بانويَنةري كورد ............. ....دةنطي هةموو كورد بي

بةلَي بوَ دةولَةتي كوردي ..... نةخيَر بوَ ثاوةن طيري

                                                            ئةحمةد عةربةتي

13-05-2011 04:44

 

       

 

خويَنةري بةرِيَز :- دواي ئةوةي بابةتيَكم لة ذمارة ( 157) ي (14/1)ي هةفتةنامةي هاولاَتيدا بلاَو كردةوة برِياريارياندا ئةم بابةتة ش بلاَو بكةنةوة وة دووهةفتةية لايانة,داوايان كرد دوو سيبرِطةي ضاكبكةين و تايث بكريَت و بيخةينة سةر ديسك . بوَمان كردن , ثاش خويَندنةوة  بريارياندا لة ذمارة (159) دا بلاَوي بكةنةوة . ديسكةكةشيان داخلَي كوَمثيوتةركرد, ئةوةندة لايان طرنط بوو , ئةندامي دةستةي نووسةرانيان  كاك سةرداركةثسثوَرِة لةميَذوش لةبةر ضاو خوَم و سةرنوسةرو نوسةر كاك سيروان وتي  بةراي من نيوةي لة لاثةرِةييةكةمدا دابةزيَنين و ئةوي تري ببةينة ناوةوة .  ئةوةتا هةربلاَوياننةكردؤتةوة, كةثيَم زاني هيض ثاساويَكي مةنتقياننةبوو. دةثرسين :ئةم جارةش سةرتان بةض كونيَكدا كردو بايي ضةندة؟ ضونكة ثار سالَ نامةيةكي كراوةم لة سي ذمارةي هاولاَتيدا  بلاَو كرايةوة, ثاش ضةند هةفتةيةك لاثةرِةهةشتيذمارة109نةما 0.  كة باسي طةندةلَي ئيداري و حيزبي و ناعةتدالةتيو يةك ريزي كوردو خطابي سياسيم كردووة , دواي مشتومرِو  ئلطادار كردنةوةيان لةرِيَي ياساوة , طةرِانيانةوة ناو ئينتةرنيَت . طةرلةسةر يان بنوسين يان بيان دةين بة دادطا كةس رِخنةمان ليَدةطريَت ؟ ئايا ئةمانة ئاوا ئازادن؟يان......؟ يان ذيَربةذيَر .......؟  بةتةلةفزيَونةكان و كةنالَ ئاسمانيةكانيش و رِؤذنامةي خةبات و كوردستاني نويَ و هةمووطوَظارو رِؤذنامة حزبيةكان و ئازادةكان و كةسانيدلَسؤزيش دةلَيَين كي ئةم بابةتة بة قازانجي كورد دةزاني دةتواني بلاَويبكاتةوة , لةطةلَ تةعليق و  بؤ ضوني نيشتماني خؤيانداو ,كي زيانيشي تيا بةدي دةكات تكاية ئاطادار مان كات . لةطةلَ رِيَزمان .

 

بانويَنةري كورد............   دةنطي هةموو كورد بيَت

بةلَي بؤ دةولَةتي كوردي …............ نةخيَر بؤ ثاوانطيري

 

بؤ بةدواداضوني تيشكيَك بؤسةر هةلَويَست و رِاي بةرِيَزان (موعةمةر قةزافي ) و سةفيري ئةمةريكي (ثيتةر طالبريَس) و ئةندامي ئةنجومةني حوكم (دكتور محسن) و (عةلي جاف). كةلةذمارة 157 ي هةفتةنامةي هاولاَتي دا بلاَوكرايةوة , دةلَيَين:

واديارة ئةمةريكييةكان و هاوثةيمانان وناوةندة جيهانيةكان وئةنجومةني حوكم وةكو خؤي شارةزايي تةواويان لةثرسي كوردو رِاستية ميَذوويي وجوطرافيةكان وضؤنيةتي ئةو زولَمة ميَذووييةي كةلةميللةتةكةمان كراوة نية.

ئيَمةي كورد لةثةيماني لؤزاندا بؤ بةرذةوةندي داطيركةران و بةريتانيا غةدرمان ليَكراوةو ولاَتمان دابةشكراوة بةبي وويست و ئارةزووي طةلةكةمان , كوردستاني باشووري ئيَمةيان لكاندوة بةعيَراقةوة. وةكو هةموو نةتةوةكاني ناوضةكة خاوةن هةموو خةسلَةتةكاني نةتةوةيين , لةكةلتورو خاك وميَذوو وزمان وداب نةريت و ……….هتد. وةبةبةلَطة ميَذوويي وجوطرافيي وزانستيةكان هةمووي دةسةلميَنريَت تا زنجيرة ضياي حةمرين سنووري جوطرافي نةتةوةييمانة. لةطةلَ كةمة نةتةوةييةكاني تري باشووري كوردستان بةئاسودةيييو بي طرفتي طةورة ذيانمان بةسةربردوة , هةتا رِذيَمة سةركوتكةرة دذ بةمرؤظةكةي بةعس بةثصي بةرذةوةندي رِةطةزي وفاشيستانةي خؤيان هةستان بةكاولكردني (4500) طوندو شارو شارؤضكةمان بةسووتاندني قورئانةكانةوة , لةطةلَ قةتلَ وعامي نزيكةي (190000) كةسي بصطوناهي دانيشتووي مالَي خؤيان. تةنها ضةند طونديَك و (4 ) شاري طةورةي كوردستان مايةوةو نةسوتيَنرا. جطة لةقوربانيداني دةيان هةزار شةهيدي رِوبةرِوبونةوةو بةنديخانةكاني شؤظيَنيستةكان.

ثرسيار دةكريَت , ئايا بؤئيَمةش رِةوا نية بطةين بةمافي ضارةنووسي خؤمان وةكو نةتةوةكانيتر ؟ لةهةمان كاتيشدا بةثيَويستي دةزانين ئةوةش بزانريَت , ثاش ئةو هةموو كاولكارييةي رِذيَمي سةدام بةسةريداهيَناين نةيتواني رِوحي تيَكؤشان و رِوبةرِوو بونةوةي بيري رِزطاربونمان بمريَنيَت. خةبات و ضالاكي سياسي رِزطاريخوازي كوردي بةردةوام بوو تاهةلَطيرساني شةرِي كةنداوي 1991 .

