ثرسي كورد و عةقليةتيي دؤطماي عةرةب

 شةمالَ حةوصزي

 هةرةسهصناني دةولَةتة بة زؤر دروستكراوةكةي عصراق كاردانةوةيةكي طةورةي لة سةر بير و بؤضووني زؤر كةس و تاقم و تةنانةت هةندي دةولَةتيش هةبوو، ئةم زةمينلةرزة سياسيية تةقلَةي بة عةقليةتيي دؤطما و تاريك نشيني زؤر تاقم و كؤرِ وكؤمةلَ لصدا، ثةردةي لة رووي زؤر رووداو و تاواني ئةوتؤ لادا، كة تا ئةمرِؤش هةندصك لة ئاستيدا وورِوكاسن، واقيعصكي راستةقينةي وةك ثيازي سثيكراوي خستة روو، بةلاَم ئةوةي هةستي ثصدةكرصت و مايةي سةرنجة (نةك سةرسوورِمان) شصوازي مامةلَة كردني عةقلييةتي عةرةبة لةطةلَ ئةم بومةلةرزة سياسييةي لة ماوةي سي هةفتةدا دنياي هةذاند و دةولَةت و واقعصكي هةلَتةكاند كة هةرطيز بةخةيالَيش ضاوةرِصيان نةدةكرد. ئةوةي لصرة دا مةبةستمانة باسي لصوة بكةين عةقليةت و هةلَسوكةوتي عةرةبةكاني عصراقة لةطةل دؤزي كورد دواي رزطاركردني عصراق لة سيستمي شمولي، ئيستبدادي و بةدةوي عةرةبي كة ثتر لة هةشتا سالَة حوكمرِاني دةولَةتي بةزؤر ثصكهصنراوي (عصراق) دةكات، لاي كةس شاراوة نيية كة كورد و عةرةب لة عصراق دوو هةلَوصستي ناكؤك و جياوازيان هةبوو لة ثرؤسةي ئازادي عصراق وهةلوصست لة هصزي هاوثةيمانان؛ كورد ئارةزوومةندانةو بة هةموو توانايةكي لةطةلَ ثرؤسةكةدابوو، لةطةلَ هةلَتةكاندن و هةلَوةشاندنةوةي سةرجةم دامودةزطاكاني دةولَةتي داطيركةري عصرق دابوو، بةلاَم هةلَويستي عةرةبي عصراق تا رادةيةكي زؤر ثصضةوانة يان دذي ئةو هةلَوصست بوو كة كورد طرتية بةر، بنةما و هؤيةكاني هةردوو هةلَوصست زؤرن و لصرةدا دةرفةتي باسكردنيان نيية، هةرئةوةندة دةلَصم كة هةر لاية و هةلَوصستةكةي لةسةر بنةماي بةرذةوةنديية راستةقين و ستراتيجييةكاني خؤي بنيات نابوو. ديارة باري لصكجياوازي ئصستاي كورستان و عصراق طةواهي ئةم لصكدانةوةية و درصذةثصدةري ئةو دوو هةلَوصستة ناكؤكةن كة كورد وعةرةب ثصش دةستثصكردني شةرِي عصراق وهاوثةيمانان هةيان بوو.

