زيند و كردنةوةي ناسيؤناليزمي نةتةوةي و ئاييني و مةزهةبي لة بةرذةوةندي كيَداية. . ؟!! .. باكؤ طؤيذة

لة طةلَ ئةوةي كيَشةكان سةرضا و ةيةكي قولَي هةية ضارةسةريةكان هةردةم لة بةرامبةر بة كيَشةكان كورتيان هيَنا و ة و هةنطا و ةكاني بيَئةنجام بوون، فاكتةري ضارةسةري بؤتة خةونيَكي خةيالَي بؤ كؤمةلَطاي رِؤذهةلاَتي نا و ةرِاست، ئةوةش بؤتة هؤكاريَك كة بيَبا و ةرِي لة بةرامبةر ضارةسةريةكان بكةويَتة نا و دؤز و ليَطةرِينيَكي ثرِ قولَ كة بة بيَبير كردنةوة تةدبير طرتن بة شيَوةيةكي كويَرانة و سةرتاسةري لةطةلَ كيَشةكان هةلَسوكةوت بكريَت و بيَئةوةي ئةنجامةكةي بزانيَت، كيَشةكاني زياتر بةرفراوان كردووة، هةمان كاتيش طريَكان ضوونةتةوة بة نا و يةكتريدا، طريَكويَرةويةكي بة ناو ناخي كؤمةلَطا كورِبؤتةوة دؤزينةوةشي بؤتا كاريَكي ثرِ دذاوار و مانةوةشةي رِيَطة لة بيَضارةسةري ذياني ئةمرِؤ كردؤتةوة بيَمانا بووني ذياني لةطةلَ خؤي هيَناوة، هةمان كاتيش هيَزي ضارةسةري بة شيَوةيةكي كاتي سةرضاوةي طرتووة و هةر لةم رِوانطةيةوة بؤتة هؤي لةبار ضوني خةون و هيواكان و بة بيَئةوةي بير لة داهاتوو بكاتة و ة مليي رِيَطةي طرتؤتة ئةمةش لة شكست و بيَضارةي زياتر هيض ئةنجاميَكي لة طةلَ خؤي ناهيَنيَت. . . .

