانين نيَوي دةيان ولاَت و ميترؤثؤلي مةزن لة جيهاندا ببةين كة بة تةواوي روخساري نةتةوةيي و كولتورييان طؤراوة و ئةمريكا بؤ خؤي باشترين نمونةية لةم بوارةدا.

كةواتة دةبيَ كورد و بة تايبةتي كوردي ثاريَزطاي كةركوط ثرينسثي راثرسي بيَ يةك و دوو رةت بكةنةوة ضونكة ئةو راثرسيية طومان دةخاتة سةر ناسنامةي نةتةوةيي و ميَذوويي و كولتوريي شار و ثاريَزطاكةيان كة هةموو بةلَطة ميَذوويي و كولتوري و جوطرافيةكان كوردستانيَتي ثشت راست دةكةنةوة.

ئةم راثرسييةي باسي ليَوة دةكريَ طواية دواي ئاسايي كردنةوةي باري ئةتنيكي و ديمؤطرافي كةركوك دةبيَ. بانطةشةكةراني ئةم راثرسية شةرم دةكةن لةوةي نيَوي كردةوة و سياسةتةكان بة نيَوي راستةقينةي خؤيان بةرن. ئةمان دةلَيَن ئاسايي كردنةوة (تةتبيع) لة كاتيَكدا عةلي كيمياوي بة خؤي و لة سةر كاسيَتي تؤمار كراو بة تةعريب نيَوي دةبا (واتة بةعةرةب كردن) . ئيَمة دةبيَ ئاسايي كردنةوة بة واتاي سرينةوةي شويَنةواري سياسةتي بةعةرةبكردن و ثاكتاوكردني نةذادي وةربطرين. ئيَمة باسي سةردةمي ثاشايةتي ناكةين كاتيَ لة سييةكانةوة ذمارةيةكي زؤر عةرةب و ئاسوري و ئةرمةني روويان كردة كةركوك دواي ئةوةي ئةم شارة بووة ناوةنديَكي طرنطي ثيشةسازي نةوت و ذياني ئابوري تيَيدا لة طةشةكردندا بوو.

ثرسياري سةرةكي لةم بوارةدا دةبيَ ئةوة بيَ : ئاية ضةنديَ كاتمان ثيَدةويَ بؤ ئةوةي شويَنةوارةكاني سياسةتي بةعةرةبكردن و ثاكتاوكردني نةذادي كة ضل سالَي رةبةقي خاياندوة بسرينةوة ؟. هيض طومان لةوةدا كة ئةم ثرؤسةية دةيان سالَ دةبا طريمان جيَ بة جيَ بكريَ. ئةوانةي ضل سالَة يا سي سالَة لة كةركوك نيشتةجيَ بوونة باوةر ناكريَ بيانةويَ و بتوانن لة باري ثراكتيكةوة ئةم شارة بةجيَ بيَلَن. هةروةها ئةو كوردانةي، كة لة كةركوك دةركران يا ناضار كران ئةو شارة بةجيَ بيَلَن و لة شار و شارؤضكةكاني تري كوردستان و عيراق و جيهاندا طيرسانةوة و ذيانيَكي نويَيان دةست ثيَكرد، بة ذمارةيةكي زؤربتوانن بطةريَنةوة بؤ ئةو شارة. كةواتة ثرسي ئاسايي كردنةوةي باري كةركوك و طةرانةوةي رةوشي شار بؤ سةردةمي ثيَش دةستثيَكردني سياسةتي بةعةرةبكردن و ثاكتاوكردني نةذادي لة خةون و خةيالَ بةولاوة شتيَكي دي ليَ سةوز نابيَ. ئةمة ئةوة رةت ناكاتةوة كة رةنطبيَ ريَذةيةك لة كوردة دةركراوةكان بطةريَنةوة بؤ كةركوك و ريَذةيةك لة عةرةبة هاوردةكان بة تايبةتي ئةوانةي لة دةزطا ئةمني و سةربازي و حيزبيةكاندا كاريان دةكرد و ئيَستا بيَ كار ماونةتةوة بطةريَنةوة بؤ ناوضةكاني ثيَشوي خؤيان.

