مةلا عةلي سيستاني زؤرزان و، كاربةدةستاني ساويلكةو لةكاروان بةجيَماوي كورد...جةمال نةبةز- ئةلَمانيا

 

خويَنةرةوةكاني رؤذنامةي "ميديا" ئةوةيان لةبيرة، كة ئةز هةر ثاش ئةوةي مةلا عةلي سيستانيي بي نيَوونيشان، وةك قارضك، لةثرِ، لةسةر شانؤي رامياريي عيَراق هةلتؤقي، دةستبةجي لة ضةند ذمارةيةكي "ميديا"دا؛ كةسايةتيي ئةم مةلايةم خستة بةرضاو، و خويَنةرةوةكانم لةوة ئاطادار كرد، كة عةلي سيستاني؛ مةلايةكي فارسي شيعةي هاورِازي بيرو بؤضووني خومةيني و خامةنةييةو، ئةميش، هةروةك ئةوان؛ بؤ دامةزراندني حكومةتيَكي ئيسلامي؛ لةشيَوةي "مةلا فةرماني" (ولايت فقية) دا، هةولَدةداو، ئةوةشمطوت كة خومةيني ضةندي ثيَبوو بؤ كورد، سيستانيش هةر هيَندةي ثيَية، ئةمةش بةتاقيكردنةوة راست دةركةوت.هةروةها، ئةوةشم باسكرد كة جياوازيي نيَوان خومةيني و سيستاني، لةلايةكةوة، ئةوةية كة هةريةكةيان "ئيمامةتي"و "مةرجةعيةت"ي شيعةكان؛ تةني بةخؤي رةوا دةبيني؛ نةك بةوي دي و، لةلايةكي ديكةشةوة، ئةو سةرضلَي و جةربةزةيةتي و توندةدةمارييةي كة لة خومةينيدا هةبوو، لة سيستانيدا نيية.سيستاني لةسةرخؤو ورةنزمةو، هؤشيارانة دةجوولَيَتةوة، ئةوةبوو كاتيَك كة سةددام لةسةر كاربوو، سيستاني بةثيَي سةرةتاي "تقية" (واتة، خؤشاردنةوةو خؤطؤرِين لةكاتي مةترسيدا، كة يةكيَكة لةبناخةكاني ئاينزاي شيعة) دةضوو بةرِيَوةو بةوة، خؤي لةدةستوةشاندني سةددام ثاراست؛ بةثيَضةوانةي باوكي موقتدا سةدرةوة، كة ماوةيةك نيَواني لةطةلَ سةددام باش بوو و، سةدداميش طةليَك هيواي ثيَبوو، بةلآم لةبةر ئةوةي ثيَي لةبةرِةكةي خؤي دريَذتر راكيَشا، سةددام لةنيَوي برد.

ئةوجا؛ ضؤن سةددام بيري لةوة دةكردةوة، مةرجةعيةتيةكي شيعةيي سةر بة بةعس، لةريَي باوكي موقتةدا سةدةرةوة، دذي ئيَران لةعيَراقدا دروستبكاو سةرنةكةوت، ئةمريكاييةكانيش، لة ناشيَتيي و ناشارةزاييي خؤيانةوة، سةريان لةشتيَكي وا دةخوراو، ئةمةشم هةر لة "ميديا"دا بلآوكردةوة.ئةوةي واي لة ئةمريكاييةكان كرد؛ كة ثيَيانوابي سيستاني ئةو ثياوةية كة ئةو دةورة دةتواني بطيَري، ئةوةبوو، هةر زوو طوتي؛ كة بةتةما نيية حكوومةتيَكي ئيسلامي لةضةشني رذيَمي ئيَران، لةعيَراقدا دابمةزريَني و، دةيةوي لة هةموو عيَراقدا هةلَبذاردنيَكي ئازاد هةبي؛ بؤ ئةوةي عيَراقييةكان بةئارةزووي دلَي خؤيان سيستةمي فةرمانرِةوايي دةستنيشانبكةن.ئةم هةلَويَستةش كوتومت لةهةلَويَستي سةردةمي بيَدةسةلآتيي خومةيني دةضوو، ضؤنكة خومةيني، كاتيَك بةدةربةدةري و ثةنابةري، لة فةرِةنسا لةذيَر درةختيَكدا لةطةلَ رؤذنامةنووسان هةظثةيظيني دةكرد، دةيطوت "ئيسلام، ماناي ئازادي و يةكسانيية"و جةختي لةسةر ئةوة دةكرد؛ كة ثاش خستني رذيَمي شا؛ هةلَبذاردنيَكي طشتي دةكري و، خةلَكي ئيَران بةسةربةستي دةضنة هةلَبذاردنةوة، بؤ دياريكردني ئةو سيستةمةي كة دةيانةوي.