كاتيَك بةراورد بكةين لة طةلَ ئةو طؤرِانكاريانةي كة لة سةدةي رِابوردوو لة جيهان رِوويدا كاريطةريةكي بةرضاوي طيَرِا لة بةرةو ثيَشةوة ضوون لة هةموو بوارةكان، بة تايبةت لة دارِشتنةوةي ياسا مرؤيةكان، لة بواري مافةكاني مرؤظ ثيَشكةوتني ياساو رِيَساكان بؤ شيَوةيةكي مؤديَرن و زانستي لة بواري كؤمةلاَيةتي و كلتوري و سياسي و ئؤكؤنؤمي و ئاسان كردني ثيَداويستيةكاني مرؤظ لة رٍِيَطاي تةكنةلؤذياوة، هةموو كةسيَك كةم تازؤر لةم طؤرِانكاريةكان بيَئاطا نةبووة، ئةوةي لة دةرةوةي ئةم ثيَشكةوتنانة مايةوة جيهاني سيَهةمين بوو. ! كة نةيتواني بة ثيَي ثيَوويست طؤرِانكاري لة خؤيدا بكات لة سةر ئاستي كلتوري كؤمةلاَيةتي سياسي و ئابووري ئايدؤلؤذي و ئؤكؤنؤمي، ئةمةش بووة هؤي دوور كةوتنةوة لة رِاستينةي دنيايي ئةمرِؤ، هةرضةند لة ذيَر ناوي طؤرِانكاري هزر و فكر و ئايدؤلؤذي و سياسي هةنديَك و جوولَة كةوتؤتة نا و كؤمةلَطايي رِؤذهةلاَتي ناوةرِاست، بةلاَم ئةمة لة شيَوةيةكي تةقليدي دةرباز بة فاكتةري ضارةسةري نةبوو لة هةمان كاتيش رِيَطةي لة بةردةم بة هيَزبووني دةسةلاَت و ئةقلَيةتي دؤطما و ستاتؤثاريَزةكان كردةوة و ناسنامةي كةسايةتي ئازاديش بة شيَوةيةكي ثرِترسناك تيَكشكيَنرا، نموونةي زةقيش ئةوةية ئةمرِؤية و باش هةستي ثيَدةكةين كة هيض كةس باوةرِي بة ذيان نةماوة نةوةك طؤرِانكاري، ضونكة بة سةدان جار ميَذوو لة ذيَرناوي طؤرِانكاريةكان بة ئاوةيةكي ضةواشة مؤركي خؤي لة ميَذووي ئةم نا و ضةيةدا، هةمان كاتيش هيَزي خولَقاندن لةم نا و ضةية رِووي لة بنبةست بوون و نةزؤكي كرد. . . . . . كاريطةري خراثي لة بواري ثسكؤلؤذيي كؤمةلَطا كرد و خؤبضوك بوونةوةيةكي رِؤحي بؤ كةسايةتي ئةم نا و ضةية خولَقاند، لة رِووي كؤمةلاَيةتي و كلتوري و سياسي و ئابووري تةكنةلؤذياشةوة بة شيَوةيةكي زؤر لة دنياي ئةمرِؤ دابرِا، سةرضا و ةي نةخولَقاندن قةدةري رِؤحي و ئايني و ئايدؤلؤذيا دؤطمةكان بوو كة لة ذيَر بانطةشةي زانستي هيواكاني خنكاند. ! سةرضا و ةي بيَباوةرِي دروست كرد، هةمان كاتيش سةرضا و ة ئايدؤلؤذية ئاسمانيةكانيشي خستة نا و تةنطاشةيةكي مةزن، كة خؤيان كؤبكةنةوة و هيَزي خؤيان لة نا و كؤمةلَطا بخةن طةرِ و بةهيَزي بكةن، ثةرة بة هيَرشةكاني خؤيان بدةن بؤ دةرة و ة بة شيَوةيةكي توند و تيذ بؤ خؤثاراستن لة بةرامبةر بة طؤرِانكاري ثيَشكةوتنة نويَيةكان بؤئةوةي رِيَطربن لة بةردةم طواستنةوةي بؤ نا و ضةكة كة تا ئيَستامانةوةي خؤيانيان تيادا ثاراستووة، كاتيَك طؤرِانكاريةكان هةموو جيهاني طرتةوة، بةلاَم ئةوةي لة دةرةوةي طؤرِانكاريةكان بوو دنيايي سيَهةمين بوو ئةمةش جيهاني ئيسلامية. ! لة سةرةتايي طؤرِانكاريةكاني سةدةيي هةذدةهةمةوة ئةم ناوضةية كةوتة بنكاريطةري سياسةتةكاني دةرةوة و دةركةوتة ثيَش و سيستةمي سةرمايةداري هةنطاوي بةرةو ئةم ناوضةية هةويشت بة دؤزينةوةي كانزاكاني ذيَر زةوي بة تايبةت دؤزينةوةي نةوت رِيَطةي لةبةردةم زؤر بيري سياسي كردةوة كة بتوانيَت لةم ناوضةية بةرذةوةنديةكاني خؤيان بثاريَزن. ؟ كاتيَك بنطةيي سياسةتي دةرةوة بة شيَوةيةكي نيَطةتيف هةلَوسوكةوتي لة طةلَ ستؤكلتوري ئةم ناوضةية كرد و لة طةلَ تايبةت مةنديةكاني ئةم ناوضةية يةكانطير نةبوو، رِيَطةي لة بةردةم كيَشمةكيَشم و دوطما و ستاتؤثاريَزييةكي كويَرانة كردوة، هةمان كات هةموو شتيَكي بة ثيَي ترازؤكاني خؤي ثيَوانة دةكرد، بيَئةوةي طؤي بداتة داخوازي ثيَوانةكاني ئةم نا و ضةية ليَرة و ة تووندبوونةوةي ئةقلَيةتي ناسيؤنالستي نةتةوةيي و مةزهةبي و ئاييني كاريطةرييةكي زؤري كردة سةر جوولاَنةوة سياسيةكان. جياوازي ئايين و مةزهةبيان لة رِيَطةي سياسةتةوة رِؤحيَكي ترسناكيان كرد بة بةريا كة بؤ سةرةتاي دةركةوتني طةرِايةوة كة هيض ثيَوانة و ياسا و رِيَسايةك ناناسيَت، تةنها خؤي نةبيَت ئةمةش سةرضاوةي بيرؤكة سياسيةكاني ئةوروثا يةكيَتي سؤظيةت و ئةمةريكا بوو. ! كة هةريةكان بة ثيَي بةرذةوةنديةكاني خؤيان هةريكاري ئةم بزوتنةوة ئايني و مةزهةبي ناسيؤناليزمة خيَلَةكي عةشيرة نةتةوةيةكاندا. . . لة كاتيَك كة ئةم ئايدؤلؤذي مةزهةب و نةتةوةثةرستي لة نا و كؤمةلَطا شيَوةيةكي رِؤتيني و عادةتي لة خؤي طرتبوو كة تةنها ببووة شتيَكي رِؤذانة هةرضةند ضوارضيَوةي دةولَةت بة شيَوةيةكي شكلَي شويَني دةطرت بةلاَم لة نا و ةرِكي خؤيدا طراني لة دةست دابوو ئةمة لة هةموو وولاَتاني ناوضةكة، ضوارضيَوةي سياسي لة ناوهيَزي ئيسلامي مةزهةبي نةتةوةيي بةرةو كؤتاي هةنطاو هةلَدةهيَنا. . . ؟

