سياسةتي كؤضي زؤرةملي دانيشتواني كركوك بةهةردووباردا مةحكومة ! ... رِيبوار عارف

 

13-05-2011 05:06

 

 

ئةمرؤ مةسةلةي كركوك بووتة ناوةندي كيَشمةكشيَكي فراوان بةجؤريَك كة هةموو لايةنةكاني ساحةي سياسي كوردستان و عيراق لة رِوانطةو جياوازةوة هةلَويستي خؤيان لة ثةيوةند بةم كيَشةية دياري كردوة. ئةحزابي ناسيوناليستي كورد بةثلةي يةكةم وهةروةها ناسيوناليستي عةرةب و توركمانيش بة هةمان شيَوة لة ثشت ثيَشبرِكيَي دةستةلاتةوة خةريكي كيَشانة كردني خاك و ئاون بؤ بةدةستهيَناني ثشكيَكي طةورةتر، لةم بارةشةوة هيض شتيَك لةوة ئاسانتر ني ية كة ملي دانيشتواني ئةم شارة لة ضةقؤ بسوون. ئةمانة لة سيناريؤي دروستكراوي ميَذووي مردوكاندا بيَ باكن لةوةي كة ضؤن ئةم شارة ئةمرِؤ خةريكة دةبيَتة طؤرِستاني زيندوكان. ئةوان لةثالَ خؤشكردني ئاطري قةومضيةتي كوردزمان و عةرب زمان و تورك زماندا دةيانةويت جيَثيَي خؤيان بةهيَزبكةن و خةلَكي ئةم شارةش لة هةرجؤرة ئاسايش و رِفاة و بةختةوةري و ذيانيَكي شايستة بة ئينسان دور رِاطرن. هةقيقةت ئةوةية كة كة ثةيامي قةومثةرستي جطة لةشةرِو كوشتارو ئاوارةكردني خةلكي و تال كردني ذيان طوزةراني يان هيضي تر بة دواي خؤيدا نةكيَشاوة، تةنها ئاورِدانةيةك لة شةرِو رِووداو كارةساتةكاني 8 مانطي رِابردو لة شاري كركوكدا رِؤشنترين بةلَطةية بؤ سةلماندني ئةم رِاستيانة. كوشتن و برينداركردني دةيان ئينسان و ثةرةثيَدان و قولَكردنةوةي رِق وكينةي نةتةوةثةرستي و نا ئةمني بالَي كيَشاوة بةسةر ذياني دانيشتواني ئةم شارةدا. هةر لة نيَو تارمايي ئةم داستانةشدا دةبينين كة ضؤن ثاشماوة و لايةنطراني ( (سةددام - بنلادن) ) سةرطةرمي دروست كردني تابووتن و ئاطري ئةم شةرِة خؤشتر دةكةن، يا رِاستر واية كة بلَيَين بوونةتة لايةنيَكي ئةم سيناريؤ رِةشةداو ذيانيان لة خةلَكي ئةم شارة تالَكردوةو ئةمنيةت و ئاسايشيان لة شةقام وكؤلانةكاني ئةم شارة برِيوةو رِيَطرتن و تيرؤرو ئيرهاب ئيهانةتيان كردوةتة دياريدةيةكي رِؤذانةو سيماي شاريان ثيَ تةنيوةتةوة. بةلام لةثالَ هةموو ئةمانةدا تروسكةي هيوايةك بةدي دةكريَت كة بووتة مايةي خؤشحالي بةشيََكي بةرضاوي دانيشتواني شاري كركوك. لةم شارةدا لايةنيَكي تر هةية كة بة ثيَضةوانةي شةثؤلي دةرياوة مةلة دةكات و بة دواي ئاسايش و بةختةوةري خةلكي شارةوةية، بةدواي كارو بيمةي بيكاري و ماف و ئازادي يةكان و حورمةت و بةهاي دانيشتواني ئةم شارةوةية، بةدواي كارةباو ئاو تةندروستي و طازو نةوتةوةية، بؤية ثلاتفؤرمي ئةم لايةنة بووتة جيَطة هيواي خةلَكي ئةم شارة. ئاخر ئةم ثلاتفؤرمة باس لة تةبايي و ذياني ئينساني و مافي بةرابةر دةكات بؤ هةموو دانيشتواني شاري كركوك، باس لة كؤتاي هيَنان بة كؤضي زؤرةملي و ئاوارة بوون و نةهامةتةكاني خةلكي دةكات. ئةوةي ليَرةدا بةلامةوة طرنطة هةلَويَستةيةكي لةسةر بكةين، ئةوة ني ية كة دةوري يةك بة يةكي ئةم حيزب و لايةنانة ضي ية لةم سيناريؤ رِةشةدا، تةنانةت ئةوةش ني ية كة ليَكدانةوةو خؤيندنةوةي بةشيَك لة رِؤشنبيراني ناسيوناليستي نارِازي كورد لة هةندةران ضةند دروست ويا نا دروستة لةم بارةوة، بةقةد ئةوةي كة نيطةراني هةلَويَستي كةسانيَكي ئازاديخواز و سنووردارن لةطةل ئةم حيزب و لايةنانةدا.