دواي بةرزبونةوةي بلَيَسةي رِاثةرِين لةشارؤضكةي رِانيةي تيَكؤشةرةوة , لةبةرةبةياني ( 7 / 3 / 1991 ) دا لةشاري سليَمانيةوة طةورةترين شكستي هيَزةكاني سةدام دروستبوو , بةرةبةياني 8 / 3 / 1991 بؤ سةلماندني رِةسةنايةتي طةلي كوردو ئيلتيزامي نةتةوةكةمان بةياساي خواي طةورةو بةثاراستني مافي مرؤظةوة , برِيارماندا بةوةي هةستين بةبةرِيَكردني ئةو سوثايةي رِذيَم كةهةموو كوردستانيان كاول كردبوو وةسةدان هةزار كةسي بص طوناهيان  بصسةرو شويَن كردبوو , لةدةيان جيَطا لةنيَوان سليَماني و تاسلَوجــة بةسةدانيان رِاطيران و بةناوي هةموو كورديَكي خاوةن ليَبوردن لةكاتي توانادا بةرِيَمان كردن وئاطادارمان كردن ئيَوة بصطوناهن , ئةوةي جيَبةجصتان كرد سياسةتي رِذيَمة فاشيستة بةدناوةكةي صةدام بوو , ليَرةوة تا حةمرين هةموو مالَة كورديَك مالَي خؤتانةو بةخيَر بـــــرِؤن. لةهةموو شارو شارؤضكةكاني تريش هةمان كرداريان لةطةلَ كرا. دةتوانين لةشاشةي TV و لةناو ئةنجـومـةنــي حـوكـمـدا ئـةو رِاستيانةيان بؤ بسةلميَنين. بةلاَم ئةطةر ئةو جةماوةرة بؤ تؤلَةي ئةو ناهةقية بصسنورة كةليَيان كرابوو وةكو ثةنديَكي خؤتان هةيةو دةلَص: (العين بالعين والسن بالسن) يان لةطةلَ بكردناية , ئايا ئيَوةو رِاي طشتي جيهـــاني لؤمةي طةلي كوردتان دةكـرد؟!

طةليَك لةكاتي هةبووني توانادا لةدوذمني خؤي وا ببوريَت ؟  ئايا كؤمةلَيَك يا تةياريَكي سياسي يا ديني يا كةسـاني خـاوةن بـرِواو ئـايـن وباوةرِبوو بةياساي خواي طةورة و مافي طةلان هةية ئينكاري مرؤظ دؤستي و رِةسـةنـايةتـي ئـةو طـةلـة بكات؟ وةباوةرِي تةواوي نةبص بةهةموو

مافةكاني لةسةر خاك وزيَدي باب وباثيراني ميَذوويي …؟ بةلاَم لابةلاو لةشـاشـةي TV يشدا دةبيستين , ئينكاري مافةكانمان دةكريَـت لةلايةن

بةناو كةسايةتية سياسيةكان وضةند طروث و كةسايةتييةكي ئاييني. لةبةرئةوةي بةثصي هةموو ياساكاني كؤمةلَطاي نيَودةولَةتي ئةم طةلة دةيسةلميَنيَت مافي ضارةي خؤنوسين هةتا دروستكردني دةولَةتي كوردي مافي سروشتي خؤيةتي. ثيَويستة ئةو كةسايةتيو لايةنةي كةلةواقيعي بووني كورد تيَناطةن , باش تصي بطةن و بير لةهيض شيَوازو بؤضونيَكي تر نةكةنةوة. ضونكة صةدام بةو هةموو هيَزو تواناو رِةفتارة نامرؤظانةيةوة نةيتواني بيخات وتازة ناكةويَت. بالةوة زياتر ووزةي بةشةري ومادي هيض طةليَك بةفيرِؤ نةرِوات. وةبةواجبي رِاي طشتي وكؤمةلَطاي نيَودةولَةتيشي دةزانين ئةو رِاستيانة وةكو خؤي تيَبطةن وئةوةية:

ياساكاني خواستي طةلان ومافي مرؤظيش وةكو خؤي دةرهةق بةطةلي ئيَمة رِيَزي ليَبطرن وجيَبةجيي بكةن.وةهةروةها ئيدارةي ئةمةريكي وبةرِيَز ثؤلَ بريمةر ئةو رِاستيةش بزانن كةئةوان ئيَستا هةلَطري دروشمي ئازاديو ديموكراسين بؤ طةلاني رِؤذهةلاَتي ناوين وبةرةو وولصتاني سؤظيةتي ثيَشوو, باضاك بزانن بؤ ثيَكاني هةموو ئةو مةبةستانةو ستراتيذي ئايندةيان دؤستيان لةطةلي كورد ضاكتر دةست ناكةويَت , كةس وةكو كورد بةوةفا نييةو رِاستيان لةطةلَ ناكةن. تةنها كيَشةي كورد ئةو دوو حيزبةية كةبؤ زياتر لة (39سالَ) دةضص بةفيتي دوذمنان وداطيركةراني كوردستان ئةو دوذمنايةتية زؤر ئالَؤزةيان لةنيَواندا دروست بووةو وايان ليَهاتوة زؤربةي بةرذةوةنديةكانيان دةبةستن بةبةرذةوةندي هيَزو كةساني ترةوة. كةئةمةيش هةلَةيةكي زؤر طةورةية. بؤية بؤ مامةلَةكردني تةواو لةطةلَ ثرسي طةلي كورددا واضاكة بةزؤري لةطةلَ شةقامي كوردي و نويَنةري طروثي ياساناسان ورِوناكبيران وهةزاران نيشتمانثةروةر لةطةلَ حيزبة سياسيةكان طفتوطؤو مامةلَة بكرص. بؤئةوةي بةرذةوةندي و ستراتيذي ئايندةي هةموو لايةك ياساييانةو بةثصي مافةكاني مرؤظ و طةلان كةلةنيَوةندة جيهانيةكاندا باوةرِي ثيَكراوة طفتوطؤ واقيعيةكان وةكو خؤي بكريَت. بؤية ثيَويستة جطة لةئةوروثاو رِاي طشتيو ئةمةريكاو هاوثةيمانانيش بةووردي لةثرسةكة تيَبطةن و رِاشكاوانةش ئةوة بةضاك بزانن كةطةلي كورديش لةباشووري كوردستاني خؤيان برِياري رِيفراندؤمي ضارةنووسسازي خؤيان بدةن و شيَوةي دروستبووني كيانيان ئارةزوومةندانة خؤيان بيبةستن بةعيَراقةوةو لةدةستوردا تؤماربكريَت وديموكراسيانةش واقيعةكة بؤ عيَراقيةكان رِاظــة بكريَــــت.  وة هةموو لايةك ئةوةش بزانن طةلي كورد ئةطةر دةستي تيَكدةري طةورة زةفةريان ثصنةبات بةكردةوة سةلماندويانة لةطةلاني تري ناوضةكة , لةتورك وعةرةب و فارس زياتر وباشتر ياسايان قبولَةو دةزانن ئازارو مةينةتيةكاني كؤمةلَطا تةنها بةياسا ضارةسةردةكريَت ونويَترين نمونةش ئةوةية كةكوردةكان دواي ئةو هةموو نةهامةتي وسةرطةردانيةي كةبةسةريان هاتوو وفرسةتي ميَذووييان بؤهاتة ثيَشةوة ئةوةبوو ثةرلةمانيَكيان هةلَبذارد سةرنجي هةموو لايةكي رِاكيَشــا , ضونكة تاكة خةسارةتيَكي رِوحي تيا نةدراو بةشيَوةيةك تامةزرؤي مامةلَةكردن بوون لةطةلَ ياسا جطة لةهةموو دانيشتواني خاوةن تةمةني ياسايي كوردستان ثيرة ثةككةوتةكانيش بةكؤلَ دةهيَنران و دةنطيان دةدا.

بةلاَم توركةكان بةضل تا ثةنجا سالَ توانيان ثةرلةمانيَك بؤخؤيان هةلَبذيَرن , فارسةكان تةنها لةسةردةمي موصةدةق دا بوون بةخاوةني ثةرلةمان و لةكةمترين دةرفةتدا زيندةبةضالَ كرا. عةرةبةكان تائيَستا كةبؤ هةزارو ضوار سةد سالَ دةضيَت نةيانتوانيوة ثةرلةمانيَكي وا دروستبكةن.

ئايا طةليَك بةو شيَوةية ثابةندو خوازياري ياسا و دؤستي مرؤظ بيَت , نابص مافي ضارةنووسي خؤي هةبص لةسةر خاكي خؤيي و حكومةتي خؤي دروست بكات؟ وةثيَويستة نيَوةندة دةولَةتيةكان لةسةرووي هةموويانةوة ئةمةريكا ئةو رِاستية بزانن بةفيتي داطيركةراني كوردستان ململانصي نادروستي كورد تيَكدةري شةرِي ثارةو دةسةلاَت , ئةو ثةرلةمانةيان فةلةج كردو مةجاليان نةدا لةكاتي ياسايي خؤيدا جاريَكي تر هةلَ ببذيَردريَتةوة , لةو كاتةدا هةموو ناوةندة ياساييةكان شةهادةتي شةرعيةتي تةواويان بؤ دةداين وياسا نيَودةولَةتيةكانيش ثشتطيرمان دةبوون. وةثيَويستة هةموو لايةنيَكي بةرثرس لةئةمةريكاوة ئةوةش بزانن نويَنةري ئيَستاي كوردستاني باشوور بةتةنيا يةكيَتي وثارتي نية , بةلَكو شةقامي كوردية , ئةوان بةشيَكن لةو نويَنةرايةتيةدا.

بؤ زياتر ئاشنابوون بة منةت و ئةحةقيةتي سةركردايةتي ثارتي و يةكيَتي لةرِؤلَةكانيان وماندوبونيان بؤبةدةستهيَناني مافة نةتةوايةتيةكانمان. ليَرةدا دةلَيَين لةدروستبووني دووبةرةكي لةشؤرِشــي ئةيلولةوة تارِاثةرِيني بةهـــاري 1991 , بةرذةوةندةية تايبةتيةكاني سةركردايةتي هةردوولا لةسةروي ستراتيذي نةتةوةييو ئايدؤلؤجياي حيزبيانةو كوردانةيانةوة بوو , هةر لايةك بؤ بةرذةوةندي كورد , بةثصي ويست و ئارةزووي خؤي لةدؤست ودوذمناني ميَذووييمان نزيك دةبوونةوةو لةئةنجامدا بةقازانجـــي دوذمنان دةردةضوو. وةجةماوةرو ئةنداماني هةردوولا بةثصي نةبوني كةرةسةي هةست و ووشياري تةواوn نةتةوةيي ونيشتمانثةروةري دةبوونة قوربانيي و هةر كؤمةلَةي ثابةندي جؤرة بيرو بؤضوونيَك دةبوو زياتر وزياتر ململانصي ناحيزبي بةهيَزتر دةبوو وةك لةململانصي حيزبيانة بؤ بةرةو ثيَش بردني ثرسةكةمان. وةباجةكةشي ميللةت دةيدا. ئةم باسة دوورو دريَذةو ليَرةدا تةواو نابص…

دواي ئةوةي سةرجةم دوذمنان وداطيركةراني كوردستان سودمةندبوون لةو ململانص نابةجيَيةو كوردستان ئةنفال وكاول كرا. طؤرِانكارية نيَودةولَةتيةكان دروستبوو , دواي رِووخاني بلؤكي رِؤذهةلاَت وشــةرِي كةنداوو ستراتيذيةتي ئةمةريكا وئةوروثا زووترو زياتر بزواو ثرذي دا بةرةو رِؤذهةلاَتي ناوين , لةو ئان وساتةشدا سةرجةم هيَزة كوردستانيةكاني باشوور ئاوديوو بووبوون , ضونكة واثيشاندرا دروستبووني جولاَنةوةكان قالَبي جولاَنةوةي ضةكداري حيزبي وةرطرتبوو نةك جولاَنةوةي رِزطاريخوازي كوردي.

