كه‌لاری ئه‌مجاره‌ و كه‌لاره‌كانی داهاتوو، وه‌ڵامێك بۆ كوردستانه‌ كۆن و نوێكان. . . عه‌لی مه‌حمود محه‌مه‌د

 

له‌ هه‌موو جیهان بۆرژواكان، ئه‌وانه‌ی ئێمه‌ی چه‌پ به‌ براده‌رانی كوردستانی نوێشه‌وه‌، جاران خوێنیانمان ده‌خوارده‌وه‌ و ئێستاش چاره‌یانمان ناوێت، له‌ لایه‌كه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ی سامانه‌كه‌یان دیاره‌، واته‌ بۆرژوایه‌كی به‌ ئه‌سڵ و فه‌سڵن و زۆڵ نین، له‌ لایه‌كی دیكه‌وه‌ پڕۆژه‌ی خزمه‌تگوزاری و كۆمه‌كی هه‌ژارانیان له‌ ناوخۆی وڵاته‌كانییان و له‌ هانده‌ران هه‌یه‌، بیل غیتس، جۆرج سیرۆس، تا ده‌گاته‌ ڕه‌فیق كه‌ حه‌ریری هه‌زاران قوتابی خسته‌ به‌ر خوێندنه‌وه‌. به‌ كورتی و به‌ پوختی ئه‌وان كه‌بابێك بۆ خۆیان ده‌به‌ن و فه‌لافلێك ده‌ده‌ن به‌ گه‌ل.

به‌ڵام له‌ دوای ڕاپه‌ڕینه‌وه‌، له‌ كوردستان تووشمان بوو به‌ توشی بۆرژوایه‌كه‌وه‌، به‌ ڕوكه‌ش گه‌وره‌ترین سوێندیان گۆڕی شه‌هیدانه‌، به‌ڵام سۆزانی ده‌په‌رستن، ئامانجیان سه‌ركه‌وتنی كورده‌، به‌ڵام دوو نه‌وه‌یان تا ئێستا له‌برسا كوشت. نیشتمانین به‌ڵام زه‌وی نیشتمانییان تاڵانكرد، هه‌ست و سۆزی خۆشه‌ویستی گه‌ل و نیشتمانییان له‌ جه‌سته‌ی كۆمه‌ڵدا مراند. ئه‌وه‌ی بیرمان لێ ناكرده‌وه‌، هیچ عه‌قڵێك ته‌حه‌مولی ناكات، ئاستی ئه‌و دزی و تاڵانه‌یه‌، ئه‌م نوخبه‌ی سیاسییه‌ ئه‌نجامی ده‌ده‌ن.

وه‌زیر، په‌رله‌مان، ڕاگه‌یاندن، پۆلیس، ئاسایش، قوتابخانه‌، دوكانه‌كانی مافی مرۆڤ، چاكسازی و ڕیفۆرم، هه‌موویان گرتووه‌و كردویانه‌ به‌ زبڵدانی گه‌نده‌ڵی.

له‌ كوردستان زۆرجار دژ به‌ گه‌نده‌ڵی خۆپیشاندان سازكراوه‌، یاخود بۆ ئاشتی قوربانی زیاتر دراوه‌، وه‌ك ئاگاداربم یان به‌شداربووبێتم تیایاندا، ئه‌گه‌ر زیاتر نه‌ڕۆم، به‌ڵام هیچییان سه‌دای ڕاپه‌ڕینه‌كه‌ی كه‌لاریان نه‌دایه‌وه‌. به‌هۆی په‌ره‌سه‌ندنی گه‌یاندن و ڕاگه‌یاندنه‌وه‌، هه‌واڵی شۆڕشی كه‌لار وه‌ك با به‌جیهاندا بڵاو بوه‌وه‌، دیاره‌ دیله‌كانی ئازاد نه‌كرێت، وه‌ك باهۆز زۆری دیكه‌ ڕاده‌ماڵێت.

كاسه‌ كه‌ پڕ بوو لێی ده‌ڕژێت، به‌ڵام ئه‌گه‌ر به‌نداو پڕ بێت، تۆفانی لێ هه‌ڵئه‌سێت.

