www.kurdistannet.org

 

بؤضي دؤزي كورد بةم بةربةستة طةيشت؟ ...خالـد هةركـــي

 

ئةم پرسيارةوچةندين پرسياري تري لةم بابةتة رةشبينة لة مثشكي كةسي كورد گةلالة بوة. ذؤژانة لةسيميناروكؤذو كؤبونةكاني ديوةخان و تةنانةت دانيشتنةكاني بن ديواري مزگةوتةكانيش دةوترثن وپرسيار دةكرثن، هةريةكة بؤ ئةم پرسيارة ذاو بؤچونثكي خؤي هةية، بةلام من پثم واية ئةوةي زؤرينةي خةلك لةسةري كؤكن ئةوةية، كةهةر لةدواي ذاپةذين ودواي دياريكردني ناوچةي ئارام بؤ هةندثك لة ناوچةكاني كوردستان كةبة هثلي 36 نابردرا، ئثمة وةكوكورد هةرچةندة كليلي ئثمة لةدةست ئثمةدانية و نةبوة بةلام دةكرث سةركردةكوردةكان وبةتايبةت دوو زل هثزةكورديةكة لة بؤتةقةي ئثمةدا ببينينةوة، ئةوةبو هةر لةسةرةتاوة بةچةند هةنگاوثك كةوتنة خؤ بؤ خؤ قةلةوكردن وخؤسازدان بؤ زؤرانبازي وهةنگاونان لةسةر حيسابي دواذؤژي ميللةتي كورد، .

1-بؤشكاندن وپةراوثزةكردني كةسانو نةيارانيان لةناوةخؤ هةرزوو نةفرةتيان لة ئةقلي شاخ كرد كتو پذ خؤيان كرد بة شارستانثكي مؤدثرن، بةناو كةوتنة پيادةكردني ئةقلي شار بةر لةوةي ئةم گؤرانكاريية لةخؤيانةوةدةست پث بكةن و لةبنةرةتدا گؤرانكاري بكةن ئةمزاراوةية تةنها كاتثك دةبيسترا كة پثويستيان بواية بؤ لثدانو شكاندني كةسثك، بةم ماددةية دةيانداية دادگاوة ئيتر ئةم كةسة ئثكسپايةردةبوو لةسةر روداوةكان نةدةما.

2-پشت گوث خستني دوشمنة سةرةكي وستراتيجةكةيان، لةجثي ئةو مل ملانثي نا شةريفانةي ناوةخؤ شوثن مل ملانثي شةريفانةي گرتةوة لةئةنجام شوثن دوشمنة سةرةكيو ستراتيجي يان لةيةكتر گرتو كةوتنة سةنگةرگرتن لةيةكتر.

3-ووشياركردنةوةي دوشمني ناوشياركةدواتر دواي لةناوچوني دوشمني راستةقينة ئةم جثي دوشمني راستةقينةي لث گرتنةوة.

4-پثشبركثي چةندايةتي لةسةرحيسابي چؤنايةتي.

5-نةرمو نياني لةگةل دوشمن وناحةزان لةبةرامبةريشةوة رةقي و ووشكي لةگةل يةكتر.

6-لةكؤتايي كارگةيشتة ئةوةي كة لةسةر يةكتر و بةرامبةر بةدوشمن كةمكردنةوة {موناقةسة} بكةن ئةميش ئةلبةت لةسةر حيسابي مافةرةواكاني ميللةت.