حكومةتي بةعس لةكاتي رِوبةرِوبوونةوةي جولاَنةوةي كورديو باوةرِنةبوني بةو جولاَنةوةية , بةئةندامبووني لةسةنديكاكاندا كردبوو بة ئيجباري , دواي كاول كردن و ئةنفال كردن برِياريدا بةئةندامبووني رِيَكخراوة ثيشةييةكان ئيختياري بيَت. مةبةستي ئةوةبوو بزانص ثيَزي جولاَنةوةي رِزطاريخوازي كوردي ماوةو جةماوةري كوردي هيَشتا ثابةندي ئةو حيزبانةن كةلةساحةكةدا دذايةتي بةعس وهيَزة ضةكدارةكاني دةكرد……؟  جيَطاي داخة , ضونكة ثةروةردةي حيزبايةتي بةزؤري وا شةتلَ كرابوو , ئةطةر ئةو حيزبانة نةبن رِوبةرِوبوونةوةي دوذمناني كوردستان زؤر ئةستةمةو بيَئوميَدي طةورةي دروست كردبوو لةناخــــي زؤر تاكي كورديدا.

لةطةلَ دلَســؤزي جةماوةري حيزبةكان بؤ كوردستان , لةناضاريدا زؤربةيان ثيَناســة ئيختياريةكانيان لةسةنديكاكاني ذيَر دةستي بةعسدا وةردةطرت , باوةرِيشيان ثيَي نةبوو. بؤ نمونة قوتابخانةي واهةبوو لةكــؤي 31 مامؤستا تةنها 3 مامؤستا ئينتيماي سةنديكاي نةكرد, كةهةر هةمووشيان لةناخياندا كوردي تةواوبوون. بؤية بؤ ماوةيةكي كورت ثةيوةندي نيَوان جةماوةرو حيزبةكان سست بوو .

بؤ سةلماندني ئةوةي كةجولاَنةوةي رِزطاريخوازي كوردي تةواو نةبووةو لةبن نايةت , دواي ئةو هةموو مةينةتية كةبةسةر نةتةوةكةمان هات رِؤلَة بةئةمةكةكاني ميللةتةكةمان بةشيَوةيةك كةللةي بةعسيان دةتةزاند , دةزطاكاني بةعس سةرشيَتانة دةكةوتنة رِووخاندن وكاول كردن وسووتاندني دوكان وبازارِي خةلَكـــي بيَطونــاه.

وةحيزبةكانيش بةتايبةتي ثارتي ويةكيَتي بةشيَوةيةك دووركةوتبونةوة لةرِاديؤكانيانةوة بلاَويان دةكردةوة , لةفلاَن جيَطاو لةفلاَن جيَطا ئةو ضالاكيانة رِووي داوةو دوذمن دوكان وبازارِي خةلَكي بيَطوناهي تالاَن كردووةو سوتاندويةتي. ئةطةر هةظالاَني خؤيان ئةو جؤرة ضالاكيانةيان بةئةنجام بطةيانداية بةشانازيةوة بلاَويان دةكردةوةو بايةخيان ثيَدةدا , دواي ململانص نارِةواكانيان كةئةنجامةكةي كاولكردني كوردستان بوو. بةرةي كوردستاني دروستبوو وةسةركردايةتي بةرة سةرقالَي دارِشتني شيَوازي ضؤنيةتي طةرِانةوة بوون بؤ رِووبةرِووبونةوةي هيَزةكاني بةعس.

ثيَويستة ئةو بزانريَت رِةفتارة نادروست وكاولكارو دذة مرؤظايةتيةكاني رِذيَمي بةعس كاريَكي واي لةدةرووني هةموو نيشتمانثةروةريَكي بةئةمةك وجةرط سووتاوان ومالَ ويَرانكراواندا دروست كردبوو , بةردةوام لةبيري ئةوةدا بون ضؤن رِقــي ثيرؤزي جةماوةري شةرةفمةندي كوردستان برِذيَنريَت بةسةر دام ودةزطاكاني رِذيَمـــدا. رِاســتة بةرةي كوردستاني لةرِصي رِاديؤكانيان ورِيَكخستنةكانيان هاني جةماوةريان دةداو سووديشي هةبوو , بةلاَم ئةوان ببونايةو نةبووناية جةماوةري كوردستان سةرقالَي ئةوةبوون ضؤن كةلَك لةدةرئةنجامةكاني شةرِي كوةيت وةرطيرص و دةزطاو مؤلَطةكاني بةعس رِابمالَريَت. بؤزانين ميَذووي جولاَنةوةي رِزطاريخوازي كوردي دةولَةمةندة بةرِاثةرِين وديفاع كردن لةكةرامةت وسةروةري كوردو كوردستان , بؤ نموونة (1956 لةكاتي هيَنانةوةي تةرمي شيَخي نةمردا بؤ سليَماني , جةماوةري شارةكة شيَوة رِاثةرِينيَكيان كردة سةر فةرمانطةكاني دةولَةتي ئةو كاتة , شؤرِة ئافرةتي وةكو ئةختةري نةبةزي تيَدا شةهيد بوو.