راستيةكةشي ئةوةية كة دامةزراندني "كؤماري ئيسلاميي ئيَران" خراية دةنطدانةوة، ضؤنكة خومةيني سةتي سةت دلَنيا بوو كة زؤربةي زؤري خةلَكي لةخشتة براوي ئةو سةردةمةي ئيَران؛ دةنط بؤ "كؤماري ئيسلاميي ئيَران" دةدةن، بي ئةوةي بزانن كة ضييةو ضؤنة.سيستانيش، هةروةك خومةيني؛ زؤر باش دةزاني؛ كة زؤربةي زؤري شيعةكاني عيَراق و طةليَك لايةني ديكةش، ثةرلةمانيَكي وا كؤنةثةرستانة هةلَدةبذيَرن كة بةدلَي مةلا عةلي سيستاني بي و، بةمةش رةوايةتي دةدةن بة ديكتاتؤريَتيةكي طةلةكؤمةيي بةنيَوي ديَمؤكراسي و، مافي فةرمانرِةواييي زؤريَتي بةسةر كةمايةتيدا، كة دةميَكة ثةنجةم بؤ ئةم باسة راكيَشاوة.

بؤ طةيشتنة ئةم ئامانجة؛ مةلا عةلي سيستاني لة دوو لاوة زيرةكانة كةوتة كار، لةلايةكةوة، هةزاران و هةزاران خةلَكي بةشيَوةيةكي ئاشتيخوازانة هيَناية سةر شةقامةكاني بةغداو خوارووي عيَراق، بةنيَوي شيني حةسةن و حسةين و ثرسةي "عاشوورا"وةو، كة ئةوةش هةموو دةزطةكاني راطةياندني طشتي لةجيهاندا سةرسامكرد.لةلايةكي ديكةشةوة، خؤي وا قورس راطرت، كة تةنانةت يةكجاريش، ريَي نةدا بةوةي بريَمةر، يان كاربةدةستيَكي ديكةي ئةمريكايي، بضي بؤ لاي.سيستاني لة تيَكؤشانيدا بؤ طةيشتنة ئامانجةكةي خؤي؛ بةتةواوي بةثيَضةوانةي سةركردةكاني دوو زلحيزبة كوردييةكةوة جوولآيةوة، كة ريَيان نةدا بة جةماوةري كورد، ض لةكوردستان و ض لة بةغدا بكةونة سةرشةقامةكان و، داواي مافي خوراوي كورد بكةن، ئةمةش لةترسي ئةوةي دةسةلآتي كويَخايةتييان لةدةستبضي؛ بةلَكو لةجياتي ئةوة، كةوتنة ماضوو مووض لةطةلَ كاربةدةستاني ئةمريكاو، ريَطرتن لة هةموو بزوتنةوةيةكي جةماوةرانة، كة ئةوة مافيَكي سروشتي هةموو مرؤظيَكي ئازادةو، طةلاني رؤذاواييش نرخ بؤ خؤثيَشاندان و مانطرتن و دةنطدان دادةنيَن.

سةركردةكاني دوو زلحيزبةكة، لةباتي ئةوةي هةولَبدةن سنووريَك بؤ كةينوبةيني سيستاني لةدذي كورد دابنيَن، هةستان ضوونة سلآوي سيستاني و كةوتنة ثةسنداني لةرؤذنامةكاني رؤذاواداو، كرديان بةمرؤظيَكي "ئازاديخوازو دؤستي كورد و ئاشتيثةروةر"؛ ئازاديخوازي و دؤستايةتيي كوردو ئاشتيثةروةريي سيستانيش ئةوةبوو كة بوو بةهؤي ئةوةي كؤمةلَةي نةتةوة يةكطرتووةكان؛ بةيةك وشة باسي كيَشةي كوردو كوردستان و "قانووني بةرِيَوةبةريَتيي كاتي" نةكا.