لة هةموو حالَةتيَكدا ئةمانة بةشيَكي كةم دةبن لة هةردوو طروث و بةلاي منةوة لة جيَطةي ئةوةي كورد هةموو هةولَةكاني بؤ ئةم ثرسة تةرخان بكا باشترة خةريكي ثرسي طةرانةوةي كةركوك بيَ بؤ جوطرافياي سرؤشتيي خؤي كة كوردستانة و ئةوة بكا بة داخوازي سةرةكي. ئةطةر كةركوك طةرايةوة باوةشي كوردستان ئةو كاتة ئاسايي كردنةوة ئاسان دةبيَ و رةنطبيَ بة شيَوةيةكي زؤر مرؤظانةتر بةريَوة بضيَ و ئةطةر ريَذةيةكي عةرةبيش لة شارةكةدا مانةوة كيَشةيةكي ئةوتؤ دروست ناكات.

هةر لةم ضوارضيَوةيةدا دةبيَ ثرسي دابراني قةزا و ناحيةكان لة كةركوك و طريَدانيان بة ثاريَزطاكاني ترةوة كؤتايي ثيَبهيَنريَ. واتا كفري لة ديالة و دوز لة سةلاحةدين و ضةمضةمالَ و كةلار لة سليَماني و ثرديَ لة هةوليَر بخريَنةوة سةر ثاريَزطاي كةركوك. لة كاتيَكدا خةلَكي قةزاي دوز خؤثيشاندان دةكةن بؤ ئةوةي قةزاةكةيان بخريَتةوة سةر كةركوك، هيض نةبيَ من ئاطادار نيم لةوةي كة دانيشتواني ضةمضةمالَ و كةلار و كفري و ثرديَ ضوبيَتنة سةر شةقام و داخوازي ئةوةيان كردبيَ كة بخريَنةوة سةر كةركوك. خؤ دةبيَ حكومةتةكاني هةريَم لة ديدي نيشتمانيةوة دذي بؤضونيَكي لةو جؤرة نةبن، هةرضةندة كار دةكاتة سةر بودجة و ئةو ثارةي بؤيان تةرخان دةكريَ.

سةرداراني كورد لةم ثرسةدا تةنها ثشت بة ئامارةكان دةبةستن و واثيَدةضيَ زؤر ئاطاداري وردةكارييةكانيش نةبن لةم بوارةدا. هةلَبةتة داوايان ليَناكريَ كة زؤر ئاطاداري ئةو وردةكارييانة ببن ضونكة ئةوة كاري ثسثؤرانة، ليَ ضونكة لاي ئيَمة سياسةتمةدار لة هةموو بوارةكاندا (سوارضاكة) ئةوا دةبيَ بزانن لةو سةرذميَريياندا ضي باسة و ضي بؤ كورد تيَداية. بؤية ئةم مةسةلةية ثيَويستي بة هةنديَ روونكردنةوة هةية.

جاريَكي تر هيض طةليَ ثشت بة ئامار و سةرذميَري نابةستيَ بؤ ئةوةي لة سةر ئةم شار ئةو دةظةري نيشتمانةكةي دان و سان و بازرطاني ثيَوة بكا. ئةطةر هةموو دانيشتواني بةغدا و ئةستةمولَ و تاران و شام كورديش بن كةس ناتوانيَ بلَيَ ئةم شارانة بةشيَكن لة كوردستان. بة هةمان شيَوة دةبيَ كورد لة سةر سنوري جوطرافي نيشتمانةكةي بازرطاني و سازش لة طةلَ كةسدا نةكا. با شاريَك يا شارؤضكةيةك كة لة نيَو سنوري جوطرافي ميَذوويي كوردستانة هةموو دانيشتواني كورديش نةبن، هةر دةبيَ لة نيَو ئةو سنورةدا بميَنيَتةوة. هةلَبةتة دةبيَ مافة رةواكاني ئةو دانيشتوانة دابين بكريَن. ئةطةر ئامار و ثيَكهاتي ئةتنيكي دانيشتواني ئةم شار و ئةو ديَ بكريَن بة بنطة بؤ دابةشكردني ولاَتان ئةوا دةبيَ بة هةزاران حكومةتؤكةي شار و شارؤضكة لة ولاَتاني جيهاندا ثةيدا بن.