 هةروةك ضؤن ( (برِيارنامة لة ثيَناو شوناسنامةيةكي ئينساني بؤ كركوك و ذيانيَكي ئاسودةو تةبا بؤ خةلَكةكةي) ) كة ثلاتفؤرمي حيزبي كؤمؤنيستي كريكاري عيراقة لة ناو خةلكي كركوكدا بةرِادةيةكي بةرضاو جيَطةو رِيَطةيةكي باشي بؤ خؤي كردوةتةوة بةهةمان شيَوة لة نيَو خةلكي ئازاديخواز و رِؤشنيراني هةندةرانيشدا بة هةر سةرنج و تيبني يةكةوة لة سونطةي لايةنطري كردن لةم ثلاتفؤرِمةوة كةم نين كةسانيَك كة بةرةو ئيَرة كةوتوونةتة رِيَ.

ئةطةرضي ناوةرِؤكي نيطةراني و نارِازي بووني ئةم دؤستانة زياتر لةبةرامبةر بة بةندي 4ي ئةم بريارنامةداية كة دةلَيَت (دةركردني هةر كةس لة دانيشتواني ئةم شارة بة هةر بيانوويةكةوة بيَت قةدةغةيةو مةحكومة. شاري كركوك شاريَكي كراوةيةو نيشتةجي بوون تيدا بيَ قةيدوشةرتة. ئةم شارة خاوةن شوناسنامةيةكي ئينسانية.) ئةوةي جيَطةي داخة لة خؤيَندنةوةي ئةم دؤستانة بؤ ئةم بةندة ئةوةية كة رِؤنةضوونةتة ديوي ناوةوةي ئةم نارِازي بوونةي خؤيانةوة، لة خؤيان نةثرسيوة باشة بة دةرلةوةي كة ئةو خةلَكة بة ض زمانيَك دةدويَن بةلام وةدةرنانيان ض كيَشةيةك ضارةسةر دةكات ؟ بؤ كؤي وةدةريان بنيَن وةدةرنان وكوليةتي سياسةتي كؤضي ئيجباري ئاوارة كردن رِيشةي لة ضي يةوة سةرضاوة دةطريَت و كيَ بوون ئةوانة كةدةيان سالَة لة ثشت ئةم سياسةتةوةن ؟ تاواني مندالَيَك كة لة فلانة طةرِةكي كركوكدا لة دايك بووة ضي ية كة ئيَستا بيَ خانةوة لة لانةكريَت و لةثاش نةماني بةعس و حكومةت و سةركردةكةي هيَشتا لة سياسةتي كؤضي ئيجباري رِةنج بةريَت، تاواني ئةو ذنة دووطيانة ضي ية كة لة بةردةم رِةهيلَةي باوبؤراني ئةم زستانة تةرِوتوشةداو لة كاتيَكدا كة لة ناني رِؤذانةو كارةباي وخؤاك و ثؤشاك و سووتةمةني و زؤريَكي تر لة ثيداويستيةكاني ذياني رؤذانة بي بةهرةن و بةطشتي ئةم وةزعة ذاني طةياندة ثةرِةي دلَي يان و سةرباري هةموو ئةمانةش ئيَستة لة وةها بارودؤخيكدا بة دةست بةتاليَ لة شار وةدةربنريَن و بة ئايندةيةكيان بسثيَرن كة هيض كةس و لايةنيَكي ليَثسراو خؤي بة بةرثرس نةزانيَت لةبةرامةبةر بة ئةطةري وةها كارةساتيَك، ئايا ض نيازو مةبةستيَكي ئينساني دةتوانيَت لةثشت ئةم سياسةتةوة رِاوةستيَت ؟

دؤستان رِيَطة بدةن با بؤ وةلامدانةوة بةم كيَشةية ئاورِيَك لة رِِيشةي ئةم ليَِكدانةوةو مةترسيةكاني ثشت سةري بدةينةوة.