 طةر بة ئينسافةوة تةماشاي واقيعي ئةمرِؤي كوردستان و عصراق بكةين، دةبينين جطة لة كؤت و بةندي دةولَةتي عصراق و هةلَويستي نابوصرانةي هةندي سةركردةي كورد و رصبازي داطيركةرانةي عةرةب، هيض شتصك كورد و عةرةب لة ذصر يةك رةشمالَ كؤ ناكاتةوة. سةرنج بدةن؛ هةرة باشةكانيان (لة ريزي بةرهةلَستكاراني رذصمي دكتاتؤري) ثصش دارِماني رذصمي دكتاتؤري عصراق دةبارةي كورد ضيان دةطووت ئصستاش كة باكيان بة كورد و كوردستان نةماوة ضؤن ضونةوة ناو قاوغة راستةقينةكةيان و نةك هةر باسي مافي كورد ناكةن، بةلَكو نكولَيش لة هاريكاري و دالَدةدانيان و ئةو هةموو قوربانييةي طةلي كورد دةكةن لة ثصناو طةيشتن بةو رؤذة كة ئةوان زؤر لة كورد لصي سوودمةندتر بوون، ئةوان ئيستا لة كؤرِ و كؤبوونةوةكانيان دا لةو دةيان رؤذنامةي لة بةغدا دةريدةكةن ئةوةي باسي لصوة نةكةن و لايان طرنط نةبي دؤزي رةواي كوردة، ضارةنووسي كوردستانة لة بنياتنانةوةي دةولَةتي عيراق. ئةوان فكر و دةميان بؤتة تةلَةي تةقيوو لة ئاست تاوانةكاني دوا رذصمي دكتاتؤري عصراق، ئةطينا طةر كورد بة عصراقي دةزانن (كة نايزانن) بؤ باس لة مةينةتييةكاني ناكةن؛ باس لة ضارةنووسي 182 هةزار ئةنفالكراو، هةشت هةزار بارزاني، هةزاران فةيلي، كيمياباران، هةزاران طوندي وصرانكراو ناكةن؟!.

 نةخصر ئةوان هةر هينةكةي جارانن با خؤمان تةفرة نةدةين و سةراب دروست نةكةين، با ضيتر ضاكةي سةربةخؤ و بي موقابيل نةكةين، تةصةور كةن شصخ ياسين (مةبةست رابةري حةماسة) بة شصخ ياسيني خؤي دةلَي ( (ماكو شي ببلاش) ) نازانم بؤ تةنيا دةبي ئصمةي كورد خةدةماتي خؤمان بة بةلاش ثصشكةشي (برا) عةرةب و تورك وفارسةكان بكةين ؟!. هةميشة ئصمة بووين بةدرصذايي مصذوو و بةو ثةرِي نييةت ثاكي دةستي برايةتيمان بةبي موقابيل بؤ درصذكردن؛ كولتووري بيابان و براطةورةيي و ثةيامي رؤحي ئةوانمان بةسوك و ئاساني قبولَكرد، كةضي بة كينة ودلَرةقي و لوتبةرزي و زؤر جاريش بة ئاطر و ئاسن ضاكةيان داينةوة. بةرِاستي برايةتي وشةراكةت بة يةك لا ناكرصت، دةبي هةردوولا بة قةناعةتةوة و بة شصوةيةكي ئازادانة بةم برايةتي و شةراكةتة رازي بن و هيضيان تصيدا زةرةرمةند نةبن، يان لة خشتة نةبرصن.

 جاران دةطوترا سياسةتي تةعريب و ضةوساندنةوةي نةتةوةيي حكومةتة شؤفينيستةكاني عةرةبي عصراق لصي بةرثرسيارة نةك خةلَكي عةرةب، باشة ئةطةر واية ئةوة ثتر لة دوو مانطة لة عصراق نةك هةر حكومةتي تةعريب و ضةوساندنةوةي نةتةوايةتي نةماوة، بةلَكو ئةو سوثايةي كة بةدرصذايي تةمةنة (82 سالة) رةش و نةطريسةكةي، كة بؤ كورد وكوردستان تةنها مايةي داطيركردن و جينؤسايد وئةنفال و كيمياباران و كوشتن و راطوصزان وتةعريب بوو، هةلَوةشايةوة (مخابن هةندي كوردي فامكالَ لايةنطري دروستكردةنةوةين) ، بؤضي ئةم سياسةتة كؤتايي نةهات و ئةو عةرةبانةي طواية بةزؤر هصندراونة سةر خاكي كوردان نةطةرِانةوة شوصني جارانيان و بة خؤشي و ئاشتي ثيشوازيان لة كوردة دةربةدةر و خاك زةوتكراوةكان نةكرد، بؤضي دواي هةرةسهصناني حكومةتي ناوةنديش ئةو عةرةبانة هةر وةك ثصشتر سوورن لةسةر دةست بةسةرداطرتني ئةو شوصن و زةوي و زار و حاصيلاتةي حكومةتة شؤفينستةكاني عصراق بة زؤر و زؤرداري بؤي دةستةبةر كردبوون، بة هيض شصوزةيةك ئامادةنين دةستبةرداي ببن و بيدةنةوة (برا) كوردةكانان كة خاوةني راستةقينةي ئةم خاك و زصدةن؟. ئةو عةرةبة زةوتكةرانة تةنانةت ئامادةشن بة ضةك و كوشتار ديفاع لةم سياسةتة نامرؤظايةتيية و زالَمانةي حكومةتة طؤربةطؤرِةكانيان بكةن. ئايا ئةوةية برايةتي؟