بةثيَضةوانةي سةركردةكاني دوو زلحيزبةكةوة؛ كة بةشانازييةوة هاوكاريي خؤيان لةطةلَ لةشكري ترك دذي ثي كي كي دةطيَرِنةوة (كة ليَرةدا هيض مةبةستم ئةوة نيية لةسةر ثي كي كي بكةمةوة، ضؤنكة خراثةكاريي هةموو جؤرةي ثي كي كيَم لةبةرضاوة، بةلآم خراثةكاريي هةشتا سالَةي رذيَمي تركيشم هةر لةبةر ضاوة، كة هةزار هيَندةي خراثةكاريي ثي كي كي ية) .با ئةوةش بيَذين كة جيَطري ثاريَزطاري نةجةف، لةبةر هيَرشةكاني ئةمريكا بؤ سةر "سوثاي مةهدي"و نةجةف، دةستي لةكار كيَشايةوةو، مةلا عةلي سيستانيش، سةرةرِاي ئةوةي حةز لةضارةي موقتةدا سةدرو بنةمالَةي سةدر ناكا، بةلآم تائيَستة، نةك بةكردةوة، بةلَكو تةنانةت قسةيةكي خراثيشي لةدذي موقتةدا سةدر لةدةم دةرنةضووةو، بطرة سووتي لةكارو كردةوةي موقتةدا سةدر ديوةو، دةبيني بؤ بةهيَز كردني جيَثيَي خؤي و، ئةوةتة كة دةزاني هاسنةكة داخة؛ روويكردووةتة لةندةن، بؤ ئةوةي ناضار نةبي لة نةجةف هةلَويَستيَك بنويَني.ئةمةش نيشانةي ذيَهاتي و كارزانيي و دووربيني سيستانيية، ئةطةرنا سيستاني ئةو نةخؤشة نيية كة بضيَتة لةندةن و، دكتؤرةكانيشي دةبيَذن كة ثيَويستي بة نةشتةرطةري نيية.

لةهةمووي نابةجيَتر ئةمةية؛ كة ثاش ئةوةي سيستاني رووي راستينةي خؤي ثيَشاني كورددا، كةضي "يةكيَتي" ذمارةيةكي زؤر لة مةلاكاني كوردستان، بة هةزاران ئيمزاوة رةوانةي لاي سيستاني دةكاو، ئةوانيش دةضن لة سيستاني دةثارِيَنةوة؛ بؤ ئةوةي دذي بةعةرةبكردني كوردستان هةلَويَست ثيَشانبدا، كةضي سيستاني بة مةلا كوردةكان دةلَي "لة عةرةبة هاوردةكان خؤش بن".ديارة خؤ ناتواني جنيَو بةكورد بدا، لةبةر ئةوة دةبيَذي كة "كوردي خؤش دةوي" ضؤنكة دةزاني ئةوة هةر قسةيةو، قسةش بة طوومرطةكةي برايم خةليلدا تيَناثةرِي.لةطةلَ ئةوةشدا؛ مام جةلال ئةو قسة سةرزارييةي سيستاني دةكا بة بةلَطة بؤ ثةسنداني سيستاني.ئةوةتا رؤذنامةي Neue Zurcher Zeitung، كة رؤذنامةيةكي بةنيَوبانطي سويسراو هةموو ئةوروثاية، لةرؤذي 6/8دا وتوويَذيَكي لةطةلَ مام جةلال بلآوكردبووةوة، كة لةويَدا مام جةلال طوتوويةتي:

"سيستاني ثياويَكي ذيرة، داخوازيي بووني ئةنجومةني سةرثةرشتي ناكا وةك لةئيَران هةية.ئايةتوللآي سيستاني بيري واية كة فةرمانرِةواييي ئيسلام، كاتيَك ديَتة دي كة ئيمامي ونبوو، مةهدي، بطةرِيَتةوة.دةربرِينةكاني (سيستاني) ئةوة ناطةيةنن كة ئةو داواي حكوومةتيَكي مةلاكان دةكاو، ئايةتوللآي سيستاني ثشتيواني كوردة.ئةز ضةند جاريَك ضاوم ثيَي كةوتووة، ئةو ثشتطيريي طةلي كورد دةكا.لةضاوثيَكةوتني ئةم دواييةيدا لةطةلَ مةلا كوردةكان، ثاكتاوكردني رةطةزي مةحكووم كردو، داواي طيَرِانةوةي عةرةبة هاوردةكان و دانةوةي زةوي و زارةكاني بةكورد كرد".