هةر لة كؤبونةوةكاني سةلاحةديني كؤنگرةي نيشتماني عيراق دواتر كؤبونةوةكاني واشنتؤن ولةندةني ئؤپؤزيسيؤني عيراقي كاتثك ذؤژنامة نوس و پةيامنثران دةكةوتنة هةوال پرسين لةسةر بذيارةكان، شتثكي ئاوةها ذون وئاشكرا بةخةلك ذانةدةگةيةندرا كة بتوانرث تثيدا ذاو بؤچوننثك دةرببذث، بةلام ئةوةي هةموو جارثك لةسةر زاري بةشداربوان دة بيسترا ئةوةبو (كة دةثانووت ئةمةي ئةمجارة وةدةست هات گةورةترين دةسكةوتي ميللةتة كة سالةهاي سالة خةباتو تثكؤشاني بؤ دةكةين ‍‍و خوثني شةهيدةكانمان بة فيذؤ نةچوو) . بةلام كورد وتويةتي (گةر مانگا بةنهثنيش بثتة كةل، بةئاشكةرا دةزث) تا كار گةيشتة ئةوةي بلثن ئثمة خةباتمان كردوةو خؤمان بةختكردوة لةپثناو وةدي هثناني يةكپارچةيي خاكي عثراق ودروستكردني عثراقثكي نوث وديموكرات. . . سةيرة ئةمة زياترلة هةشتا سالة نةفرةت لة 1921 دةكةين كة لةوسالةدا دوور لة ئيرادةي گةلةكةمان و بةنا هةقي كوردستانيان بة خاكثك لكاندوةو دواتر ناويان ناوة عثراق، زياتر لة هةشتا سالة ذؤلةو نةوةكانمان فثر دةكةين نةفرةت لة ئينگليز بكةن چونكة ئةم كارة ناذةوايةي دةرهةق بة ميللةتة سضيلةكةماني ئةنجام داوة، ئةي دةبث لةمةودواوة چي بة ذؤلةكانمان بلثين و چيان فثركةين؟ ئةوةنية هةر خؤمان خةمخؤر و پةرؤشي دروست كردني عثراقثكين كة لة سايةيةوة بة مرؤضي پلة دوو رازين كة لة ئاستدا خؤمان لة گثلي وبثدةنگي دةدةين لة پةناي بيانوو پاساوي نا ژيرو نا مةنتيقيانةوة عثراقثك دروست دةكةين كة لةروالةتدا هيچ مةرجثكي دةولةتي تثدانةمابو گةر دةستمان لة دروستكردني نةبواية، دواتريش كة ئةوةي ژثر بةذ هاتة سةر بةذ ناچاردةبين بةبث شةرمانة بلثين ئثمة خةباتو تثكؤشاني چةندين سالةمان بؤ عثراقثكي يةكپارچةو ديموكرات بوة عثراقثكي نوث ئةويتريشيان لة شوثنثكي تردا و بؤ رازي كردني دلي رةشي پرلةقيني دوشمن بلث (بةر لةوةي من كوردبم من عثراقيم) . كاتثك كوردثك لةسةر حيسابي كورد پؤستي عثراق وةردةگرث دواتر بة نوثنةرايةتي عيراق دةچثتة دانيشگاي وولاتة عةرةبةكان داوا لة سةرؤكي دانيشگادةكات دةلث داوا دةكةم لة (حةزيرةي عةرةبيمان وةربگرنةوة، وة لة كؤبونةكةي ثانةي ئابوري لة دافوس دةلث بؤ خةلكي دوپات دكةمةوة و دلنياتان دةكةم كة عثراق لة ناسنامةي عةرةبي ناشؤرث) ئةمةو چةندين فاولي تر ئيتر دواي ئةمانة چي چاوةروان بكةين. ئةگةر شةهيدةكانمان راستدةبونةوة وگوثيان لةم قسانة دةبوو بةزمان بهاتناية دةمانزاني چ وةلامثكيان بؤ يان دةبوو.

 پارت وذةكخراوي سياسي دادةمةزرث بة ئامانجي ووشياركردني كؤمةلاني خةلك وجؤشدانيان بؤ خةباتي ذزگاري واتة هةردةم ئةم پارت وذةكخراوانة دةبث لةپثشةوةي كارواني ووشيار كردنةوةدابن وپثشةنگي خةباتي ميللةتةكةيان بكةن بةلام لةوولاتي خؤمان لة كوردستاني باشور بة پثچةوانةوةية، ميللةت لة پثش پارتو ذةكخراوة سياسي يةكاندا دةذوات و هةنگاودةنث بؤ خواستو ئاواتةكاني ميللةت جلةو لةدةست ئةوانداية ئاستي ووشياري ئةوان لة ئاستي ووشياري پارت وذةكخراوةكان بةرزترة دةبث ئةوان بؤ داخوازيةكاني ميللةت جةخت لةسةر داواكاري يةكان بكةن و سانسؤر بخةنة سةر پارت وذةكخراوةكانةوة تاناچاريان دةكةن بةشثك لة داواكاري يةكانيان ذابگةيةنن ئةگةر بؤ هثور كردني تةوژمي تورةييش بث ئةوا هةنگاوثكي بچوك بةناچاري هةر دةهاوثژن بؤ ئةوةي لةژثر فشاري داخوازييةكاندا دةر چن.