 ئصستا لة بةغدا ثتر لة (60) رؤذنامة و طؤظار دةردةضصت كاميان بؤجارصكيش باسي لةو كارةسات و مةزلَوميةتة كردووة كة (براي) عةرةب بة سةر كوردي (براي) هصناوة؟. يةقينم لةوةي كة تاك وتةرايان نةبصت هةر هةموويان كؤكن لةسةر ئةوةي كوردستان بةشصكة لة خاكي (الوطن العربي الكبير) و كورديش بةشصكة لة نةتةوةي عةرةب. بؤية ئةوان كة باس لة برايةتي دةكةن مةبةستيان برايةتي عةرةب و بة عةرةبكراوة نةك كورد و عةرةب، واتة بة مةزةندةي وان دةبي كورد واز لة ناسنامة ومؤركي نةتةوايةتي و نيشتمانةكةي بصنصت تاكو بتواني ببصتة برايان.

 رةنطة هةندي كةس بلَصن بةشصك لةم بيروبؤضونانة بؤني دةمارطيري قةومي لصدصت، يان زصدةرؤيي تيادا كراوة، لصرةدا هةندصك نمونة دةخةمةمة بةرضاو كة بيروبؤضووني ئةو نووسةرة تاكوتةرايانةن كة بة رةطةز عةرةبن و نووسينةكانيان دوورة لة تةئسيري خوليايي عةرةبضصتي بةدةويانة، تا لةسةر زاري خؤيانةوة بزانن ئصمةي كورد لةطةلَ ضجؤرة قةومصك كةوتوينةتة ضالَ. د. شاكر النابلسي لة وتارصكدا (أيها العُربان: ارفعوا أيديكم عن العراق) دةلَــــي: " لة سةرةتاي دةسثصكي شةرِي عصراق، عةرةب فرمصسكيان بؤ عصراق و طةلةكةي دةرِصشت، ياخةي خؤيان بؤي دةدرِي و عصراقيان كردبووة (حائط مبكي العرب) وةك ئةوة وابي كة حالَي عةرةبان هيض عةيب و كةموكورتييةكي نةبي وتةنيا عيراق مابصت ثصويستي بة رصكخستنةوة و ضاكسازي ببصت … عةرةب ضيان دةوصت؟. . نة خؤيان دةتوانن بضوكترين زؤردار لةسةر تةخت لادةن، نة دةشيانةوي هصزصكي بياني بصت و بؤيان لابدات…ئةوان دةيانةوصت زيندانييةك كة سي وثصنج سالَة لة زيندانة بة دوو مانط ساغ و سةلامةت بطةرصتةوة سةر دؤخي سروشتي خؤي، عةرةبةكان نازانن ميسرييةكان دواي تصثةرِبووني سي سالَ بةسةر نةماني حوكمي دكتاتؤري جةمال عةبدولناصر هصشتا بةدةست ئاسةواري ئةو ثةتا دكتاتؤريية ناصريية دةنالَصنن". هةمان نووسةر لة نووسينصكي بةجورئةت وبوصرانةي ديكةدا بةناوونيشاني (هل نحن حقاً أمة من الرعاع كما قال شيخ الازهر؟