هةقيقةت ئةوةية كة بةعس تةنها زيندان و تؤث و تةيارةو ضةكي كيمايي نةبوو بؤ كوشت و كوشتار و سةركوت ؛ بةعس تةنها ئةمن و ئيستغبارات و لةشكري مليوني وثؤليس ولاوان و قوتابيان و دةيان ئؤرطاني جؤراوجؤري تري نةبوو ؛ بةعس تةنها لةسةر دةرياي نةوت دانةنيشتبوو وة عيراقي ذير دةستةلاتداريةتي بةعس تةنها بةيةكيك لة سةروةتمةندترين وولاتاني دنيا لةقةلةم نةدةدرا. بةعسيَك كة 35 سال دةستةلاتي بةدةستةوة بووبيت ديارة بة دةر لةهةموو ئةوانةي كةباسيمان كردن دنيايةك بيركردنةوةو فةرهةنطي كؤمةلايةتي شكل ثيَداوة، كيَويَك سوونةت و شيَوازو ميكانيزمي تايبةتي خؤي هةبوو بؤ دريَذة ثيَداني دةستةلات و سةركوتي خةلَكي ستةم ديدةي عيراق و كوردستان. بؤية خةبات كردن دذ بة بةعس و بةعسيزم تةنها لة رِووخاني حكومةت و دةستطيركردني سةرؤكةكةيدا كؤتايي نايةت، ئةوةي مةترسي دارترين هيَماي مانةوةي بةعس و بةعيسزمة ضةك وسةروةت وسامان و سةركردةكةي ني ية هةموو ئةوانة رةنطة لة هةر حيزبيَكي سياسي دا بيَن و بضن، بةلام ئايا ناكريَت جاريَكي تر بذيَنةوةو سةرهةلَداتةنةوة؟

رِةنطة ئيَوةش وةك من ثيَتان وابيَت كة فاشيست بووني بةعس تةنها لةناو سيماي سةركردةكةيدا نةبوو، بةلَكو جيهان بيني و رِةوشت و كردةوةو كارنامةكةيةوة بطرة تا ئيدارة، ريكخستن، ياسا و رِيَسا، دادطاي، سزاو ثاداشت، رِيَزليَناو وةلاخستن و دةيان دياريدةي تردا خؤيان دةبيننةوة. بؤية بةبيَ طسكدان ورِيشةكيَشكردني هةموو سوونةتةكاني بةعسيزم مةحالة بتوانريَت هةلَويَستطيريةكي دروست لة سةر هيض دياريدةيةك بطيريَت.

بؤية دةبيَت كة هةر كةس و لايةنيَك كة بيةويَت لة رِوانطةيةكي رِاديكال و ئازاديخوازانةوة هةلَويَيست لةسةر هةر دياريدةو طيروطرفتيَك بطريت كة ثةيوةندي بة كؤمةلطاي عيراق و كوردستانةوة هةبيَت؛ دةبيت ئةوة بة فةرز وةرطيرابيَت كة ضةندو ضؤن سنووري هةموو جيهانبيني و رِةوشت و سوونةتةكاني بةعس و بةعسيزمي بةزاندبيَت. تا بتوانريَت بة دروسترين شيَوة هةر دياريدةيةك لة هيَلَةك بدريَت و هةلويَستطيريةكي دروست و بابةتيانةو رِيطة ضارةيةكي زانستيانةو واقعي بؤ هةر كيَشةو طيروطرفتيك دابنريَت.