لة كؤتايي سةدةيي نؤزدةيةم و سةرةتاي سةدةي بيستةم تا رِؤذطاري ئةمرِؤ ياسا و رِيَساكاني دةولَةت طراني خؤيان لة دةست داوة لة نا و كؤمةلَطا و هةمان كاتيش كؤمةلَطا كةم تا زؤر لة ذيَركاريطةري طؤرِانكاريةكان ثيَووستي بة رِيفؤرم و نؤذةن بوون هةية، وولاَتاني ئيسلامي ترسيَكي طةورةيان ليَنيشت تاوةكو خؤيان لةوكيَشةية رِزطاربكةن هةستان بة بةرهةلَستكاريةكي طةورة بةرامبةر بة سياسةتةكاني دةرةوة و لة هةمان كاتيش كؤمةلَيَكيان بة شيَوةيةكي سياسي خؤيان لة طؤرِةثان هيَشتةوة بةلاَم ئةمةش لة نا و ةرِؤكي خؤيدا تووشي دارِمان و طةندةلَي هاتبوون، ضيتر نةيدةتواني بؤ ضارةسةري كيَشةو ناكؤكيةكان ببنة فاكتةريَكي عاكتيف خؤيان لة ذيَر باري كيَشةكان رِزطار بكةن، دوا بة د و اي ئةمة دةسةلاَت طؤرِا بؤ ضةند بنةمالَةيةك يان عةشيرةتيَك بةلاَم هيض جياوازيةك لة ياساو رِيَساكاني ئةم دةسةلاَت بؤ دةسةلاَتيَكي ترنةبووة. . . . . .

ئارِاستةيةكي تر كة كاريطةري لة سةر دنيايي سيَهةم كردبوو ثيَشكةوتني ئايدؤلؤذيايي ثرؤليتاريا بوو، كة لة بواري هزري فةلسةفي ئايدؤلؤذي و سياسي كؤمةلاَيةتيةوة خؤي دةخزاندة نا و رِؤذهةلاَتي نا و ةرِاست لة بةرامبةر بة كؤنةثةرستي زةنطي سووري ليَدابوو، خاوةن كاريطةريةكي بةهيَزبوو لة سةردةمي ئةو كاتةو كاريطةريةكي طةورةشي كردبووة سةر ئةوروثاش ئةمةش زةنطيَكي خةتةر بوو هةم بؤ ئةور و ثا و هةم بؤ دةولَةتاني رِؤذهةلاَتي نا و ةرِاست، ليَرةشةوة بةرذةوةندية سياسي و ئابووريةكاني ئةوروثا و دةولَةتاني رِؤذهةلاَتي نا و ةرِاست رِؤذ بة رِؤذ لة يةكتر نزيك دةبوونةوة خؤيان لة سةنطةري دذة كؤمؤنيست يةك دةطرتةوة، ئايدؤلؤذياي مةركس لينين كاريطةريةكي رِؤحي و هزري و مةعنةوي دةكردة سةر كؤمةلَطاي رِِؤذهةلاتي ناوةرِاست ليَرةشةوة كؤمةلَطاي ناوضةكة لة بةرامبةر بة ئايينة ئاسمانيةكان و سيستةمي فيودالَيزمي تيَكؤشاني دةكر و دةيوويست بة ثيَي سةردةم خؤي رِيَك بخاتةوة ياساو رِيَساكاني كة بوونةتة كؤسث و تةطةرة لة بةردةم ثيَشكةوتنة نويَكان لة بةريةك هةلَبوةشيَنن جا بة رِيَطةي رِيفؤرم بيَت لة ناو ئايين مةزهةبةكان يان بة تاواوي كؤتايي بة دةسةلاَتي كؤنةثةرستي بهيَنيَت لة نا و كؤمةلَطا. . . . . . .

