كةمثيني رفراندؤم بؤ سةربةخؤيى كوردستان

 

ئةنجامداني رفراندؤم ثيَش هةلَبذاردني سةراسةري رِيَطاي ثاراستني كوردستانة

 

خةلَكي كوردستان هةموو بة دوودلَي و ترس لةئايندةيانةوة دةرِواننة هةلَبذاردني سةراسةري لة عيَراق. نةبوني قةناعةت بة بةشداريكردني خةلَكي كوردستان لةو بةناو هةلَبذاردنةدا مةسةلةيةكي ئةوةندة فراوان و جةماوةرية كة ناتوانريَت لة لايةن دةزطاي رِاطةياندني حزبة حاكمةكاني كوردستانيشةوة بشاردريَتةوة. يةكيَتي و ثارتي ئوميَدي شةرعيةتدان بة مانةوةي دةسةلآتة محليةكانيان طرصداوةتةوة بة ئةنجامداني فةوري ئةم هةلَبذاردنانةوة. بةلآم خةلَكي كوردستان دواي سيانزة سالأ لة سةربةخؤيييةكي ديفاكتؤ نايةويَت لةخؤرِا و بةبص هؤيةك كة قةناعةتي ثصبكات بةوةي ضوونةوة ذيَرسايةي حكومةتي مةركةزي باشترة، هةروا ئاسان بضيتة بةردةم سندوقةكاني دةنطدان و لة هةلبذاردن و دروستكردنةوةي حكومةتي مةركةزيدا بةشداري بكات. ئةم قةناعةتةي خةلَكي كوردستان رِاستةوخؤ بةرهةمي يةك سالَ و نيوي رِابردووي تةجروبةي خؤيانة لة وةزعيةتي سياسي نوصي عيَراقدا دواي رِوخاني رِذيَمي بةعس. خةلَكي كوردستان تا لانةضووني كابوس و مؤتةكةي صدام طوصي بيستني بؤ هةموو وةعدةي طؤرِانكاريةك هةبوو، بةتايبةت كة لةلايةن ئةمريكاوة دةدرا و لةلايةن ئةحزابي حاكمي كوردستانةوة ثروثاطةندةي بؤدةكرا. بةلآم رِووداوةكاني يةك سالأ و نيوي رِابردووي مةجلسي حوكم و حكومةتي كاتي و برِيارير 1546 مةجلسي ئةمني نةتةوةيةكطرتوةكان ناوةرؤك و هةلَويستي ئةحزابي شيعة و سةراني دةولةتي كاتي وةك ياوةر و علاوي وة هةورةها مامةلَةي مةسلَةحةتخوازانةي ئةمريكا لةطةلأ ئةم هيَزانة لةسةر حسابي ماف و ضارةنوسي خةلَكي كوردستان، . . هةموو ئةمانة لةثالأ لايةنطري خةلَكي كوردستان بؤ سةربةخؤبوني و خؤثاراستني لة دوبارةبونةوةي ذيَردةستة بون و ثلة دووبوني لة عيَراقدا ئةو قةناعةتةي لةلاي خةلَكي كوردستان دروستكردوة كة ئايندةي خؤي لة هةلَبذاردني سةراسةري و ضوونةوة ذيَرسايةي دةولَةتي مةركةزيدا نابينيتةوة.

 