دواي ئةوةي بلَيَسةي رِاثةرِين لةشاري رِانيةي سةربلَندةوة دةروازةي بؤكرايةوة هةموو رِؤلَةيةكي بةئةمةكي سليَماني و كوردستان برِياري رِاثةرِين و رِامالَيني هيَزةكاني بةعسيان تةتويج دةكرد , بةبيردؤزي كوردايةتي ولةوةو ثيَشيش بةردةوام سةرقالَي كؤكردنةوةي ضةك و كؤبونةوةبوون ولةبةيانيي 7 / 3 / 1991 دا  رِووبةرِووي هةموو بارةطاو دةزطاكاني رِذيَم بوونةوة لةرِؤذي يةكةمدا دةست بةسةر هةموويدا طيرا , جطة لةئةمنة سوورةكة. ليَرةدا ضةند نموونةيةك باس دةكةين مةبةستمان ئةوة نية باسي تةنها رِؤلَي خؤمان و ئةو شةرةفمةندانة بكةين كةلةدوو شؤرِشدا لةشارو لةشاخ بؤ ديفاع لةكوردستان وابةستةي يةكتربووين , مةبةستمان ئةوةية يةكيَتي وثارتي خؤيان نةكةن بةخاوةني هةموو رِاثةرِينةكةو رِؤلَي جةماوةر لاواز ثيشان بدةن وميرات رِةواي كوردبن , لةهةموو بوارةكاندا. هةرضةند وةكو خؤم بةدريَذايي تةمةنم وةكو سةنطةر بؤ كوردايةتي ثارتي بووم تا (25/11/2002) - زؤر بةكورتي دةلَيَم:

كةساني طؤشكراو بةبيروبؤضووني نيشتيماني وكوردايةتي ثيَشةنطي ثةلامارو رِاثةرِينةكةبون لةطةلَ جةماوةرو دؤست وهةواداراني حيزبةكاندا , ليَرةدا ضةند نمونةيةك باس دةكةين و ئةطةر ثيَويستي كرد لةيادي رِاثةرِيندا بةشاهيدو بةلَطة ثوختةيةكي رِاثةرِين ورِامالَيني بةعس دةسةلميَنين بةوةي هيَزي سةرةكي , جةماوةر بوو.

لةطةلَ ئةو جةماوةرةدا دةزطاو بارةطاكاني رِذيَم طيرا  وةك : فةرعي بةعس كةبارةطاي ثارتيةوشوعبةي (حطين) كةبارةطاي يةكيَتيةو شوعبةي ئةنفال كة سةنتةري طةنجانة.. رِؤلَةي بةوةفاي نةتةوةكةي (ث.م كؤن) ودانيشتوي مالَي خؤي كاك نةجمةدين عةلي بؤ طرتني شةهيدبوو , وةدةبيستين ويَنةي لةو سةنتةرةدا هةلَ نةواسراوة , بةشيَكي زؤري (سجلات)و دؤسيةو بةلَطةكانمان دةستكةوت , جطة لةوانةي ناردمان بؤ بارةطاي يةكةممان , زؤربةي (سجلةكاني) شوعبةي ئةنفال و دةيان فايلي طيراوي ئةمنمان لةسةرضنار تةسليم بةنويَنةري ثارتي كرد. سجني ئةمنة سوورةكة لةطةرمةي ثةلامارو بةهيَزترين ديفاعي كادرةكاني بةعسدا رِؤذي دووةم شكاو دووةم يان سيَيةم كةس حاجي مةحمودي طةورةدص بوو هاتةدةرةوة, هةرضةند لةوةو ثيَش نةمان دةناسي باثرسياري ليَبكرص – بلَيَن كص و كص هـاتـن بةهاناتةوةو بةرِيَيان كردي , نموونةي تر زؤرةو تائيَرة بةســة.

بؤ زانيني هةموو لايةك يةكيَتي وثارتي بةدوو هيَزةوة بةشداربون ولةرِؤذي دووةمدا هيَزةكةي ثارتي طةيشت ،نامةي لقي ضوارو سةركردايةتي دواي رِاثةرِين لةرِصي عةلي طةلاَلَي رِةحمةتي بةدةستمان طةيشت , ئاطادارمانكرد بينيَرةوة بؤ جيَطاي خؤي.

لةسليَمانيةوة طرِو بلَيَســةي رِاثةرِين ثرشنطيدا بؤ شارو شارؤضكةكاني ترو هةموو شةرةفمةنداني كوردبوون بةكةرةسةي رِاثةرِينةكةو بةعس رامالَ كـــرا. بؤية هةموو خاوةن ويذدانيَك دةلَص بةشي شيَري ميرات رِةوايي و سةروةريةكان بؤ طةل وجةماوةرة ثاشان بؤ حيزبةكان. ثيَويستة لةوةرطرتني رِاو برِيارة ضارةنووسسازةكاندا , نويَنةري جةماوةرو بص لايةنةكان ووجودي تةواويان هةبيَت رِاوبؤضونةكانيان بةرز بنرخيَنريَت.

بةرهةمي ئةو رِاثةرِينة مةزنة ثةرلةمان وحكومةتي كوردستان بوون , ثارتي ويةكيَتي لةثيَناوي شةرِي دةسةلاَت وثارةدا ئيفليجيان كردو بيرؤكةي ديموكراسيشيان تاساند. هةرضةندة هةموو كةسايةتي و لايةنة نيشتيمانيةكان هةموو هةولَيَكيان بؤ رِيَكخستنةوةيان ئةوة بوو بؤئةوةي لةمة زياتر  طةل و ولاَتمان زيان نةكات وبص سوود دةرضوون , تا رِيَككةوتنامةي واشينتؤن بةدةستهات و زؤري زةمانة ثةرلةمانة ئيفليجةكةي بةطةرِخستةوة , جطة لةوانةش دةيان نووسةرو نيشتيمانثةروةر ئامؤذطاري كردن ببنةوة بةيةك , برِيارياندا ململانيَي سياسي بكةن لةسةر ئةساسي ثيادةكردني ديموكراسيةت. يةكةم ئةزمونيان دواي ئةو هةموو بانطةوازو فشارانة ئةوةبوو تةنها بؤ رِيَكخراويَكي ثيشةيي كةقوتابيانة هةلَبذاردنيَكي سةرانسةري بكةن ئةو بةديموكراسي بونةي ئةوان ئةوةي ليَدةرضوو كورديان نائوميَد كردو ديموكراسيةت مةرةكةبي سةر كاغةزةو لةطؤرِ نــرا. يةكيَتي لةدهؤك كشايةوةو ثارتيش لةسليَماني. لةهةوليَريشدا دوو لاثةرِة خروقاتي هةردوو لامان خويَندةوة , ئةي بؤ هةلَبذاردني ثةرلةمان دةبص ضي بكةن؟!! ئةمة دةكاتة ئةوة تةنها ضارةسةري ئةم حالَةو بؤئةوةي ئةم هةلومةرجة لةدةست نةضيَت ئةوةية هيَزي سيَهةم دروست بصو ئةطةر وانةبص طةورةترين زيان كوردو كوردستان دةيكات. ضونكة هةولَي ئةم هةموو بةرِيَزة دلَسؤزة راستةقينانةي ميللةتةكةمان و ئةو هةموو نووسينانة ثيَش رِووخان ودواي رِووخاني صةدام تةئسيري ليَنةكردن. وة هةر كات ثرسةكةمان بةرةو مةترسي دةرِوات ليَك نزيكبونةوة دةبيَت وكة ناميَنص دةطةرِيَنةوة بؤهةمان تاس وحةمام. وةئيَستا دةلَيَن ضي بةبةرذةوةندي كوردو كوردستان بيَت وادةكةيـــــــن !!  تـــؤ بلَصي وابيَـــــــــت …….?!!!!