له‌ ڕۆژنامه‌ی كوردستانی نوێی ئه‌مڕۆ 8-9-2005، 3 بابه‌ت له‌سه‌ر ڕاپه‌ڕینی كه‌لار بڵاوكراوه‌ته‌وه‌، لێره‌دا به‌ كورتی سه‌رنجی ده‌خه‌مه‌ سه‌ریان.

له‌ هه‌موو جیهان، هێزه‌ چه‌كداره‌كان ناشرینییه‌ك ده‌كه‌ن، ڕاگه‌یاندن هه‌وڵه‌دات جوانی بكاته‌وه‌، سه‌یر كه‌ن بزانن چۆن كوردستانی نوێ پاكانه‌ بۆ ته‌قه‌كردن ده‌كات به‌هه‌مان گوتاره‌كانی ڕابردوو كه‌ كوردییان پێ ڕه‌شه‌كوژی ده‌كرا، ئه‌مه‌ ده‌سه‌ڵاتی چوار بێت له‌ كوردستان، هه‌زار سڵاو له‌ ده‌سه‌ڵاتی یه‌ك، ئه‌مه‌ی خواره‌وه‌ چه‌ند په‌ره‌گرافێكه‌ له‌ وته‌ی كوردستانی نوێ

 (جیاوازییه‌كی گه‌وره‌ له‌نیوان ئه‌و جه‌ماوه‌ره‌ خۆپیشانده‌ره‌ مه‌ده‌نییه‌ی دوینیی شاری كه‌لاردا هه‌یه‌ كه‌ بۆ گه‌یاندنی داواكانیان به‌ ده‌زگاكانی حكومه‌تی هه‌ریم، هاتنه‌ سه‌ر شه‌قامه‌كان و خۆپیشاندانیان كرد، له‌گه‌ڵ ئه‌و گیره‌شیوین و تیكده‌رانه‌ی خۆیان خزانده‌ ناو خۆپیشاندانه‌كه‌و به‌بێ هیچ هۆیه‌ك هه‌ڵیانكوتایه ‌سه‌ر (پۆلیس و ئاسایش، به‌ریوه‌به‌ریتی په‌روه‌رده‌ی گه‌رمیان، به‌رگریی شارستانی، باره‌گای یه‌كیتیی ژنان، لقی گه‌رمیانی سه‌ندیكای كریكارانی كوردستان و مه‌ڵبه‌ندی ته‌ندروستی شیروانه‌) و چه‌ندین كۆمپیوته‌رو داووده‌رمان و كه‌لوپه‌لی ئه‌و ده‌زگایانه‌یان تاڵان كردو له‌ئه‌نجامدا چه‌ندین برینداری لێكه‌وته‌وه‌.

 ( (ئه‌گینا كه‌ی و له‌ چ شوینیكدا خۆپیشانده‌ر ته‌قه‌ ده‌كات؟، وه‌ك هه‌ندیك له‌وانه‌ی دوینێ خۆیان خزانده‌ ناو خۆپیشاندانه‌كه‌، كردیان. ) )

 ( (له‌هه‌موو وڵاتانی پێشكه‌وتووی دنیادا، مافی خۆپیشاندانی هێمن بۆ هاووڵاتیان ده‌سته‌به‌ركراوه‌و ئه‌ركی پاراستنی خۆپیشانده‌رانیش خراوه‌ته‌ ئه‌ستۆی هیزه‌كانی پۆلیس و ئاسایش. به‌ڵام ئه‌گه‌ر خۆپیشاندان له‌ره‌وتی ئاسایی خۆی ده‌رچوو و گه‌یشته‌ ئه‌وه‌ی ژیانی هاووڵاتیان بخاته‌ مه‌ترسییه‌وه‌و زیان به‌موڵكی گشتی بگه‌یه‌نیت، ئه‌وا ده‌ست به‌جێ هیزه‌كانی ئاسایش رۆڵی خۆیان ده‌بینن، كه‌بریتییه‌ له‌پاراستنی ژیان و سه‌روماڵی هاووڵاتیان. كه‌ له‌مه‌شدا پیویسته‌ ته‌قه‌كردن به‌ئاسماندا دوایین شیواز بیت كه ‌ئه‌و هیزانه‌ بۆ به‌جێهینانی ئه‌و ئه‌ركه‌ بیگرنه‌به‌ر. ) ) .