ئيَستة؛ با خويَنةرةوةكاني ئةم قسانةي مام جةلال و هةموو نةتةوةي كوردو، بةتايبةت ئةو مةلا كوردانةي كة بةداخوازيي يةكيَتي؛ ضوونة لاي سيستاني، سةرثشك بن لة برِيارداندا، بةلآم زؤر دةترسم كة سيستاني بةم زووانة، وةك سةددامي جاران، بكريَتة سةر ثشك (حَكَمْ) !!! راستييةكةي، ئةطةر يةكيَتي مةبةستي خزمةتي كوردو، هيَنانةدي ئاواتي كوردة كة ئةوةش طةيشتنة بة ثلةي سةروةريَتي، نةك كويَخايةتيي سةركردةكان، دةبوو مةلاكاني نةنارداية لاي سيستاني، بةلَكو مةلاكاني بةمليؤنيَك ئيمزاوة كة كؤكرايةوةو، خراية ضاوي ميَزةوة، بنارداية بؤ كؤمةلَةي نةتةوة يةكطرتووةكان، لةو رؤذةدا كة باسي ضارةنووسي عيَراق دةكرا.سيستاني كاربةدةست نييةو، جاري هيض دةسةلآتيَكي دةولَةتيي نيية، بةلآم ئةوة هةلَويَستي بوو بةرامبةر "فيَدةرالَي"و "قانووني بةرِيَوةبةريَتي كاتي" كة فشة مافيَكي بةكورد رةوا دةدي.خؤ ئةطةر رؤذيَك بي و بكريَتة نويَنةري "ئيمامي زةمان"، داخوا، ضي بةسةري كورد بهيَني.شاياني باسة كة كؤنطرةي ئةم دواييةي شيعةكان لة ناسرييةو ليَدوانةكاني جيَطري ثاريَزطاري بةسرة كة باسي جيابوونةوةي ثاريَزطةكاني باشوور لةعيَراق كرد وةك هةريَميَكي فيَدةرالي يان سةربةخؤ، نةبوو بةهؤي ئةوة سيستاني لةدذي بوةستي، بةلَكو قورِو قةثي كرد ليَي.