‍) دةلَي:" روعاع كؤمةلصك خةلَكي بي ئةقلَن ثصشتر بير ناكةنةوة لةو كارةي ئةنجامي دةدةن، مصطةل ئاسا بةدواي دروشمصكي ساختة يان ثرِؤثاطةندةيةك يان بة دواي شوانصكي جاهيل دةكةون… شصخي ئةزهةر لةبةر ئةم هؤيانة نةتةوةي عةرةبي خستة بةر ئةم حوكمة قورسة: ئصمة نةتةوةيةكين بوينة مصطةلصك لةبةردةم حاكمة دكتاتؤرةكانمان، كةرامةت وشةرةفي دكتاتؤرمان هصناية ئاست كةرامةت وشةرةفي نيشتمان. . بوينة بةندةي دكتاتؤرةكانمان و لة كاتي ذيان و دواي مردنشيان عيبادةتمان كردن. . ئصمة ئةو نةتةوةيةين كة بة درؤ ودةلَةسة و نيفاق و لوتبةرزيمان خؤمان لة ثلةي هةرة خوارةوةي نةتةوةكاني دنيا ديتةوة، ذمارةي نةخوصندةوارانمان بة ثصي راثؤرتصكي (UN) كة لة سالَي 2000 بلاَوبؤوة (60) ملصؤنة و ذمارةي بصكاران (20) ملصؤنة، عالةمي عةرةبي تاكة ولاَتي دنياية كة رؤشنبيران دةكوذصت، زيندانيان دةكات وئةشكةنجةيان دةدات و ئاوارةيان دةكات، ئصمة نةتةوةيةكين ثتر باوةرِمان بة سيحر و خةرافاتة نةك بة زانست و راستي، ئصمة وةكو توتي بةدواي ميدايا درؤزنةكانمان رادةكةين بةبي ئةوةي ئةقلَ بةكابصنين لةوةي دةيخوصنينةوة يان دةيبيستين يان دةيبينين". داود بةصريش دةلَي" فيا أيها العرب إغربوا عن وجوهنا وحاولوا أن تصمتوا قليلاً وتراجعوا أنفسكم ببيانات الواقع لا بقول الشعر وتدبيج البيانات البليغة التي لا تساوي مسماراً من مسامير نعال (أبو تحسين) ".

 عةفيف ئةخزةريش بةم ثرسيارانة تةعبير لة واقيعي ئةمرِؤي نةتةوةي عةرةب دةكات "زؤربةي ولاتاني دنيا بةرةو ثصشةوة دةضن بةلاَم ئصمة هةرضةندة ساماني سروشتيمان لة وان ثترة هةنطاو بة هةنطاو بةرةو دواوة دةضين؟. بؤضي هةترةشمان لة وشةي لصبوردن، ئةقلانيةت، واقعيةت، موعتةديل دةضصت، كةضي هةموو سةماي شةرِ بؤ وتة شةرئةنطيز و خوصتاويةكان دةكةن، بؤضي خةلَك ذياني خؤشدةوصت و ئصمةيش مردني توندوتيذ: خؤكوشتن بةقارةمانصتي و شةهيدبون دادةنصين؟.