ئيَمة ئةم واقعيةتي خواست و قةناعةتي خةلَكي كوردستان لةو لايةنطريةياندا بؤ سةربةخؤبون و رفراندؤمدا دةبينينةوة كة لة سالَي رِابردوةوة بوةتة حةرةكةتيَك لةناو خةلَكي كوردستان لة ناوةوة و دةرةوةي كوردستاندا. ئةطةر ئازادي لة كوردستاندا هةبواية و دةسةلات و برِيار لةسةر ضارةنوسي كوردستان لةلايةن يةكيتي وثارتييةوة بؤخؤيان قؤرغ و ثاوان نةكراية ئيَستا خةلَكي كوردستان داواي ئةنجامداني فةوري ئةو رفراندؤمةي سةبارةت بة ثرسي سةربةخؤبوني دةكرد و داواي ئةم ماف و فرسةتةي دةكرد كة بؤي برِةخسيَت تاكو ثيَش ضوونةوة ناو ضوارضيَوةي دةسةلاتي مةركةزي و بةشداري لة هةلَبذاردني مةركةزيدا لةسةر ضارةنوسي كوردستان لةطةلَ عيَراقدا بةمانةوة يان جيابونةوة برِياري بدات. ئةمة برِياريَكة سةبارةت بة ضارةنوسي كوردستان كة ئيَستا لة دوورِيَيانيَكداية، كوردستان ئةم سةربةخؤييية ديفاكتؤيةي بةرةو سةربةخؤيي تةواو ببريَت يان بطةرِيَتةوة ذيَر سايةي دةولَةتي مةركةزي. هةرضؤن بؤ ثرسي يةكيَتي ئةوروثا كة هةر وولآتيك دةيةويَت بضيَتة ضوراضيَوةي يةكيـتي ئةوروثاوة رفراندؤم دةكةن دةبيَت رفراندؤم لةسةر سةربةخؤبون يان طةرِانةوةي كوردستانيش بةهةمان شيَوة بكريَت. دواي دياريكردني ضارةنوسي كوردستان و دلَنيابون لةوةي خةلَكي كوردستان رِيَطاي ثاراستن و دابين بوني مافةكانيان لةسةربةخؤبون يان مانةوة لةسايةي دةسةلاتي مةركةزيدا دةبيننةوة دةكريَت باس لة بةشداري خةلَكي كوردستان لة هةلَبذاردني سةراسةريدا لة سايةي ئةو دةولَةتة مةركةزيةدا بكريَت. هيَشتا خةلَكي كوردستان بة دودلَي وترسةوة دةرِواننة ئةو دةولَةتة مةركةزيةي كة هيَزة سةرةكيةكاني لة سال و نيوي رِابردوودا بة ئاشكرا دذايةتي خؤيان بة هةموو مافيَكي خةلَكي كوردستان دةربرِيوة و خةلَكي كوردستان وةك هةرِةشةيةك بؤ سةر ماف و ئايندةي خؤي سةيري دةكات، ئايا لة وةزعيةتيَكي وادا دةكريَت خةلَكي كوردستان بانطةوازبكريَت بؤ ضونة ناو ئةو هةلَبذاردنةوة كة نةتيجةكةي رِؤشنة زؤربةي كورسيةكاني بةثصي دةنطةكان و جةويَك كة ئةم هةلَبذاردنة نائازادةي تيَدا بةرثادةكريَت ئةو دوذمنانةي خةلَكي كوردستان طرتويانة و سبةينص حكومةتي "ئيسلامي و قةومي عةرةبي" زؤرايةتي لة عيَراقدا ثيَك دةهيَنن و خةلَكي كوردستان دةبيَتة كةمايةتي ذيَردةستة و ثلةدوو.

 