زؤر دةبيسترا زؤربةي رِاستيةكان : لةبةرِيَزان هةردوو بةرثرسي يةكةم ي ثارتي ويةكيَتي بةكاريطةري هةل ثةرستان و كوردنةويستان شارراوةتةوةو ئاوةذوو خراوةتة بةردةستيان. باشترين رِيَطا بؤ زانيني ناعةدالةتي و فةسادي ئيداري وحيزبي وتيَطةيشتني رِاوبؤضوون وثيَشنياري شةقامي كوردي وكةسايةتية نيشتيمانيةكان دةربارةي ضارةنووسي ميللةتةكةمان ورِيفراندؤم ئةوةبوو وةئةوةية هةفتانة لاني كةم سص كاتذميَري كةنالَة ئاسمانيةكاني K.TV و Kurd sat بؤ بةرنامة رِاستةوخؤكان بدةن بةغةمخؤراني نةتةوةكةمان و با ثيَشكةش كارو ئامادةكاريش كةساني دلَســـؤزي بصلايةن بن , بؤئةوةي ئةوانيش رِاو تةعليقي دروستي خؤيان لةسةر بابةتةكان بدةن دوور لةمةبةستي حيزبايةتي و ئةو نووسين و بابةتانةي نووسةران وسياسةتمةداران و كةسايةتية نيشتيمانيةكان دةربارةي يةك رِيزي و دروستبونةوةي مالَي كوردو خيتابي سياسي وناعةدالةتي وطةندةلَيةكان كةخراوةتة بةرضاو , لةطةلَ رِاي خؤيان هةردوكيان وشةقامي كوردي لي بةئاطا بكةن. لةطةلَ رِيَزم بؤ ثيَشكةشكاري ئةو بةرنامةي ديدارو رِاستةوخؤيانةو هةرضةند بةدلَسؤزيةوة ثيَشكةشي دةكةن , لةبةرئةوةي ململانيَكة لةبنةرِةتدا زؤر نارِةواية زؤرجار كةفاكس وثةيوةندي جؤرة كةسانيَك وةرناطيرص و ياجؤرة برِينيَك بةثاساوي ئةوةي ثةيوةندي بةباسةكةوة نية. ئةمة نيطةراني دروست دةكاو واي تيَدةطةن لةخزمةتي مةبةستي حيزبةكةيدا نيةو ئةنجامي بةرنامةكة بةهةند وةرناطيرص وفةرامؤش دةكرص.

ئةم داواية زؤر سادةو ئاسانة , ضونكة ئةو تةلةفزيؤنانةش بةرهةمي خويَني شةهيدان وساماني ميللةتةكةمانة , كاتص كةهاتنةوة كوردستان زؤربةي ئةنداماني سةركردايةتي دةيان ووت هيضمان خاوةني هةزار دينار نين وحيزبيش زؤر لاوازة.

زؤرتان ثصووتـــراو دةشـــزانن: لةهةمــوو جيهاندا ئةطةر حيزبيَكي قةومي بوون بةدوو بالَ ئةطةر لايةك لايةكةي تر نةخات دةبيَت يةك بطرنةوة. بةلاَم ئيَوة دةلَيَن خيلافي فيكري وستراتيذيمان هةية , باشة بلَيَين خيلافي ستراتيذيتان دواي شكستي شؤرِشي ئةيلول ئةوةبوو: ثارتي دروشمي ديموكراسي بؤ عيَراق وئؤتؤنؤمي رِاستةقينة بؤ كوردستان ويةكيَتي رِووخاني رِذيَم ومافي ضارةي خؤنووسيني كوردي هةلَطرتبوو , هةرضةند لةبناغةدا لةسةر بنةماي كين وبوغزي كؤن دروست بوينةوة لةذيَر ئةو دروشمانةدا ضين وتويَذة قالَ نةبوةكاني سياسةت وبةرذةوةندي بةرزو طةورةي طةلةكةمان طةورةترين دوذمنايةتي وململانيَي ناسياسي وناواقيعي ونامةنتيقي وناكوردستاني بونيان ثيَبةخشــرا..!!  بةلاَم دواي ئةوةي ثةرلةمان وحكومةتي هةريَمي كوردستان دروستبوو ،لةبرِياري ثةرلةماني كوردستاندا , ستراتيذيةتي سةرجةم هيَزو حيزب وجةماوةري كوردستان كؤبووةوة لةبرِياري فيدرالَيةتدا بؤ كوردو كوردستان. وةخيلافي فيكري نيَوان هةردوولا ئةوةي لةثةيرِةوو ثرؤطرامدا بوو ثيَضرايةوةو تؤزطرتي و خيلافةكة رِةنطي دايةوة لةوةي كام بةرثرسة نادلَسؤزةي كورد كةوتنة ثةلةقاذة لةبضوكترين كؤمثانياو بةنزينخانةوة تادةطاتة طةورةترين وكام مقاوةلاتة لةهةمووي طةورةترة دةبيَت بؤ بةرثرسان يان دؤست وثياوةكانيان بيَت وئةو هةموو سامانة ناشةرعيانة كؤبوةوة كةلةبةرضاو سةرجةم جةماوةري كوردستانة. ئةطةر خيلافي فيكري وستراتيذي لةمة زياتر هةية بؤ ئةم طةلةي خاوةن ئةو رِووبارة قوربانيانة ئامادةين رِاستةوخؤ لةكةنالَة ئاسمانيةكاندا لةطةلَ ئةنداماني مةكتةبي سياسيةكاندا موناقةشةي بكةين وجةماوةريش حةكةمي برِياري دةرئةنجامةكان بيَت.