 ئةودةم سياسةتةكاني ئةوروثاش بؤ بةربةست و كؤسث طرتن لة فكري ماركس لينين ثيَوويست بوو دةولَةتاني نا و ضةكة بة ئاطا بهيَننةوة لة مةرِ طةشةكردني سؤسياليزم كة ثةلي خؤي هاويشت بوو بؤ نا و ضةكة، بة ثيَي بةرذةوةنديةكاني خؤيان رِيَكيان بخةن و هةلَيان بسوورِيَنن بؤ ئةمةش زيندوكردنةوةي ئاستي ناسيؤنالستي نةتةوةثةرستي ئاييني و مةزهةبي زيندوكردةوة، ئةمةش تةنها دةيتواني ببيَتة كؤسث و تةطةرة لة بةردةم طةشةكردني فكري سؤسيالزم، ضونكة ئةم نا و ضةية تا ئةو كات فةلسةفة و ئايدؤلؤذية زانستيةكان شويَني خؤيان تيانةطرت بوو، ئايدؤلؤذية ئايين و ناسيؤناليزمي نةتةوةثةرستي ئةقلَيةتي خيَلَةكي و عةشيري ليَرةوة سةرضاوةي خؤي طرتووة رِةطيَكي بةهيَزي لة نا و كؤمةلَطا داكووتاوة، بؤية هةركاتيَكيش ضةند لاواز بووبيَت بةلاَم هةمان كاتيش بؤ زيندوكردنةوةي بنطةيةكي ئامادةكراوي هةبووة تا بتوانيَت رِيَطرو كؤسث بيَت لة بةردةم طؤرِانكاريةكان، ض لة بواري كؤمةلاَيةتي سياسي ئايدؤلؤذي و ئابووريش بووبيَت. زيندوكردنةوةي رِؤحي ناسيؤناليستي ئاييني و مةزهةبي و نةتةوةي لة ضوارضيَوةي بنةمالَةي و عةشيرة و خيَلَ زيندو كرايةوة لة لايةن هيَزة دةرةكيةكان. ! ضونكة ئةطةر زيندوو كردنةوةي ناسيؤنالستي نةتةوةي يان ئاييني لة سةر بناغةيةكي طشتي كؤمةلَطا و زانستي بواية ئةوة سياسةتةكاني ئةورثاش خةتةري طةورةي بةخؤيةوة دةبيني و نةيدةتواني كاريطةري و دةسةلاَتي خؤي بة سةر ئةم نا و ضةية بكرداية. . . . . هيَزةكاني دةرةوة ئةودةميش ثيَوويستيان بيني لة ضوارضيَوةي سياسةتةكاني خؤيان هيَزيَكي بةرهةلَسكار بهيَلَنةوة كة هةر كاتيَك ئةم دةسةلاَتة كةوتة ململاني لة طةلَ بةرذةوةندي سياسي ئابووريةكانيان هيَزي بةرهةلَسكار بةكاربهيَنن و ةك كارتيَكي سياسي ترسناك كة لة بةرامبةر بة دةسةلاَتي دةولَةت بة كاري بهيَنن. . . . . لة هةمان كاتيش ئةودةم ناكؤكيةكي طةورة لة بواري ئايدؤلؤذيش لة نا و ضيني طةنج سةري هةلَدابوو كة كاريطةري ئايدؤلؤذي ماركس لينيني كارتيَكةر بوو، ئةمة ض لة رِؤذهةلاَتي ناوةرِاست ض لة ئةوروثا، هةمان كاتيش ئةمة لة بةرذةوةندي ئةوروثا بوو. ؟ ئةوروثا ئةو مل ملانيَيةي خستةدةرةوةي خؤي طريَدراوي كيَشةي ئابووري و سياس كرد و شةرِةكةي طواستةوة بؤ رِؤذهةلاَتي نا و ين ئةمةش بة هاريكاري دةولَةت و دةسةلاَتةكاني رِؤذهةلاَتي نا و ةرِاست، ليَرةوة طواستنةوةي سؤسيالزم بؤ رؤذهةلاَتي نا و ةرِاست بة شيَوةيةكي تةقليدي بنطةيي خؤي لة نا و ضةكة داكوتا و ، نةيتواني نويَنةرايةتي سؤسيالزمي رِاستةقينة بكاو لة هةمان كاتيش بة شيَوةيةكي باش ئةناليزةي بكات، ئةمةش بووة هؤي زياتر طرذبوونةوةي كيَشة رِؤحي و كؤمةلاَيةتي و ئايدؤلؤذي و سياسي و ئابووريةكان و بة هيَزكردني ئةقلَيةتي كؤنةثةرستي و مةزهةبي و ئايينيةكان هةتا رِؤذي ئةمرِؤ ثةرةي كيَشا، كاتيَك سؤسيالزم خؤي لة مل ملانيَيةكي ئايدؤلؤذي تةقليدي كيَشمةكيَشمي كرد، هةم خؤي لة دؤطماتيزي بنبةست بوو دةرباز نةبوو هةم نةشيتواني ببيَتة فاكتةريَكي ئةريَني بؤ ضارةسةري نؤذةن كردنةوةي رِؤذهةلاَتي ناوةرِاست. . . . .