زؤر باسي ئامارةكاني سةرذميَري سالَي 1957 دةكةن و ئةم ئامارانة بونةتة دةقي ثيرؤزي و بنيَشتة خؤشةي سةر زمان و بن زماني كورد. با بزانين ئةم ئامارانة ضييان بؤ ئيَمة تيَداية.

جاريَ ئةو سةرذميَريية زماني دايكي كردؤتة بنطة بؤ ناونوس كردني دانيشتوان نةك رةطةز و ئينتماي نةتةوةيي. رةنطبيَ لةم جيهانة بةريَنةدا مليؤنةها مرؤظ هةبن كة زماني دايكي خؤيان نازانن، ليَ ئةوة ئينتماي نةتةوةيياني نةسريوةتةوة. رةنطبيَ كورد يةكيَ لةو طةلة كةمانةي جيهان بيَ كة زؤر ثيتة بة زمانةكةي نادا.

لة شاري كةركوكدا لة سالَي 1957 زماني توركماني لة دةزطاكاني دةولَةت و بازاردا بالاَ دةست بوو. كوردي كةركوك ثةراويَز كرابوو و لة خويَندن بة زماني دايك بيَبةش كرابوو و بة طشتي هةذاري و نةخويَندةواري بالَي بة سةرياندا كيَشابوو. ئاماريَكي تةواومان لة بةردةستدا نية بةلاَم ئةوانةي بةشدارييان لةو سةرذميَريةدا كردووة باسي ئةوة دةكةن كة 95 % مالَنوسةكان توركمان بوون. هةزاران كوردي نةخويَندةوار و هةر كةسيَ ضةند وشةيةكي توركماني زانيَبيَ لة لايةن ئةو مالَنوسانةوة بة توركزمان تؤمار كراون. دواي دةركةوتني ئةنجامةكاني ئةو سةرذميَريية طةليَ لة دانيشتواني كورد بؤيان دةركةوت كة بة توركيزمان نانوس كراون و تةنانةت لة دادطاكاني كةركوك ضةندين دؤزي قانوني لةم بارةيةوة كرانةوة. ئةورؤ دواي 47 سالَ زوربةي ئةو كةسانةي لةو سةرذميَرييةدا بةشدارييان كردووة رةنطبيَ لة ذياندا نةمابن. هةروةها زوربةي بةلَطة فةرمي و رةسمييةكاني دةولَةتي عيراق لة نيَوضون، بؤية هيض دةرفةتيَك لة ئارادا نية بؤ ساخكردنةوةي شيَواندن و سةختةكاري و هةلَةكان.

تةنها ئاماذة بة نمونةيةك دةكةم كة ئةم راستيةمان بؤ دةردةخا. لة كاتيَكدا ئةو ئامارانة ئاماذة بةوة دةكةن شةش كةس لة شاري كةركوك و ضل و يةك كةس لة ثاريَزطاي كةركوكدا زماني دايكيان فةرةنسي بووة، و هةروةها ئاماذة بة هةموو ئةوانة دةكةن كة زماني هيندي يا ئينطليزي يا كلداني . . تاد يان بة زماني دايكي خؤيان زانيوة، ليَ زماني نزيكةي شةش هةزار كةس بة نةزانراوي تؤمار دةكةن. ضؤن لة شاريَكدا كة ئةو كاتة ذمارةي دانيشتواني تةنها 120402 كةس بووة زماني زياتر لة 5500 نةزانراو بيَ ؟!!. هيض طومان لةوةدا نية كة ئةمانة هةموو كورديزمان بوونة و بة مةبةست بةو شيَوةية تؤمار كراون بؤ ئةوةي ذمارةي توركيزمان لة كورديزمان زياتر بيَ لة شارةكةدا. جاريَكي تر كيَ دةتوانيَ دواي تيَثةربوني ضل و حةوت سالَي رةبةق راستي و ضةوتيي ئةم ثرسانة ليَك جودا بكاتةوة ؟.