زؤر دةميَكة ثيَتان دةلَيَن بووني دوو ئيدارة برِيارة ياساييةكاني ثةرلةماني لةطؤرِناو دؤستةكانيش تةواو نيطةرانن لةم ثاوان طيرية كورد ناشيرين كةرة , ببنةوة بةيةك بالةوة زياتر لةم فرسةتة لةبارة ثرسةكةمان زيان نةهيَنيَنت بةدةم ورِاطةياندن دةلَيَن باشةو نايشيكةن , باشة لةخؤتان دةثرسين دوو ئيدارةي ناشةرعي كةشةرعيةتي ثةرلةماني لةرِةط هيَنا , ئةم هةموو هاتووهاوارو توخواوو تو ثيَغةمبةرةي دةوص؟ يان بةبصدةنط دةبوو خؤتان بتان ووتاية , جةماوةر ضؤن دةفةرموون وادةكةين.

لةهاولاَتيدا بينرا دةبن بةيةك ئيدارةو بةبص وةزارةتي دارايي و ناوخؤو ث.م , خويَنةراني بةرِيَز دةلَيَن ديارة مةبةستتانة بزانرص ئةوةي وجودي نية ثةرلةمانةو ئةم جارةش ثةرلةمان فةرامؤش كرا.

رِاستة نةماني هةموو برِوايةكة لةناخي ضةند كةسانيَكي هةردوولادا بةيةك وتاواش بيربكةنةوة كةس بةململانصي شةريفانةي ئةويتر رِازي نابص , لةرِاطةياندنةكاندا دةبينين ودةبيسترص ثةلةقاذةي طةورةتانة بؤ مافي ضارةي خؤنووسين ولاني كةم فيدرالَي سياسي جوطرافي بؤ طةلةكةمان كةلة ئةنجومةني حوكميشدا تا 17/12 باس نةكراوة! رِاي هةرة رِؤشنبيرو نيشتيمان ثةروةريَك ئةوةية بازياتر ثرسةكةمان بةفيتي سةرجةم شؤفيَنيستةكاني ناوةوةو دةوروثشتمان كومةلَص درِكي تيذي بؤ دروست نةكرص و دةيان سالَي تر بؤ دواوة نةرِؤين , دةفةرموون خؤتان لايةك بؤ لايةكي تر تةنازول بكةن ئةمة سةروةريةكة بؤ ئةو لاية دروست دةبصو بةتةئكيد لةهةلَبذاردندا بةرةسةنترين طروثي فيكري وسياسي ونيشتيماني ياسايي حيسابي ب ؤدةكرص ودةردةضص.

ئةطةر وا بيردةكةنةوة ئةولا لاكةي تر رِيشةكيَش دةكات وئةنجامةكةي وانابيَت , فةرموون ئيَوة سيانزة سالَة حوكم دةكةن وتا هةلَبذاردن ثشوو بدةن.. رِيَطا بدةن بةدةيان كةسايةتي بةرِيَزي ياسايي و نيشتمانثةروةرانيشي وةك ( د. محمود و عزيز محمد د.جمال نةبةزو  د.جةواد مةلا و حاكم دارا نورةدين ) و دةيان دلَسؤزي بصلايةن باحكومةتيَك دروست بكةن وهةموو ئةوانةي بؤ مةبةستي حيزبايةتي لةوةزارةت وفةرمانطاكاندا تةعين كراون وةكو خؤيان بميَننةوةو جطة لةخالَة حةساسةكان. بائةم حكومةتة نيشتيمانية برِياري رِيفراندؤم بدات و وةك سياسةت وقانووني ئةمري واقيع ئةنجامةكةي لةكؤمةلَطاي نيَودةولَةتي ومافي مرؤظي نةتةوة يةكطرتووةكاني بطةيةنصو مافي ضارةي خؤنووسينمان بؤ دةستةبةر بكرص و قبولَي بكةن. ئةمانةيش هةر هةلَويَستيَكي نيشتيمانيةو ئةم هةموو تالاَن وثاوانطيرية لةبير دةباتةوة. بةلاَم لاي هةل ثةرستان و ئةوانةي كةباوةرِيان بةوةية دوذمنايةتيةكة ديَرينةو بصضارةسةرةو بة(طوبائي) واتة خةيالَي دةزانن. وةلاي هةموو كوردستانيةكي دروون ثاك بةهةلَويَستي نيشتيماني دةنرخيَنريَت ورِووداويَكي ميَذووي مةزن دةبيَت لةفةرهةنطي كورديدا.

لةكؤتايدا ئةطةر ئةو شتانةي بةيان كرا ثةسةند نية , هةموو بةئةمةك وئازاديخوايةكي كوردستاني دةلَيَن ضةندةها ئةزمووني رِزطاري ميللةتان هةية بابزانين ضؤن بوون: بؤ نموونة: غاندي 180 مليؤن هيندي لةدةست داطيركةري بةريتاني رِزطاركرد هةموو سامانةكةي بريتي بوو لةو بزنةي شيرةكةي دةخواردةوةو مووةكةشي دةكرد بةجل وبةرط و بةرِةيةكيشي ليَ دروستكردبوو لةسةري دةنووست , ئةي ئةبص سةركردايةتيةكةي ضيان هةبووبص؟ بةلاَم رِؤذنامةيةكي هؤلَةندي ئاماذةي بؤئةوة كردوة ثيَش رِاثةرِين ضوار مليؤنةري كوردي هةبوةو ئيَستا زياتر لةهةزارن!! دةثرسن ضةنديان نامةسئول ودؤستةكانيانن. ئةو بيروبؤضونة ديكتاتؤريانةي كةضةندةها حيزبي وةكو بةعس ثيادةي كرد كةهةر بةثرسيَكي يةكةم بةسةر خواري خؤيةوة ديكتاتؤر بوو بينرا ض ئةنجاميَكي هةبوو , لةوانة: شاوسيسكؤو ميلؤسوظيج وصةدام وحيزبةكةي , ضؤن قؤناغ بةقؤناغ بارةطاو دةزطاو ئؤردوطاكاني ثاكتاوكـــرا.