طوريسكيَشةكيَي بردنةوةي دةسةلآت لةعيَراقدا، لةنيَوان ئةياد عةلاوي بةعسي و ئةحمةد ضةلةبي ليبةرالدا، بةوثةرِي توندوتيذييةوة دةستيثيَكردووة.عةلاوي؛ لةباري بيرو بؤضوون و شيَوازي كاركردنةوة؛ بةعسييةكي تةواوة، وةك سةددام، بةلآم، بةثيَضةوانةي سةددامةوة كةللةرةق و كةرثياو نييةو، تاقيكردنةوةيةكي زؤري هةية، كة لةسالآني كار كردنيدا لةطةلَ دةزطةي سيخورِيَتيي ئةمريكاو بةريتانيا دةستيكةوتووة.عةلاوي؛ ثاش ئةوةي بةثشتطيريي ئةمريكاو يارمةتيي سةركردةكاني دوو زلحيزبةكة؛ طةيشتة ثلةي سةرؤكوةزيراني عيَراق؛ ئيَستة دةيةوي بةهيَزي سوثايي ئةمريكا؛ دوذمنةكاني نيَوخؤي لةنيَوببا.هةلَكوتانة سةر ضةكدارةكاني موقتةدا سةدرو، شةرِ فرؤشتن بة ئةحمةد ضةلةبي و سالم ضةلةبي؛ سةرثةرِةي كارةكاني نيَوخؤيي عةلاوين.هةرضي ئةحمةد ضةلةبيية، ئةوا دةيةوي بة خؤرِيَكخستن لةطةلَ موقتةدا سةدرو يارمةتيي ئيَران، دةسةلآتي خؤي فراوان بكا و، هةر ئةمةية كة ئةترةشي عةلاوي بردووة، ئةطةرنا ئةو تؤمةتانةي دةخريَنة ثالَ ئةحمةد ضةلةبي، وةك ثارة ثيَداكيَشان و ساختةكاريَتي، سالآني سالَة باسدةكريَن.فةرماندةركردنيش بؤ طرتني سالم ضةلةبي، هةولَدانيَكة بؤ بيَنرخكردني دادطةي ليَثرسينةوةي تاوانةكاني سةددام و هاودةستةكاني، كة ديارة، سةددام، وةك ضؤن لةرارِةوي دادطةدا، تفيَكي خةستي كردة رووي تاريق عةزيزو بةخايني نيَوبرد، يةك دوو قسةش لةطةلَ كؤنة هاودةستةكةي خؤي، ئةياد عةلاوي، دةكاو عةلاويش لةمة زةندةقي ضووة.ئةمة بيَجطة لةوةي كة عةلاوي دةيةوي رذيَميَكي بةعسي بةسةر عيَراقدا بسةثيَني، ئةوجا بةيارمةتيي كاربةدةستة لةسياسةتدا كؤلَةوارةكاني ئةمريكا.سةرداني عةلاوي لة ئةردةن و سوورياو، هةولَداني بؤ نيَزيككردنةوةي رذيَمي بةعسي سووريا لةئةمريكاو، دوورخستنةوةي سووريا لةرذيَمي ئيَران و، هةولَداني عةلاوي بؤ دروستكردنةوةي لةشكري كوردكوذي عيَراق و، دةزطةي تيرؤريستي زيَرةظانيي عيَراق و، طيَرِانةوةي بةعسييةكاني لايةنطري خؤي بؤ سةر كارو، ضاوثؤشيَنيَكي كاتي لة ضةكدارةكاني ثارتي و يةكيَتي، تا خؤي كؤدةكاتةوة بؤ هةلَكوتانة سةر كوردستان، ئةمانة هةموو نموونةي ئةو ضاو ورِاوة دوذمنانةيةية كة دوذمناني نةتةوةي كورد، لةناسيؤناليستة عةرةب و ترك و فارسةكان، دةيانةوي ثيَكةوةو ئةمجارة، بةهةلَخلَةتاندني ئةمريكا؛و سووتوةرطرتن لةساويلكةيةتيي كويَخاكاني كوردستان، بؤ لةنيَوبردني كورد بيبةنةسةر.

ئا لةم رؤذة تةنطانةو ضارةنووسسازانةدا، كة ئةركيَكي طران دةخةنة سةرشاني هةموو كورديَكي بةتةنطةوة هاتوو، بؤ ئةوةي بير لةدوارؤذي نةتةوةكةي و ولآتةكةي بكاتةوة؛ ئةو ثيَشنيازةي خؤم كة لةنامةكةمدا بؤ بةرِيَزان كاك مةسعوود بارزاني و مام جةلال تالَةباني كردبووم، دووبارة دةكةمةوةو، داوادةكةم ليَيان؛ دان بةهةلَةي خؤياندا بنيَين و تا كار بةجاريَك لةكار نةترازاوة، ري بةجةماوةري كوردستان بدةن كة كاري خؤيان بطرنة دةست خؤيان، ضؤنكة؛ ئةطةر كةسانيَك نةتوانن، يان نةيانةوي لةماوةي 12 سالَ سةربةخؤييدا، دوو شار بةيةك بةرٍِيَوةبةريتي ببةستن بةيةكةوة، بةدلَنياييةوة، ناتوانن يان نايانةوي كوردستانيَكي طةورةو بةرين رزطار بكةن.

12/8/2004

*ئةم وتارة لةذمارة رؤذي 15/8/2004 ي رؤذنامةي ميديا دا بلاَوكراوةتةوة

لةسةرداواي بةأصزي لة كوردستان نصت يش دا بلآويدةكةينةوة

info@kurdistannet.org

ضاثيكة

كاتي بلآوكردنةوة 

www.kurdistannet.org

Hit Counter