مێژووی سه‌ره‌تای ده‌ستپێکردنی حکومڕانی کورد .... رزگار میرسەیدی

بەشی ..یەكەم...

ئه‌مەریكای شیمالی..كەنەدا

ئایادەزانی سەرەتای دەست پێ كردنی حوكمرانی كورد لەسالی ٩٠٢ وە دەستی پێ كردوەو، كۆتایی حوكمرانی كوردیش لە ١٨٤٠ ی زاینیدا بووە . حكومەت و ئه‌ مارەتە كوردیەكان. یەكەم..حكومەت و ئیمارەتە كوردیەكان بە پێی سالی دامەزراندیان وسالی لەناوچونیان بەم جۆرە بوون..

یه‌که‌م:

ئه‌وحكومەت وئه‌مارەتانەی كە سەربەخۆبوون ولە حوكمرانی كردنداو هەندێ جار حوكمی بەشێكی گەورەی وولاتانی فارس وعەرەب و رۆمیشیان كردوە، وە پلەی پاشایەتیان هەبووەو سكە پارە یانبەناوەوە بوەو خوتبەی جومعەیان بەناوەوە خوێندراوەتەوە.

أ‌-       فەرمانرەایانی لوری گەورە) فەزلەویە (كە لەسالی ٩٠٢ ی زاینیدا دەستی پێكردوەو) ٥٢١ (سال حوكمرانیانكردوەو لەسالی) ١٤٢٣ (ی زاینیدا روخاو.

ب‌-    فەرمانرەوایانی حەسنەویە لەدینەوەرو شارەزور كە لەسالی ٩٤٠ ی زاینیەوە حوكمرانیان كردوە تاسالی ١٠٩٠، واتە نزیكەی) ١٥٠ (سال حوكمران بوون.

ت‌-    فەرمانرەوایانی دیاربەكرو جزیرە كە لەسالی ٩٥٥ ی زاینیدا حوكمران بوون تاكو سالی ١٠٩٠ كە دەكاتە نزیكەی) ١٠٤ (سال حوكمرانی.

ث‌-    فەرمانرەوایانی لوری بچوك كە لە سالی ١١٥٥ ی زاینیەوە حوكمران بوون تاكو سالی١٨٤٠ی زاینی واتە نزیكەی) ٦٨٥ (سال حوكمران بوون و لەگەل فەرمانرەوایانی ئه‌یوبیدا بۆ ماوەیەكی زۆر هاو چەرخ بوون و دەسەلاتدارترین فەرمانرەوایان) خان احمد خان (كوری) هەلۆ خان (بوە كە لەسالی ١٨٠٢ ی زاینیداوكەوشەنی وولاتەكەی كە لەژێر حوكمرانی ئه‌ودابووە بریتی بوە لەشاری بەغدادەوە تاكو زاخۆ) واتە؛ بەغدادو موسلو كەركوك وهەولێرو شارەزوور سلێمانی ِێئستا (هەموو امێدی تاكو زاخۆ، لەسنوری ئێستای ئێرانیشدا، لە مەریوان و سنەوە تاكو كرماشان وهەمەدان لەورمێ و سابلاغیشەوە تاكو بووجەردو نەهاوەندو گەروس، و خێزانەكەی كەناوی) زێرین كراو (بوە خوشكی شاعەباسی سەفوی بوو وپایتەختی فەرمانرەوایەتیشی قەلای) زەلم (بوە كە نزیك شاری خرمال هەلەبجەی ئێستایە.

ج‌-      فەرمانرەوایانی ئه‌یوبی، هەر لەسالی ١١٧١ یزازاینیوە حوكمران بوون تاكو سالی ١٢٥٤ واتە نزیژەی ٨٣ سال فەرمانرەوابوون ودوا مەلیكی دەسەلاتداریشیان) مەلیك كامیل كوری مەلیك عادل بووە (ناسراو بە) ابو المعالی ناسرالدین محمد (كە لە سالی ١٢٣٨ ی زاینیدا بۆتە مەلیكی حجازی ئه‌وكاتە واتە) سعودیە، یەمەن، لبنان، فەلەستین، ئه‌ردەن (ی ئێستا، دەسەلاتدارێتی لەدەسەلاتی خەلیفەی عەباسی بالاتر بووە وبەم جۆرە خوتبەی جومعەی بەناوەوە خوێندراوەتەوە.) خاوەنی مەككە بە عەبیدەوەو یەمەن بەزوبەیدەوەو میسر بە سەیدەوە سەردانی شاممبە پالەوانانیەوە وجەزیرە بە منالانیەوە، بۆهەردو رۆگە سولتان خاوەنی هەردوك نیشانە، خزمەتكاری هەردووك شوێنە پیرۆزەكانە) قودس و مەككە (بۆدین ویاریدەدەرەوجئ نشینی پێغەمبەرە، مەلیك كامیل خوابی هێلێ ئامین