ئةوةي طوص لةويست و خواستي رِةواي طةلي خؤي نةطرص هةرطيز ئايندةيان لةوانة باشترنابص , تةنها رِيَبازي ضارةسةرو خيتابي سياسي هاوبةش كوردايةتية وكوردايةتي

خويَنةري بةرِيَز لةوةو ثيَش ضيان لةطةلَ ووتراوة وةكو طويَز بةطومةزهةلَداندا بوو , وةكو دةيان دلَسؤزي طةلةكةمان بةضاكمان زاني هيض نةلَيَين تا TV يةكي ئازاد دروست دةبص ولةويَوة رِاستيةكان بةجةماوةر بطةيةنين , ديارة بةثةلة هاتنة ثيَشةوةي رِووداوةكان ونيازي طلاَوي سةرجةم دوذمناني دةرةوةو ناوةوةمان زؤربةي خاوةن هةلَويَستةكان دةفةرموون كؤمةلَص وةك ئيَوة جطة لةشةهادةتي رِووناكبيران وكادرو ثيَشمةرطة بةئةمةكةكان , ئةرشيفي خةباتيش شةهادةتي دةيان ضالاكي وشةرِي هيَزةكاني داطيركةراني كوردستان ورِةخساني نةويستني هةلومةرجي بوون بةخاوةني مةلاين دينار , وةبةهاي زياتر سص مليؤن دينار ئؤتؤمبيلتان طرت لةرِاثةرِيني 1991 طةرِانتانةوة بؤ فةرمانطةكان ومووضةو ئةرزةي حيزبتان ثيَشكةش بةدةزطاي شةهيدان كردو لةم دواييانةشدا بةنامة ثارضة زةوي خزمةتي 37 سالَي فةرمانبةريشتان ثيَشكةش بةدةزطاي شةهيد كرد وةدةبيسترا لةبؤنةكاندا بةخويَني خؤتان رِوبةرِووي كاديرةكاني بةعس دةبوونةوة , بابةتي لةم جؤرة لةم هةلومةرجة ناسكةدا قسةنةكات ئةي كص قسةبكات؟

خويَنةري بةرِيَز ثيَش رِووخاني صةدام لةذمارة (100 , 108 , 109) ي  هةفتةنامةي هاولاَتيدا نامةيةكي كراوةم ئارِاستةي هةموو نيشتمانثةروةريَك وبةرِيَز كاك مةسعود كرد , لةلاثةرِة هةشتي بةشي كؤتايي ذمارة 109 دا ئاماذةم بؤ طةندةلَي ئيداري وحيزبي وناعةدالةتي ثاشان يةك رِيزي و يةك مالَي و خيتابي سياسي كورد كردووة , لةثرِ لةئةنتةرنيَتندا نةماو ثاش ثيَنج مانط طةرِايةوة. تؤبلَصي كص ئةوةشي كردبص ؟‍‍‍‍‍    دوذمناني كورد , …………!! يان ………!!!

لةكؤتايدا ئةوةتا رِؤذنامةي هةوالَ دةلَيَت : مةلاكاني حةويجة لةخوتبةي هةينيدا دةلَيَن : كوشتني كوردو  كوشتنيئةمريكي و يةهودي جياوازيان نية. جطة لةوانةش رِاوبؤضوني رِةطةزثةرستان و شؤظيَنيست وفاشيست بيرةكاني ناوةوةو دةرةوة ئاشكراو رِوونة.

بةلاَم لةم هةلومةرجةشدا ئةوةتا لةرؤذنامةي خةبات وهةوالَدا ململانيَي كورسي ودةسةلاَت ضةكةرة دةكات. ئةطةر ئةوةتان لا رِةوا نية ؟

بفةرموون بةرِيَزان مامةو كاكة لةطةلَ دةيان نويَنةري ياساناسان ونيشتيمانثةروةري شةقامي كورديو بةرثرسي يةكةمي سةرجةم حيزبة كوردستانيةكان و حيزبة دؤستةكاندا لةيةك شاشةي تةلةفزيؤني كةنالَي ئاسمانيدا بلَيَن بةلَص: بؤ رِيفراندؤمي سةرانسةري و دةولَةتي كوردي ويةكطرتنةوةي ئارةزومةندانة -  نةخيَر بؤ بيري تةسكي حيزبايةتي وثاوةنطيري.

بةمةش ثشكؤي خةفةكراوي ذيَر خؤلَةميَشي ضل سالَ كورد سوتان خامؤش دةكريَت و شةش مليؤن كورد بةيةك دةنط دةلَيَن بةلَي بؤ سةربةخؤيي. بةثصي مادةي يةكي هةردوو رِيَكةوتننامةي سالَي 1966 ي مافي مرؤظ ونةتةوةيةكطرتوةكان ئةوانيش ثشتطيرو بةرثرسيار دةبن , ثرؤسةكةش بةرِةوا دةبينرص. بةمةش سةرجةم شةهيداني رِيَطاي رِزطاري كوردو كوردستاني طةورة لةشيَخ سةعيدي ثيرانةوة تا دوا رِؤلَة ئةنفالكراوةكان ئاسوودة دةبن. طةر ئةمةش نةكريَت دلَنيابن هيض كةسايةت ولايةنيَك لةسةدا سي دةنطةكاني هةلَبذاردني سالَي 1992 ناهيَنيَت و ميَذووش برِياري خؤي دةدات.

 

[ اللهم أشهد علي ما أقول ]

 

 

ئةحمةد عةربةتــــــــــــي