لة طؤر ذماردن و بةدوادا ضونةكاني خؤم لة سالَي 1957 ذمارةي كوردان لة ناو شاري كةركوك خؤي لة ثةنجا و ثيَنج هةزارةوة بؤ شةست هةزار كةس دةدا، كة ضي لة طؤر ئامارةكاني سةرذميَري 1957 ذمارةي كورديزمان تةنها 40047 كةسة بةرامبةر بة 45306 توركيزمان. ئةمة لة كؤي 120204 كةس كة ذمارةي دانيشتواني شاري كةركوك بوو لةو سالَةدا. بؤية نويَنةراني بةرةي توركماني كة قةت طويَ بة ئامار نادةن و هةميشة ذمارةي فةلةكي لة بارةي توركمانةوة بة طشتي و توركماني شاري كةركوك بة تايبةتي ثيَشكةش دةكةن و تةنانةت دةلَيَن ريَذةي توركمان لة كةركوك لة نيَوان 70 و 95 % هةموو دانيشتواني شارة، كةضي لةم رؤذانةدا سةرذميَري سالَي 1957 يان ثيَ باشة. لة سةر ئاستي ثاريَزطاش ذمارةي كورديزمان 187593 كةس بوونة و توركيزمان 83371 كةس بوونة لة كؤي 388839 كةس كة دانيشتواني ثاريَزطاي كةركوكيان ثيَكدةهيَنا. كةواتا ريَذةي كورديزمان لة ثاريَزطاي كةركوك 48 % دانشتوان بووة و توركيزمان 21 % و عةرةبيزمان 28 % و ئةوي تريشي كلداني و سرياني و زماني دي بوونة.

دواي ئةو هةموو سالَة ئةم ريَذة و ذمارانة طؤراني زؤريان بة سةردا هاتووة و ئةو كةركوكةي كة ذمارةي دانيشتواني لة سالَي 1957 سةد وبيست هةزار كةس بوو ئيَستا زياتر لة حةوت سةد هةزار كةسي ليَدةذيَ. سةرباري ئةوةي وةكو هةموو شارةكاني تري كوردستان و عيراق لة ئةنجامي كؤض لة طوندةوة بؤ شار خةلَكيَكي زؤر رووي تيَكردووة طيرؤدةي ثرؤسةي بة عةرةبكردن و هيَناني سةدان هةزار عةرةب و دةركردني سةدان هةزار كورد بووة. لة بةر رؤشنايي لة نيَوضوني زوربةي هةرة زؤري بةلَطة و دةكوميَنتة رةسميةكاني دةولَةتي عيراق ليَكدانةوة و روونكردنةوةي ئةم ثرسة ئالَؤزانة دةيان سالَ و دةزطاي تايبةتيان دةويَ كة كورد لةم كاتةدا هيضياني نية.

سةرباري هةموو ئةوة دةيان هةزار كوردي ثاريَزطاي كةركوك بوونة قورباني شالاَوة بةدناوةكاني ئةنفال بة تايبةتي ئةنفالي سيَيةمين، كة بة طويَرةي هةنديَ ئامار و ليَكدانةوة نزيكةي 150 هةزار مرؤظي كوردي تيَدا ضوو. بةعس ئةنفالي بةو دةرفةتة زيَرينة زاني كة كورد بة يةكجاري لة كةركوك و طةرميان لة رةط و ريشةوة هةلَبكةنيَ. لة هةموو حالَةتيَكدا كوردي ثاريَزطاي كةركوك لة دواي ئاسايي كردنةوةي بارةكةش و تةنانةت سرينةوةي شويَنةواري سياسةتي ثاكتاوكردني نةذادي و بةعةرةبكردنيش، كة ثيموانية قةت بةو شيَوة ئةنجام بدريَ كة ئيَمة دةمانةويَ، ناتوانيَ نة زؤرينةي دانيشتوان ثيَكبيَنيَ و نة زؤرينةي دةنط بةدةست بيَنيَ، ضونكة عةرةب و توركمان و كلداني و سورياني هةميشة زياتر لة 51 % دانيشتوان ثيَكديَنن و هةمووشيان هاودةنطن لةوةي لة دذي فيديرالي و كوردستانيَتي كةركوك دةنط بدةن. سةيرةكة لةوةداية كة وا باس دةكريَ طواية دةبيَ فيديراليزم سيَ لة ضواري دةنطةكان بيَنيَ بؤ ئةوةي كةركوك بخريَتة سةر هةريَمي كوردستان !!!!!!!!!.