باسكردن لة بةشداري خةلَكي كوردستان لة هةلَبذاردني سةراسةريدا كاتيَك دةكريَت كة كيَشةي كورد لة عيَراقدا ضارةسةر بوبيَت و لةثيَشةوة رِؤشن بيَت كة حكومةتي هةلَبذيَردراوي مةركةزي ض سياسةت و قانونيَك بةرامبةر بة خةلَكي كوردستان ثيادةدةكات. نة لة قانوني كاتي عيَراق و نة لة برِياري 1546 مةجلسي ئةمندا و نة لة سياسةتي هيض كام لةو هيَزانةي لة رِيَطةي ئةو هةلَبذاردنةوة زؤربةي دةنطةكان بةدةست دةهيَنن و حكومةتي مةركةزي ثيَك دةهيَنن ضارةسةري كيَشةي كورد كة سةلماندني مافي جيابونةوة و ثيَكهيَناني دةولَةتي سةربةخؤية نةك ناسةلميَنن بةلَكو ثيَشيلي دةكةن. لة فةتواي سيستاني يةوة بطرة تا بانطةوازي شؤظينيستانةي ياوةر لةسايةي ثةيامي ئاخري جورج دةبليو بؤش دا كة دةلَي "ئةمريكا هاتنة سةركاري حكومةتي ئيسلامي ئصولي قبولَ دةكات ئةطةر لة هةلَبذاردنةكانةوة خةلَكي عيَراق دةنطي ثصبدات" و " دذايةتي دةوري سياسي مقتدي صدريش ناكات كة دةيةويت حكومةتي ئيسلامي دامةزريَني". ئايا خةلَكي كوردستان بةقسةي يةكيتي وثارتي دةضنةوة ثةنجة بكةنةوة بة مةرةكةبيَكي مؤري تردا تاكو ئةمجارة نةك سيانزة سالَ لة سايةي نةبوني ئازادي و ثاوانكردني دةسةلآت وناوضةكاني كوردستاندا بةسةر بةريَت بةلَكو هةموو ئايندةي خؤي لة ثيَناو بةدةستهيَناني ضةند كوسيةكي ثةرلةمان و وةزارةت بؤ يةكيَتي وثارتي دا بداتة دةست حكومةتيَكي ئيسلامي و شؤظيَنيستي.

 

هةلَبذاردني سةراسةري لة عيَراقدا بةشيَك لةو ثرؤسةيةي دامةزراندني دةولةت و حكومةتي عيَراقة كة نمونةكةيمان لة يةك سالَي رِابردودا بينيوة، لة داناني مةجلسي حوكم و قانوني كاتي و حكومةتي كاتي. هةلبذاردني سةراسةري رِةسميةتدان و شةرعيةتدان بةم دةسةلاتانة و بةم هيَزانةية كة حوكمي عيرَاق و كوردستان بكةن. شؤظيَنيزمي عةرةبي كة وةك مؤتةكةي صدام حسين خؤي نيشان دةدا لة دةرطاوة لة كوردستان و عيَراق كراية دةرةوة لة سالَي رِابردوودا لةسايةي هةر ئةم هيَزانةي مةجلسي حوكم و لةسايةي سةرؤكايةتي "ياوةر"دا لة ثةنجةرةوة دةكريَتةوة بة كوردستاندا و هةلَبذاردني سةراسةري ثيَشوازي و تةشريفاتيةكة بؤ لةدةرطاوة هيَنانةوةي ئةم شؤظينيزمة قةومييةي ئيَستا بة كؤنةثةرستي ئيسلامي سياسيش خةست كراوةتةوة. هةر بةشداريةكي خةلَكي كوردستان لةم هةلَبذاردنةدا لة ثيَش يةكلايي كردنةوةي ضارةنوسي كوردستاندا لةطةلأ ئةم هيَزة قةومي وئيسلاميانةدا بةماناي تةسليم كردنةوةي خةلَكي كوردستانة بة حكومةت ودةسةلآتيَك كة بةهيض شيَوةيةك ضارةسةري كيَشةي كورد و دابين كردني مافي سةربةخؤبوني خةلَكي كوردستاني تيَدا ئيمكاني نيية و لةدةستداني فرسةتيَكي تري ميَذووييية بؤ رِزطاربوني خةلَكي كوردستان لةستةمي قةومي و ثلةدوويي و ثيَشيل كردن و زةوتكردني مافي خةلَكة لة برِياردان لةسةر ضارةنوسي كوردستاندا.