 ( (نه‌كاره‌با به‌ته‌قه‌كردن و گیره‌شیوینی زیاد ده‌بیت، نه‌ ئه‌و كاروانه‌ دیموكراسییه‌ی ساڵانێكه‌ له‌كوردستاندا هه‌یه‌، به‌و هه‌وڵه‌ نه‌زۆكانه‌ی چه‌ند كه‌سیك به‌ره‌و دواوه‌ ده‌گه‌ریه‌وه‌. ) ) كوردستانی نوێ

 

به‌ڵام ئه‌مه‌ی خواره‌وه‌ ڕاگه‌یاندنی ده‌سه‌ڵاتی یه‌كه‌مه‌:

 

 ( (سه‌رله‌به‌یانی رۆژی 7/9/2005 ژماره‌یه‌ك له‌خه‌ڵكی كه‌لار به‌بێ مۆڵه‌تی یاسایی و به‌بێ ئه‌وه‌ی له‌پێشتردا داوای مۆڵه‌ت بكه‌ن، ریپیوانیكیان بۆ به‌رده‌م قایمقامیه‌تی كه‌لار به‌رێخست و داوای چاككردنی وه‌زعی كاره‌باو ئاویان ده‌كرد) )

سه‌یر بكه‌ن بزانن چۆن وزاره‌تی ناوخۆیی ڕه‌خنه‌ له‌ هێزه‌ چه‌كداره‌كان ده‌گرێت، به‌ڵام كوردستانی نوێ پاكانه‌ بۆ ته‌قه‌كرن له‌ جه‌ماوه‌ر ده‌هێنێته‌وه‌.

 ( (له‌وكاته‌ی كه‌ قایمقام وتوویژی له‌گه‌ڵ نوینه‌رانی ریپیوانه‌كه‌دا ده‌كرد چه‌ند كه‌سیكی نامه‌سئول ده‌ستیان دایه‌ به‌رد بارانكردنی پۆلیسه‌كانی قایمقامیه‌ت و چه‌ند كه‌سیكیان لێ برینداركردن و پاشان په‌لاماری باره‌گای قایمقامیه‌تیان داو به‌داخه‌وه‌ پۆلیسه‌كانی قایمقامیه‌ت به‌ته‌قه‌ وه‌ڵامیان دانه‌وه‌ كه‌ ده‌بوو شیوازیكی دیكه‌ به‌كاربهینرایه‌،) )

هه‌روه‌ها له‌هه‌مان كاتدا ژماره‌یه‌كی تریان رۆیشتن ه‌سه‌ر بینای به‌ریوه‌به‌رایه‌تی په‌روه‌رده‌ی گه‌رمیان و چه‌ندین كه‌لوپه‌ل و كۆمپیوته‌ری ئه‌و به‌رێوه‌به‌رایه‌تییه‌ به‌تاڵان بران و ئۆتۆمبیلیكیش سووتینرا، هه‌روه‌ها به‌شیكی تر له‌و خه‌ڵكه‌ چوونه‌سه‌ر باره‌گای سه‌ندیكای كریكاران و یه‌كیتی ژنان و بنكه‌ی ته‌ندروستی و باره‌گای به‌رگریی شارستانیی گه‌رمیان و چه‌ند شوێنێكی دیكه‌ به‌مه‌به‌ستی تاڵانكردنیان، له‌پاش ئه‌و دیارده‌ ناشارستانییه‌ به‌ناچاریی له‌لایه‌ن هێزه‌كانی ئاسایشی ناوخۆوه‌ به‌ته‌قه‌ وه‌ڵامدرانه‌وه‌.

وه‌زاره‌تی ناوخۆی

حكومه‌تی هه‌ریمی كوردستان


تیبینی
به‌داخه‌وه‌ له‌ئه‌نجامی ئه‌و رووداوه‌دا ژماره‌یه‌ك هاووڵاتی و پۆلیس برینداربوون كه‌ژماره‌ی پۆلیسه‌كان زۆرترن به‌ڵام وه‌زیری ناوخۆ ده‌ڵێت:

خۆپیشاندانێك له‌كه‌لار ئاژاوه‌گێری لێكه‌وته‌وه‌ وه‌زیری ناوخۆ: پشتیوانی له‌داواكانی خه‌ڵكی گه‌رمیان ده‌كه‌ین، به‌ڵام ئاراسته‌ی رێپێوانه‌كه‌ گۆڕا هه‌روه‌ك له‌ روونكردنه‌وه‌ی وه‌زاره‌تی ناوخۆی حكومه‌تی هه‌ریمدا هاتووه‌ (چه‌ند كه‌سیكی نامه‌سئول ئاراسته‌ی ریپێوانه‌كه‌ی دوینیی شاری كه‌لاریان گۆریوه‌و په‌لاماری باره‌گای قایمقامییه‌ت وچه‌ند دامه‌زراوه‌یه‌كی دیكه‌ی حكومه‌تیان داوه‌) كه‌به‌به‌شداری چه‌ند سه‌د كه‌سیك بۆ به‌رده‌م قایمقامیه‌تی قه‌زای كه‌لار ریكخراو داوای باشكردنی ئاوو كاره‌باو سووته‌مه‌نییان كردبوو.

هیزه‌كانی ئاسایش بۆ بڵاوه‌پێكردنیان و پاراستنی فه‌رمانگه‌ حكومییه‌كان، ته‌قه‌یان به‌سه‌ر خۆپیشانده‌راندا كرد، به‌ڵام چه‌ند كه‌سیك په‌لاماری ده‌زگا حكومییه‌كانیان داو به‌شیك له‌كه‌لوپه‌لی به‌ریوه‌به‌رایه‌تیی په‌روه‌رده‌ی گه‌رمیان به‌تاڵانبراو سووتینرا. دواتر په‌لاماری ریكخراوی ئازادیی لاوان و كۆمه‌ڵه‌ی خویندكاران و سه‌ندیكای كریكارانیانداو چه‌ندین به‌ڵگه‌نامه‌و ساڵانه‌و نووسراوی هاووڵاتیان و بریك پاره‌ش تاڵانكرا. پاشان په‌لاماری هه‌ریه‌ك له‌باره‌گاكانی یه‌كیتیی ژنان و مه‌ڵبه‌ندی ته‌ندروستیی شیروانه‌ دراو كه‌لوپه‌له‌كانیان به‌تاڵانبران، كه‌له‌ئاكامدا له‌نیوان هێه‌كانی ناوخۆو به‌شیك له‌هاووڵاتیان و فه‌رمانبه‌ران له‌لایه‌ك و خۆپیشانده‌ران له‌لایه‌كی تره‌وه‌، (17) برینداری لێكه‌وته‌وه‌، كه‌ (4) یــان به‌ فیشه‌ك پێكران و (13) ی دیكه‌شیان به‌به‌ردی خۆپیشانده‌ران برینداربوون.

سه‌رچاوه‌یه‌كیش له‌معاونیه‌تی ئاسایشی كه‌لار رایگه‌یاند: هه‌رچه‌نده‌ مۆڵه‌تی یاسایی بۆ ریپیوانه‌كه‌ وه‌رنه‌گیرابوو، به‌ڵام بۆ پاراستنیان، هیزه‌كانمان داوایان لێكردنریپێوانه‌كه‌ كۆتایی پیبینن، چونكه‌ به‌ڵینی جیبه‌جیكردنی داواكارییه‌كانیان پیدراوه‌ ته‌ئكیدیشی كرده‌وه‌: له‌چه‌ند ماڵیكی به‌رامبه‌ر قایمقامیه‌ته‌وه‌ ته‌قه‌ له‌قایمقامیه‌ت كراوه‌و برینداره‌كانیش له‌هه‌ردوولان.

به‌ریز مه‌لاسه‌عید لیپرسراوی ئیداره‌ی گه‌رمیان به‌كوردستانی نوێی راگه‌یاند:

قایمقامی كه‌لار بۆ خۆی ئیعلانی ئه‌وه‌ی كردووه‌ كه‌ له‌پیناوی داواكارییه‌كانی خه‌ڵكدا ئیستیقاله‌ ده‌كات

ده‌ستی ئاژاوه‌گیریی له ‌پشت ریپیوانه‌كه‌وه‌ هه‌بووه‌و له‌ناو خۆپیشانده‌راندا به‌ده‌مانچه‌ ته‌قه‌كراوه‌و له‌چه‌ند لایه‌كی تریشه‌وه‌ ته‌قه‌كراوه‌.