 كاتثك لثپرسراوثك لة ديمانةيةكي تةلةفزيؤنيدا بةرگري لة ذاو بؤچونةكاني حيزبةكةي خؤي دةكا پاساو بؤ بؤچونةكاني دةهثنث بةوةي ئةلتةرناتيفي تر نية بؤ پيادةكردن و گرتنةبةر، كةچي لةهمان كاتدا خؤشي بذواي بةم بيانوو پاساوانة نية، چونكة لة دانيشتنةكاني حيزبةكةي هيچ حيسابي بؤ نةكراوة تا بتوانث كاري گةري خؤي بةدي بكا لة داذشتني بذيارةكان وهةلوثستةكاني حيزبةكةي، كاتثك لةدةرةوةي دانيشتنةكة دةيدوثني دةيبيني كة كةسثكي تر دةدوثن، نية لة ئثمة نةزانث كة لةناو حيزبةكاني ئثمةدا بذيار چؤن وةردةگيرث ودةردةكرث.

 ئةمة چارةنوسي ميلةتثكة ئةمة دةرفةتثكة دوبارة بونةوةي لةوانةية نةبث گةر بشبث دورنية تا 100 سةد سالي تر ببث ميژوو شةرم لةكةس ناكات گةر منيش بة پارچةيةك زةوي يا بة بةناوكردني كارگةيةك يا وةرگرتني پلةيةكي وةزيفي چاوم بنوسث ئةوا خةلكي دلسؤزي تري ويژدان زندوو هةن، كة بةم دةسكةوتة ناشةرعيانة چاويان نةنوسثو بثدةنگ نةبن وئةم رووداوانة بؤ نةوةي داهاتوومان بنوسن.

لة هةنگاوي سثيةمي پارت وذةكخراوة سياسييةكانمان دا ئاماژةم بة ووشياركردنةوةي دوشمنة ناووشيارةكان كرد، گومان لةوةدا نية كة لةكؤمةلگاي ذؤژهةلاتي ناوةذات تا ئثستا بؤ وةدةست هثناني پلةو پاية خةلكي كةلك لة سةروةري بنةمالةو تيرةو هيزهكانيان وةردةگرن يةكثك لةم كةسانةي بةم ذثگةيةو لةدةرگايةكي نةگريزةوة هاتوتة ناو مثژوو موقتةدا سةدري هةرزةكارة، هةرزةكار بة بير وبةتةمةن ئةم كوذة تادوثنث هيچي لةسةر كورد نةدةزاني تةنها ئةوةندةنةبث كة ميللةتثك هةية دةبث بةرهةلستكاريي بكات بؤ ؟ و لةبةرچي؟ ئةمةيان لاي ئةوان زؤر گرنگ نية ئةگةر وانية و باش كورد دةناسث چؤن بةم شثوةية باسي كورد دةكا كاتثك. :

 لةچاوپثكةوتنثكي ذؤژنامةگةري كة (ابراهيم خيات) لةنجف ةوة لةگةلي سازدابوولة ذؤژي 11-9-2003لة ژمارةي 4780لة رؤژنامةي الحياة بلاو كرابؤوة لةمةر ذوداوةكاني توزخورماتو وة لثي دةپرسث. ئثوة خةلكتان كؤكردبؤوة بؤ يارمةتي داني توركمانةكانتان ناردبون، دةتوانن لةم بارةيةوة ذونكردنةوةيةكمان بدةنث؟

 لةوةلامدا كاكي موقتةدا دةلث، لة باكوري عثراق دوو ميللةت هةن يةكيان بةناوي توركمان ئةوي تريان بةناوي كوردستان، توركمانةكان شيعةن وة كوردستانةكان سونةن، درثژة بةقسةكاني دةدا دةلث چونكة توركمانةكانو كوردستانةكان هةردوكيان عيراقين بؤية من هةولدةدةم كة هةردوو تايةفةي كورد يةك بخةم واتة توركمان و كوردستان هةردوكيان بةنةزةر موقتةداوة دوو تايةفةن وهةردوكيان كوردن. . بةخوا مثژوزانثكة گةر مام (ستياني) لةم بوارة بيگاتث چونكة ئةميان ئةمة بؤ 7 سال دةچث رؤژ (خؤر) ي نةديوة ديارة هةر بة ذثگةي ئينتةرنثتةوة بةدواي هةوالو ذوداوةكاندا دةگةذث. ئاي لةخؤتان غةريب و بثخةبةر بةلام چي دةكةيت ئةوا فثري قسةو شثوةي بةرةنگاربونةوةمان كردن.