 بةلَي بةرِصزان. . ئةمة لايةنصكي ئةو واقيعي راستةقينةي نةتةوةي عةرةب (لة موحيت تا خةليج) ، نة ثصويست بة تةعليق دةكات نة بة جوانكاري. نكولَي لةوة ناكةم كة ئةم ثةتاي دواكةوتن و واقيعة نالةبارة بة حوكمي سةدان سالَ ثصكةوة ذيانمان لة يةك ضوارضيوةي سياسييدا بة رادةيةك نةتةوةي كورديشي ئةنطاوتووة، بةلاَم كورد دةتواني داواي شصوازصكي ديكةي ثصكةوة ذياني سياسي لةطةلَ دراوسصكانيدا بكات، لةسةر بنةماي دؤستايةتييةكي ثتةو نةك برايةتي ضونكة كورد تةنيا دةتواني لةطةل هاورةطةزي خؤيدا برابي، بةلاَم لةطةلَ عةرةب وفارس و تورك دةكري دؤست و دراوسصي باش بصت، بةمةرجصك هةر طةلةو كياني سياسيي ئيعتراف ثصكراوي خؤي هةبصت، طةلاني دراوسصي كورد سةبارةت بانطةشة بؤ (دروشمي برايةتي) لة كورد واقييانةتر بووينة و ئةوةندة شصت و شةيداي نين و وةكو ئصمة نةيانكرؤتة وصردي سةر زمان.

سةرباري هةموو ئةم هةلَوصستة نامرؤظايةتي وشؤفينستانةي عةرةب بةرامبةر كورد هةيبووة و هةيةتي، ئةمرِؤ رةوتي سياسيي وكؤمةلاَيةتي كورد و كوردستان لة لايةك وعةرةب و عصراق لة لايةكي ديكةوة دوو ئيتجاهي نةك هةر لصك جياواز بةلَكو ناكؤك بة يةكيشيان طرتؤتة بةر. بؤية لةم هةلومةرجة نوصيةدا طةلي كورد لة كوردستاني باشوور نابي ضيتر خؤي بة ضارةنووسي عصراقةوة طرص بدات، ضونكة مامةلَة كردن لةطةلأ ئةم دوو ثرسة (كوردستان وعصراق) ناكؤك بةيةكة وةكو يةك حالَةت و يةك واقيع دةبصتة مايةي ئةوةي نةك هةر زيان بة كورد بطةيةنصت بةلَكو نةخشةي ئةمريكاش بؤ سةرلةنوي دامةزراندنةوة رؤذهةلاَتي ناوةرِاست سةرنةكةوصت، لصرةدا ئاماذة بةو قسةيةي كةسايةتي ئةكاديمي ئةمريكي كينيس بولاك دةكةم كة دةلَي: (هةتا بارودؤخي عصراق ثتر بةرةو ناسةقامطيري برِوات و طرفتةكان ثةرة بستصنن ئةوا ئةطةري دروست بووني دةولَةتي سةربةخؤي كوردستان ثتر دةبصت) . ئةطةر زةمينةي فيكري و سياسي لةناو خةلَكي كوردستاندا بة ئاراستةي مافي دياركردني ضارةنووس بة درامةزراندني دةولَةتيشةوة ساز نةكةين، وةكو بةرنامةيةكي فيكري ــ سياسي بزوتنةوةي سياسيي كوردستان ثةيرةوي نةكةين و خةلَكي ثي ثةروةردة نةكةين و نةكرصتة دروشمي رؤذانةي بزوتنةوةكة و هةولَ نةدةين ئةمريكاي ثي رازي بكةين، ئةوا ئاو لة ئاشي دوذمن و داطيركةرة دراوسصكانمان دةكةين و زةبرصكي كوشندة لة خؤمان دةدةين. با لةمةودوا كضي خؤمان نةكةينة قوربان كورِي خةلَكي ئةم راستيية بسةلمصنين كة هةر وةك ضؤن " دوو كالَةك بة يةك دةست هةلَناطيرصت" ئةوهاش ناكرصت لة هةمان كاتدا داكؤكي لة بةرذةوةندي كوردستان وعصراق بكرصت. ئةمة راستييةكة نابصت ضيتر سةركردايةتي سياسيي كورد رةضاوي نةكات وبةهةندي وةرنةطرصت.

 E-mail: amjedhawizy@yahoo. com