سه‌رچاوه‌یه‌كی به‌رپرسیش كه‌نه‌یویست ناوی ئاشكرابكه‌ین، گوتی: زانیاریی هه‌یه‌ كه‌هه‌ندیك حزب و لایه‌ن و گروپیكی سیاسیی، خه‌ڵكیان هانداوه‌و له‌ده‌ره‌وه‌ی كه‌لار ژماره‌یه‌ك گه‌نجیان هیناوه‌و هانی خه‌ڵكیان داوه‌ په‌لاماری ده‌زگاكان بده‌ن و دروشمی نه‌شیاو بڵینه‌وه‌.

سه‌رنجێك له‌سه‌ر ئه‌و لێدوانانه‌:

حكومه‌ت خۆپیشانده‌ران به‌وه‌ تاوانبار ده‌كات، كه‌ ئیجازه‌ی خۆپیشاندانیان وه‌رنه‌گرتووه‌، به‌ڵام ئه‌وه‌ی ئاگاداربین داوای ئیجازه‌ كراوه‌و به‌ڵام پێیان نه‌دراوه‌، ئه‌وه‌ یه‌كه‌م جار نییه‌ ده‌سه‌ڵاتدارییه‌تی كوردی خۆپیشانده‌ران به‌ به‌هانه‌ی نه‌بوونی ئیجازه‌ سه‌ركوت ده‌كه‌ن، هه‌ر دوێنی كوردستانیانی خۆرهه‌ڵاتی و پێرێ قوتابیانی زانكۆی سوله‌یمانی و ئه‌مڕۆ كه‌لارییه‌كان، ئیجازه‌ له‌ قوڕگی ئێوه‌دایه‌ خۆ له‌ بازاڕ نافرۆشرێت تا بۆتانی بكڕن.

هه‌ر ئه‌م ماوانه‌ وزاره‌تی ناوخۆیی ئیداره‌ی سلێمانی بڕیارێكی كۆنه‌په‌رستانه‌ی ده‌ركرد بۆ ڕێگرتن له‌ په‌ره‌سه‌ندنی ناڕه‌زایه‌تییه‌كان، به‌وه‌ی هه‌ر فه‌رمانبه‌رێك به‌شداری خۆپیشاندان بكات له‌كار ده‌ره‌كرێت، له‌ ك ن ده‌پرسم، ئایا ئه‌م بڕیاره‌ش له‌ پێناو گه‌شه‌دانه‌ به‌ دیموكراسییه‌تدایه‌؟.

 ئایا دیموكراسی هه‌ر ئه‌وه‌نده‌یه‌ ئیجازه‌ به‌ حیزبی كه‌ران بدرێت!، یان خۆپیشاندانی هه‌زاری بۆ ڕیفراندۆم بكرێت. گوڵم دیموكراسی ئه‌وه‌یه‌ به‌رگه‌ی داواكارییه‌ تونده‌ ڕه‌واكانی ئۆپۆزسیۆن بگرن و گوێ له‌وانه‌ بگرن ته‌نانه‌ت داوای لێپرسینه‌وه‌ له‌ سه‌روه‌ت و سامانتان ده‌كه‌ن و داخوازی لادانتانن له‌سه‌ر كورسی ده‌سه‌ڵات، دیموكراسییه‌ت مه‌ساجی سیاسی نییه‌ گوڵم، پشت شكاندنی سیاسییه‌.

به‌عس 35 ساڵ كوردی به‌ به‌هانه‌ی گێره‌ شێوێنی جینۆساید كرد، ئه‌مڕۆ ئێوه‌ش ئه‌و ده‌سته‌واژه‌یه‌ بۆ سه‌ركووتی خه‌ڵكی كه‌لارێك به‌كار ده‌هێنن، ینك بۆخۆی به‌ری قوربانی و تێكۆشانی ئه‌وانه‌. تا ئێستاش كۆڵانه‌كانی بۆنی ئه‌نفال لێ دێت.

قایمقام و قایمقامه‌كان، هه‌موو گه‌نده‌ڵ خۆر و دزه‌كان كوردستان ده‌بێت باركه‌ن و بڕۆن، به‌غدا نیوه‌ی ڕێیان بێت. ئه‌مه‌ی په‌یامی ڕۆژانی داهاتووی خه‌ڵكی كوردستانه‌.