رةنطبيَ هةنديَ كةس ثيَيان وابيَ كة كورد لةواني دي زياتر زاو زيَ دةكا و رةنطبيَ لة دواي ئاساييكردنةوةي بارةكة دانيشتواني كورد لة كةركوك زياتر لة نيوة ثيَكبيَنن. تةنانةت لةو كاتةشدا كة كورد زياتر لة 50 % دانيشتوان ثيَكديَنيَ مةرج نية ذمارةي ئةوانةي مافي دةنطدانيان دةبيَ نيَوةي دةنطدةران ثيَكبيَنن. بة ثيَضةوانةوة ئةوانةي كةمتر مندالَيان هةية و ريَذةي ئةوانةي تةمةنيان لة 18 سالَ بةسةرةوةية دةتوانن زياتر دةنط بهيَننةوة.

ثسثؤراني بوارةكاني ئامار و ديمؤطرافيا دةتوانن ئةم بابةتانة لة من باشتر ررون بكةنةوة و خويَنةراني كوردي ليَ ئاطادار بكةنةوة.

ثيَمواية ثةنا بردنة بةر سةرذميَري و راثرسي بيَجطة لةوةي نيشانةي بيَ ئاطايية لة رةوشي سياسي و ئةتنيكي و ميَذوويي و جوطرافي و ئاماريي كةركوك دةتوانيَ ببيَتة ئةو تةلَةيةيةش كة كورد كةركوكي تيَدا دةدؤريَنيَ. دواي ئةو هةموو قورباني و خةبات و كارةساتة ناكريَ سةركردايةتي سياسي كورد خؤي رادةستي ئةو تةلَةية بكات، ضونكة نةئةنجامةكاني نة لة بةرذةوةندي كوردا دةبيَ و نة كيَشةي كةركوك ضارةسةر و يةكلا دةكاتةوة.

ئةطةر سةرداراني كورد دةيانةويَ بة ثرينسثي راثرسي و سةرذميَري لة سةر ضارةنوس و دوارؤذي كةركوك قايل ببن باشتر واية كةسي تر بة كوشت نةدةن لة سةر ئةوةي كيَ زؤرينةي دةنط ديَنيَ ضونكة يارةيةكة ثيَش ئةوةي دةست ثيَبكا دؤراوة و قةت كورد ناتوانيَ نةك 75 % بةلَكو 51 % دةنطةكانيش بةدةست بيَنيَ. هةروةها باشتر واية ذياني ئةو شارة بة بطرة و بةردةي راثرسي و دةنطدان و ثةرؤ هةلَكردن لةوة زياتر ذةهراوي نةكةن كة زؤر ئةستةم دةبيَ جاريَكي تر ئاسايي بكريَتةوة و دانيشتوان بتوانن وةكو جاري جاران ثيَكرا بة ئاسودةيي ذيان بةسةر بةرن.

لة شةستةكان لة فةرةنسا و لة دواييدا لة طةليَ ولاَتي تري ئةوروثاي رؤذئاوا قوتابيان سةريان هةلَدا. لة ئةنجامي ئةو سةرهةلَدانانةدا طؤرانكاري زؤر كرا لة ثرؤطرامي خويَندن و سيستةمي ثةروةردةدا. هةروةها ئةو بزاظة كاردانةوةي لة سةر هزر و ذياني سياسي لةو ولاَتانةدا هةبوو. كاتيَ لة ماودزي دؤنط (ماو تسي تؤنط) دةثرسن ئاية نرخاندني ئةو ضية لة بارةي سةرهةلَداني قوتابيانةوة، لةوةلاَمدا دةلَيَ : ضةنديَ ضاوةرواني ئةنجام دةكريَ لة هةلَبةز و دابةزي مةيمون لةم لقةوة بؤ ئةو لقةدار ئةوةندةش دةبيَ ضاوةرواني ئةنجام بكةين لة بزاظ و جموجولَي قوتابيان. ثيَمواية ئةنجامةكاني شؤرشي قوتابيان لة فةرةنسا و ئةوروثاي رؤذئاوا وا نةبون كة ماو فةرمويةتي. ليَ تؤ بلَيَي ئةو ستراتيج و تاكتيكي مةيمونيية دةقا و دةق بةقةد بالاَي سياسةتي كوردي نةبن ؟!!