لة كؤتاي ضارةكة سةدةي ئاخردا طةشتة لووتكة، دواي طرتنة دةستي حوكمرِاني مةزهةبي شيعةطةريَتي لة ئيَران كة سياسةتي ئةوروثا ئةو كات لة دذي شاي ئيَران نةخشةي بؤ كيَشرابوو بة ئةنجام طةيشت، ضونكة سياسةتةكاني شاي ئيَران لة بةرذةوةندي سياسةتةكاني ئةوكاتةي ئةمةريكا دةطونجا بؤ ئةمةش ئةوروثا بؤ ئةوةي طراني خؤي لة سةر ئيَران بكات و لة هةمان كاتيش بكةويَتة خزمةتي سياسةتةكاني خؤي ئيَرانيان بة شؤرِشيَكي مةزهةبي شيعةطةرايي طيَرايةوة بؤ سةرةتاي سةدةكاني ئيسلامي، ئةمةش زياتر بووة ثةنايةك بؤ زيندوو كردنةوةي كؤنةثةرستي بووة هيَزيكي مةعنةوي و مادي و سياسي بؤ هيَزة ئيسلامية سياسيةكان لة هةموو جيهان، هةرضةند شةرِيَكي دذوار لة بةيني مةزهةبي شيعة و سوننة بؤ د و ايي مردني حةزرةتي عةلي دةطةرِيَتةوة، بةلاَم هةلَقولاَوي هةمان ئةقلَيةت و ئايدؤلؤذيان هةردووكيان بؤ يةك سةرضاوة و ئامانج كاردةكةن ئة و يش هيَنانةوةي حوكمرِاني شةريعةتي ئيسلامي كؤنةثةرستة، ليَرةشةوة سةرضاوي مةزهةبي سوننة بة شيَوةيةكي سياسي رِاديكالَ كةوتة مل ملاني هةم لة طةلَ مةزهةبي شيعة و هةم هيَزةكاني دةرةوة و كؤمةلَطاي خؤشيان كة بيَضاوثؤشي كردن لة رِةشي و سثي كةوتنة هيَرش كردن. بة ثيَضةوانةوة مةزهةبي شيعة لة ثيَناو بةهيَزكردني خؤي كةوتة هةمان رِيَطةوة بةلاَم بة شيوةيةكي سياسي و ليبرالَ كة زياتر ترسي لة سةر سياسةتي جيهان هةيةو هةم خاوةن بيركردنةوةيةكي سياسيانةية هةتا رِؤذطاري ئةمرِؤ، ئةمةش بنطةي خؤي لة ئيَرانةوة سةرضاوة دةطريَت بةلاَم بؤ ثاراستني خؤي دةيان رِيَكخراوي سياسي شيعة مةزهةب و سوننة مةزهةبي ثيَكةوة ناوة كة بة شيَوةيةكي رِاستةوخؤ نارِاستةوخؤ هاريكاريان دةكات لة ثيَنا و مانةوةي خؤي. هؤي بةهيَز بووني رِؤحي و مةعنةوي ئايدؤلؤذياي ئيسلام بةشيَكي زؤري بؤ هةلَة سياسيةكاني هيَزة دةرةكيةكان دةطةرِيَتةوة، زيندوو بوونةوةي ئيسلامي سياسي و رِاديكالَ لة طؤرِةثانةكة هةولَي ثيَكةوة نانةوةي ئيمثراتؤريةتيَكي ئيسلامي بوو لة نا و ضةكة، دواي بة شيَوةيةكي تةجريدي ثةلهاويشتن بؤ دةرةوة و فةتح كردني هةموو جيهان بوو. . . ؟