بيَ وةلامي هةر كةسيَك لةبةرامةبةر بةو ثرسيارانةي كةلةسةرةوة وروذاندمان و قايل نةبوونيان بةوةي كة هةركةسيَك مافي بيَ ئةم لاولاي خؤيةتي كة لةم شارةدا ذيان بةسةر بةريَت. . . بةكردةوة ئةم هةلَويَستة ياني وةدةرناني زؤرملي وئاوارةكردني خةلك. . . ياني دريذةدان بة هةمان كردةوةيةك كة تا دويَني بةعسةية فاشيستةكان دذ بة خةلكي كورد ئةنجاميان دةدا. جياوازيةك ئةطةر هةبيت لةوةداية كة ئاوارةكاني دويَني بةزؤري ثارةو داني ئيمتياز وئيمكانات لة كركوكدا جيَطري دةكردن، ئةمرِؤ ديويَكي تري هةمان سياسةت بة زمانيَكي تر خؤي ثراكتيزة دةكاتةوةو ئةو ئينسانانة وةدةردةنيَت كة بةو شيَوةية جيَطيركران، وة بيَ دابين كردني هيض جيَطةو مةكان و سةرثانايةك، دويني بة حكومي برسي بووني خةلكي عيراق و هةذاري و نةداري و شةرو كوشتار زؤريك لةم ئاوارانة ئةو كارةيان بة ئيمتيازيكي باشيان دةزاني بؤ خؤيان، جا ئةو ثارضة زةوي و ثارةو ئيمكاناتة لة كركوك بدريت يان بيابانةكاني خواروي عيراق، بؤ كةسيَك كة كيَشةي ثةداكردني ناني هةيةو هيض سةرضاوةو بذيَوي يةكي ذياني ني ية، داني ئةم ئيمكاناتة دةبيَتة ئيمتيازيَكي باش بؤ ذياني. من شكم نيية لةوةي كة ئةطةر كؤضي زؤر ملي بؤ بةعس لة كركوكدا بة مةستي سرِينةوةي خةلكي كورد زمان بووبيَت لة جغرافيايي سياسي ئةم شارةدا، ئةوا بؤ خةلكي عةرةب زمان زياد لة هةرشتيك بةماناي دابين كردني ذيانيكي باشتر و سةرثةنايةكة بؤ مندالةكانيان بوو. ئيَستة بيهيَنة بةرضاوي خؤت كة ئايا دةركردني ئةو خةلَكة لة كركوك لة ضوارضيوةي بينايةكدا كة ئةو كةسة ذياني تيدا بةسةر دةبات و سثاردن و ثةلكيَش كردنيان بة ئايندةيةكي ناديارو بيَ سةرثا ئاخؤ ض ثةياميكي ئينساني لة ثاش خؤي بةجي ديَلَيَت ؟ ئايا ئةمة دووبارةكردنةوةي هةمان رةوشت وميتؤدؤلؤذي بةعس نيية، ئايا ئةمة بةرهةمي فكري و فةرهنطي بةعسيزم نيية ؟ ئايا ئةمة وةلامي وةدةرنان نيية بة وةدةرنان ؟ ئايا ئةمة ضارةسةكردني هةلَة نيية بة هةلَة ؟ لةسةرو هةموو ئةمانةشةوة ئايا ئةم هةلويستانة شايستةي كةسانيكة كة خؤيان بة ثشكةوتوخوازو ئينساني لة قةلةم دةدةن ؟

دؤستان بؤ ساتيك بيهيَنة ثيَش ضاوي خؤت، ئةطةر لة بةرامبةر بة رِوداوةكاني ئةم شارةدا رِيوايةتيَكي ئينساني و شارستاني نةدةبوو بؤ داكؤكي كردن لة ذيان و حورمةتي ئينسان، ئاخؤ بةهاو نازنامةي ئينساني ئةم دةظةرة رِووبةرِووي ض سيناريؤيةكي رِةشترو نا ئينساني تر دةبووة ؟!

دةستةبةركردني ئازادي و بةرابةري و مافة فةردي و مةدةنيةكان سنووري هيض زمان دين و نذاديَك ناناسيَت و هةموو ئةو خةلكة بيَ جياوازي مافي ذيانيَكي يةكسانيان هةية لة كركوك يا لة هةر طؤشةو كةناريَكي عيراقدا. رِزطار بوون لةم جةهنمةي كة بةهؤي ئةم سيناريؤ رِةشةي ئةمرِؤوة ثيَش هاتووة مافي بيَ ئةملاولاي ئةو خةلكةية. نابيت ريطة بدريت كة لةسةر بناغةي ميللي و قةومثةرستي ناكؤكي بخريتة نيوان خةلكي دانيشتواني شاري كركوك و بيانكةنة دوشمني يةكترو بكرينة زةخيرةي سياسةت و ئامانجةكاني ئةحزابي قةومي و نةتةوة ثةرست. ئةو خةلكة شايستة بة ئاسايش و بةرابةري و ذيانيَكي باشترةو ئيَستة كاتي ئةوة هاتووة كة هةموو جؤرة ضةوسانةوة زةبرو زةنطيَك كة لةسةردةمي بةعسدا ذيانياني ثيَ تةنرابوو لة طؤرِبنريَت. ئالاي ئةم خةبات و تيكؤشانة بة دةست كؤمؤنيزمي كريكاري و حيزبةكةيةوةيةتي بؤ ديفاع كردن لة ئينسانييةت و ثيشكةوتخوازي و بةرابةري كاتي ئةوة هاتووة ئةم سةنطةرة بةهيَزتربكةن و بةم حيزبةوة ثةيوةست بن !

 

10 / 1 / 20004