دووهەم:

ئێستادێینە سەرئه‌و ئه‌مارەتە كوردیانەیی كەفەرمانی میرایەتیان لەشاو سولتانەكانی سەلجوقی وعەباسی سەفەوی و عوسمانیەوە وەرگرتوە، بەلام زۆربەیان خوتبەی جومعەیان بەناوەوە خوێندراوەتەوە وپارەشیان لێداوە.) هەكاری، ئامێدی یابادینان، موكریان، ئه‌ردەلان، جزیرە) بەختێ (، سۆران، بەدلیس، بابان (سێهەم..ئه‌وئه‌مارەت وخودموختاریە چووكانەی كەچ لەلایەن رۆمیەكان ومەغۆلەكان وسەلجوقیەكان وسەفەویەكان وعەباسیەكان و عوسمانیەكانەوە بەسەرۆك عەشیرەتە كوردەكان بەخشراوە لەپاداشتی خزمەتی باشیان ومل كەچیان بۆفەرمانرەوایەتیان، وەچ لەهەردو حالەكەدا هەر مل كەچی فەرمان وباجو خەراجی ئه‌م یائه‌و سولتان بوون وقەلەم رەویان لەسنورێكی تەسك ودیاری كراو تێپەری نەكردوە مەگەر بەدەگمەن، ژمارەی ئه‌و جۆرە ئه‌مارەت وخودموختاری وفەرمانرەوایانە گەلێك زۆربوون لەوانە؛ مچەنگور، پەرتەك، سوقمان، مەرداش، ساسۆن، خێزان، كلیس، شێروان، زەرقی، سوێدی، سلێمانی، برادۆست، مەحمِدی، دونبەلی، زەرزا، ئه‌ستتوانی، ئاسنی، كەلهوور، بانە، تەرزا، سیامەنسور، چنگنی، زەنگەنە، پازۆكی وگەلێكی تریش..بەپێی شەرەفنامەو زۆربەی سەرچاوەكانی تری مێژوی كورد، جگە لەپاشاو مەلیكەكانی بەشی یەكەمی حوكمرانی كوردی، ئه‌وانی تر هەموویان نازناوی..ئه‌میر، میری میران، بەگ، بەگلەر بەگ، و پاشاو ئاغایان لەسولتان وشاو فەرمانرەوا داگیركەرەكانی كوردستانەوە پێ بەخشراوە بە پێی رادەی زۆروكەمی دلسۆزیو مل كەچیان بۆداگیركەران، تاكو حكومەتی شێخ مەخمودی حەفید و كۆماری مهاباد كەبەداسەپاندن وكۆشەشی خەلكی كوردبو لە سلێمانی ومهابادا. گەر بەووردی سەرنج بدەین دەبینی سەرەتای دەست پێ كردنی حوكمرانی كورد لە سالی ٩٠٢ وە لەسەردەستی لوری گەورە دەستی پێكردوە وكۆتایی حوكمرانی كوردیش لە ١٨٤٠ ی زاینیدا بووە بە لەناو چونی فەرمانرەوایەتی لوری بچوك وپاش كەمتر لەسێ چارەگە سەدەش خوكمرانی شێخ مەخمود وەك مەلیكی كوردستان ودواتریش كۆماری مهاباد. واتەهەموو فەرمانداری وحوكمرانیەكانی وئه‌مارەتەكانی كوردی نزیكە هاو چەرخ یاهاوچەرخ بوون، بەلام هیچیان بەهیچ جۆرێك بیریان لەیەكگرتنەوەو بنیاتنانی دەوڵەتی نەتەوەیی نەكردوە كەئه‌مەش ئه‌وراستیەمان بۆ دەسەلمێنێ كەبیری دەرەبەگایەتی وعەشایەری وئاینی زاڵتر بووە بەسەریاندا وەك لەبیری نەتەوەیی. بۆ بەشی دوهەم چاوەرێ بن...سوپاس..

رزگار میرسەیدی..ئه‌مەریكای شیمالی..كەنەدا.