 

هةربؤية خةلَكي كوردستان لةم ضةند مانطةي ئيَستادا كة خةريكة سيناريؤي هةلَبذاردني سةراسةري سازدةكريَـت و دةكريَتة ئةمري واقيع ثيَويستة لة ثيَناو ثاراستني ماف و ضارةنوسي خؤيدا بيَتة مةيدان و داواي ئةنجامداني رفراندؤم بؤ سةربةخؤيي لة كوردستاندا ثيَش لة هةلَبذاردني سةراسةري لة عيراقدا بكات. هةموو ئةو هيَزانةي خؤيان بةلايةنطري رفراندؤم دةزانن ئةمرِؤ بة ثشتيوانيان لة داواي "رفراندؤم ثيَش هةلَبذاردن"دا دةردةكةويَت كة بة جدي لايةنطري رفراندؤمن يان نا؟ خاوةني ئةو دوومليؤن ئيمزاي رفراندؤمة كة خةلَكي كوردستانن ئةمرِؤ دةبيَت بيَنة مةيدان تا ئةو دةنطانةيان بؤ خةلَكي عيَراق و جيهان ئاشكرا بكةن و ضيتر لة قةفةسي ضاوةرِواني بص هودةدا رِانةطيريَن و لةكارتي فشاري دةستي حزبة دةسةلآتدارةكانةوة ببيَتة كردةوةي جةماوةري كوردستان لة ثيَناو كردني رفراندؤم بةئةمري واقيعدا و ناضاركردني دةسةلآتداران بؤ ضوونة ذيَر داواكانيةوة. ثيَش ئةوةي خةلَكي كوردستان بةدةنطي خؤي و بةناوي هةلَبذاردني سةراسةري لة عيراقدا بخريَتة قةفةسي "يةكثارضةيي خاكي عيَراقةوة" و وةك رِابردوو ئةمة بكريَتة شمشيَري ديموكليس بةسةريةوة با ئةم فرسةتة ئاوةلآيةي لةبةردةميداية بؤ دةنطدان سةبارةت بة ضارةنوسي كوردستان و سةربةخؤبوني بكاتة فشاريَك بةسةر حكومةتي كاتي و ئةمريكاوة و بيسةثيَنيَت. ئةمرِؤ واقعيةتي رِاطوزةري وةزعي سياسي و دةسةلات لة عيَراقدا هيَزي طةورة و جةماوةري دةتوانيَت خواستةكاني خؤي بسةثيَنص. خةلَكي كوردستان كة تا ئيَستا ضةند جار بؤ خواستي سةربةخؤيي و رفراندؤم هاتؤتة مةيدان دةبيَت ئةم هيَزةي خؤي لة بزوتنةوةيةكي جةماوةري و رِيَكخراودا رِيَك بخات كة بتوانيَت لةم ضةند مانطةدا خواستي "رفراندؤم ثيَش هةلبذاردن" بكاتة دةنطي بيسترا و بةهيَزي شةقامي كوردستان.

 