ليَرةش ئةوة دةلَيَم ئةمرِؤش زيند و كردنةوةي ئةقلَيةتي ناسيؤناليزمي نةتةوةي لة ثيَنا و كيَية خزمةت بة بةرذةوةندي كيَدةكات و كيَش دةبيَتة قورباني ئةم ئةقلَيةتة نووقسانة سياسية كة ئةمرِؤ بةرة و قولَبوونةوةيةكي ترسناك دةضيَت و ة تا ض رِادةيةك دةبيَتة فاكتةربؤ ضارةسةريةكان، ضةند دةتوانيَت لة ثرؤستيَستي ديموكراتي رِؤذهةلاَتي نا و ةرِاست شويَني خؤي بطريَت و بتوانيَت بة ثيَي سةردةم هةنطا و بهاويَذيَت ضيتردةتوانيَت رِيَطربيَت لة دووبارة بوونةوةي ميَذوو كة بة سةدان سالَة لةم نا و ضةية لة نا و بازنةيةكي ئاطراوي خوول دةخوات بيَئةوةي بتوانيَت خؤي ليَرِزطار بكات، سةرضاوةي كيَشةكاني ئةمرِؤ لة ناوضةكة و بة تايبةت شيمانةي بةهيَزبووني ئةقلَيةتي ناسيؤنالزمي نةتةوةيي شؤظيَنية هةم لة نا و هيَزة موخاليفةكان و هةم هيَزة بة نا و ديموكراتي خوازةكان كة خؤيان طريَدةدةن بة طؤرِانكاريةكان و خؤيان وا دةنوويَنن كة نؤيَنةرايةتي سيستةمي ديموكراتي و سيستةمي نويَي جيهاني دةكةن خؤيان و ةك ثرديَكي بةيني رِؤذئاوا و رِؤذهةلاَت دةبينن بةلاَم تا د و ارِادة دذبة رِاستينة ديموكراتي و طؤرِانكاريةكان بة شيَوةيةكي تةقليدي دةيانةويَت ديموكراتيةت بضةسثيَنن، بةلاَم تا دوارِادة ناوةخني ئاوان طريَدراوي ئةقلَيةتي عةشيري و خيَلَةكي و ناسيؤناليستية، هيَزة دةرةكيةكانيش هةمان سياسةتي كؤن ثةيرِةو دةكةن بؤية لة بةردةم طؤرِانكاريةكان بيَضارةماون، ئةوةي ئةمجارةش دةبيَتة قورباني طةلي رِؤذهةلاَتي نا و ةرِاست بؤ خؤيةتي، ليَرة مةبةستم ئةوةية كة هيَزةدةرةكيةكان كاريطةريةكي طةورةيان هةبوو لة سةر زيندوو كردنةوةي ئيسلاميةت، ئةمرِؤش دةيانةويَت رِؤحي نةتةوةثةرستي بةشيَوةيةكي سياسي و ترسناك كة هيض ثيَوانةيةك نةناسيَت زيندوو بكةنةوة ئةمةش دووبارة بوونةوةي ميَذووة نةوةك طؤرِانكاري و نؤذةن بوونةوة. . . . . . . . . . . ؟؟!!

 

 

info@kurdistannet.org

ضاثيكة

كاتي بلآوكردنةوة 

www.kurdistannet.org

Hit Counter