بيَطومان كيَشةي كةركوك و دياريكردني ضارةنوسي دانيشتواني كورد لةم شارةدا بةشيَك لة كيَشةي كورد لة عيَراقداية و ثيَويستة لة ثةيوةست بةو كيَشة طشتيةوة ضارةسةري عادلانة و ئينساني بؤ دابنريَت. بةبص ضارةسةري كيَشةي كورد لة عيَراقدا كيَشةي كةركوك دةبيَتةوة بة مةركةزيَكي خةتةري شةرِي قةومي و شةرِي نةبرِاوةي تةقسيمي فيدرالي دةسةلآت و ناوضةكان. ئةمرِؤ مافي دانيشتواني كورد لة كةركوكداية كة بةشداري رفراندؤميَك بكةن كة سةبارةت بة ضارةنوسي كوردستان لةعيَراقدا ثيَويستة ئةنجام بدريَت. بةيةكلايي بونةوة و جصبةجص بوني رفراندؤم بؤ سةربةخؤيي كوردستان و دةركةوتني برِياري جيابونةوة يان مانةوةي كوردستان لة عيراقدا، ثيَويستة مافي سةرجةم دانيشتواني كةركوك لة ضونة ثالَي حكومةتي سةربةخؤي كوردستان يان حكومةتي عيَراقدا رِةضاو بكريَت و بة شيَوةيةكي ئاشتيانة و ئينسانيانة ئةم كيَشةية يةكلايي بكريَتةوة و بةر بةهةر كيَشة وشةرِيَكي قةومي بطيريَت. بةبص دياريكردني ضارةنوسي كوردستان هةر بانطةوازيَك بؤ خستنة ثالَي كةركوك بؤ ئيدارةي محلي ثارتي يان يةكيَتي ضارةسةري كيَشةي خةلَكي كورد لة كةركوكدا ناكات و سةرليَشيَواندني خواستي يةكثارضةي سةرجةم خةلَكي كوردستانة لةثيَناو سةربةخؤبونيدا و كردني نارِةزايةتي خةلَكي كةركوكة بة ثاشكؤي سياسةتي ثاوانخوازي و شةرِي دةسةلاتي يةكيَتي و ثارتي لةطةلأ رِةقيبة هاوثةيمان و فيدرالية قةوميةكةياندا. هةربؤية خواستي خةلَكي كةركوك هةمان خواستي سةرجةم خةلَكي كوردستانة بؤ سةربةخؤيي و جيابونوةي كوردستان نةك شتيَكي تر و ثيَويستة خةلَكي كورد لة كةركوكدا خؤيان لة رِيزي تةقسيمي فيدرالي يةكيَتي و ثارتي جيابكةنةوة و ثةيوةست بن بة رِيزي سةربةخؤي خةلَكي كوردستان بؤ بةرثاكردني رفراندؤم بؤ سةربةخؤيي كوردستان.

 

ئيًمة وةك كةمثيني رفراندؤم بؤ سةربةخؤيي كوردستان بانطةوازي هةموو خةلَكي كوردستان وة ئةو هيَزانةي لة دنيادا ثشتيواني لة مافةكاني خةلكي كوردستان دةكةين كة بيَينة مةيدان لة ثيَناو بةرثاكردني رفراندؤم ثيَش هةلبذاردن لة عيراقدا. ئيَمة ثيَويستة لةم دةورانةي ضارةنوسي كوردستان دياري دةكريَت رِيَطة نةدةين لة سندوقي هةلبذاردني حكومةتيَكي قةومي وئيسلاميةوة دةنط و مافي خؤمان بةدةنطدان و بة دةستي خؤمان بخنكيَنين بةلَكو دةنطي مليؤنةها خةلكي كوردستان بكةينة يةك و بيَينة مةيدان بؤ دةرهيَناني دةنطةكاني رفراندؤم لة سندوقي ضاوةروانيدا و ضونة سةرجادةي خاوةناني ضةند مليؤن دةنطي رفراندؤم دةتوانيَت ذيان و ضارةنوسي خةلَكي كوردستان بطؤرِص. ئةم حةرةكةتةي ئيَمة بةرِي كةوتوة لة كوردستان و لةدةرةوة و تازة نة"ياوةر" و نة ياوةرةكاني ناتوانن بةري ثصبطرن و بةلارِيَي "هةلَبذاردني حكومةتي هاوثةيمانيَتي ئيسلامي سياسي و شؤظينيزمي " بةرن.

 

ئيَمة بؤ كؤكردنةوةي هيَزي هةموو حزب و ريَكخراوة جةماوةريةكان و كةسايةتي و بلآوكراوة دةزطاكاني رِاطةياندن و هةموو جةماوةري كوردستان و ئةندام ثةرلةمان و لايةنة ئازاديخواز و ئينسان دؤستةكاني جيهان لةثيَناو بةسةر كةوتن طةياندني خواستي " رفراندؤم ثيَش هةلَبذاردن" تيَدةكؤشين.

 

‏25‏/10‏/2004

PO BOX  1575  ILFORD  IG1 3B2

TEL:07795330896

E.MAIL: asokamal1@aol.com

www.kurdistanreferendum.net

 

 

 

info@kurdistannet.org

ضاثيكة

كاتي بلآوكردنةوة 

www.kurdistannet.org