ئةزموني ديموكراسي كوردستاني عيراق سةنطيَكي بؤكيَشةي  كورد لةناوسؤسيال ئينتةرناسيونالداثةيدا كردووة  .... مةلا بةختيار:

 

19-11-2003 18:02

 

فيكري سؤسياليست ديموكرات ئةمرِؤ بووةتة يةكيَك لةضةمكةكاني حوكمرِاني زؤربةي ولآتاني دنيا، بةجؤريَك كة ضةندين ريَكخراوو حزبي طةورةو سةنديكاي جؤراوجؤري تيَدا كؤبوةتةوة، بؤ ئةم مةبةستة ضاوثيَكةوتنيَكمان لةطةلَ بةرِيَز مةلا بةختيار بةرثرسي مةكتةبي ريَكخراوة ديموكراتيةكان ساز دا ديمانة/ ئارام صديق- كاوة عةبدولرةزا بيري سؤسيال ديموكرات وةك زؤربةي شيَوازةكاني سيستةمي نوصي سياسي لة رِؤذئاواوة ثةرةيسةند و ثيَشكةوت، ئايا شيَوازي ثراكتيك كردني ئةم ريَبازة وةك مةفهومي سياسي لة رِؤذهةلآت و جيهاني سص، ضؤن هةلَدةسةنطيَنريَت؟  -ثيَويستة ئةوة رِوون بكةينةوة كة سؤسياليست ديموكرات لةطةلَ سؤسيال ديموكرات جياوازة، سؤسيال ديموكرات لةثاش جةنطي يةكةمي جيهانةوة سةري هةلَداوة، دواتر وةكو بزوتنةوةيةكي رِيفؤرمويست لةناو بزوتنةوةي سؤسيالستي لةطةلَ بزوتنةوةي سؤسيالستي راديكالَ جيابويةوة، هةرضي سؤسيالست ديموكراتةكانة زياتر ثيَيان لةسةرمةسةلة ديموكراتييةكان دادةطرت، وةك لةسؤسياليزم، سؤسياليستة راديكالَةكانيش ثيَيان لةسةر شؤرِشي سؤسياليستي داطرت.  ميَذووش دةريخست كة لةرِاستيدا بؤضونة ديموكراتيةكة زؤر رِاستة، ديموكراتيي مةسةلةيةكي هيَجطار طرنطة؛ ثيَشةنطي سؤسياليزميشة، بةلآم ئةوة بةومانايةنية كةسؤسيال ديموكرات خؤي وةكو فةلسةفة، وةكو سةركردايةتي كردني ثرؤسيسي كؤمةلآيةتي، طؤرِانكاري ئالَو طؤرِي جيهان و ناوضةيي و ضينايةتي، جؤرةها رِةخنةي لةسةر نية، جؤرةها ثرسياري لةسةر نية، ئةو قسةيةي خؤت قسةيةكي جوانة كة ئةلَصي: لةرِؤذ ئاواوة هاتووة، واتة قسةيةك هةية كة ئةلَص هةموو سؤسياليزم ئوروثيية (يورؤسؤسياليزم) ، يةعني لة ئةوروثاوة سةرهةلَداني سؤسياليزم، بةلآم من ئةثرسم كام فةلسةفةي زانستي، كام فةلسةفةي عةقلاني، كام فةلسةفةي ئينساني كة عيلاقةي بةشتة دنيايةكانةوة بيَت،  لة رِؤذئاواوة سةري هةلَنةداوة؟ لة رِاستيدا ئةتوانم بلَيَم: رِؤذئاوا كانطاي فةلسةفة مةترياليستي و ئةقلآنيةكانة، رِؤذهةلآتيش كانطاي فةلسةفة ميتافيزيكي و ئايدياليستيةكانة.  *فيكر وئاين لةشتيَكي جةوهةريدا جياوازن ئاين هةميشة بانطةشةي شموليةت و ئةبةديةت دةكات، بةلآم فيكر هةميشة لةسةر رِابردوو بينا دةكرص و بؤ داهاتوو رِوئياي هةيةو ثيَشبيني طؤرِاني خؤي دةكات، ئايا مةوداي ثيَكةوة ذياني ئاين بةطشتي و ئايني ئيسلام بةتايبةتي لةطةلَ سيستةمي سؤسيال ديموكرات ضةندة؟ -سؤسيال ديموكرات مادام ديموكراسيية، مادام دةستةبةري ئازادي بكات، لةبةر ئةوة بةئاساني لةطةلَ ئايندا دةطونجيَت، دةستةلآتةكاني ئيسلامي سياسي لةبةر ئةوةي ديموكراسي نين، لةبةرئةوةي ئازاديخواز نين، نةك لةطةلَ سؤسيال ديموكرات بةلَكو لةطةلَ هيض فيكرةيةكي دونيايي ناطونجيَين.  كةوابص هةلَكردن لةطةلَ ئاين، ئةوةندةي شانازيةكةي ئةطةرِيَتةوة بؤ سؤسيالست و ديموكرات خوازةكان، بةهيض شيَوةيةك كةمترين شانازي ناطةرِيَتةوة بؤ ئيسلامي سياسي،  بؤية دةستةبةري رِاستةقينة بؤ ثيَكةوة هةلَكردن ئةوةيةكة دةبيَت ديموكراسي و ئازادي هةبص، دةبيَت دين و دةولَةت لةيةكتري جيا بكريَتةوة، عةلمانيةت و مةدةنيةت بةرقةراربص، ئائةوةية دةستةبةري رِاستةقينة.  *رِيَكخراوي (سؤسيال ئينتةر ناسيونال) رِيَكخراويَكي فراوانة، هةيكةل و ميكانيزمي كاري ئةم رِيَكخراوة ضؤن دةبينن، ئايا ثارتة سؤسيال ديموكراتةكاني كوردستان شويَنيان لةكوصي ئةم رِيَكخراوةداية، تا ضةند ئيمكاني ثتةوكردني ئةو ضةمكة لة ئارادايةو ضؤن، وة بةرذةوةندي ئةنداماني ئةو رِيَكخراوة لةضيداية؟ _سؤسيال ديموكرات لةدواي نةتةوة يةكطرتووةكانةوة،  طةورةترين دةزطاي سياسي دونياية، سؤسيال ئينتةرناسيونال لةرِاستيدا ئةتوانم بلَيَم ئيَستا نويَنةرةوةي بةهيَزترين ئاراستةي فةلسةفي فيكرية لة دونيادا،  كاريطةرتريشيانة، زياد لة (150) حيزبي طةورةو بضوك لة عالةمدا لةناوسؤسيال ديموكراتدا كؤبوةتةوة، دةيةها رِيَكخراوي طةورةو سةنديكاي مليؤنةها كريَكاراني طةورةو ذنان و ثياوان و وةرزشكاران، لةناو سؤسيال ديموكراتدا كؤبونةتةوة.  ئةتوانم بلَيَم سؤسيال ديموكرات، ئيَستا تاكة هيَزي ئينتةر ناسيؤنالي دونياية، كة ئةتوانيَت كاريطةر بيَت لةسةر سياسةتي دونيا، لةسةر ئابوري دونيا، لةسةر كلتوري دونيا، لةسةر سياسةتي نيَو نةتةوةيي دونيا، لةسةر ديبلؤماسيةتي دونيا، و لةسةر دةسةلآتةكاني دونيا، سؤسيال ديموكرات لة رِؤذئاوادا ئةزمونيَكي هيَجطار طةورةي حوكمرِانية، لةثاش جةنطي يةكةمي جيهانةوة لة ئةلَمانيا،  سويد، دانيمارك، فةرةنسا، فنلةند، هؤلَةند، نةرويج و ئيسثانيا، وردةوردة ئيتر سؤسيال ديموكرات بوو بة هيَزيَكي سياسي هيَجطار بةهيَز و حوكميان طرتؤتةدةست،  بةتايبةتي لة رِؤذئاوادا، هةروا لةئيسرائيلدا.   ئيَمةي رِؤذهةلآت ضؤن ئةتوانين سود لةوانة وةرطرين،  ئةمةكرؤكي باس و ثرسيارةكةتة، حزبة كوردستانيةكان سص حزبي كوردستاني لة سؤسيال ئينتةرناسيونالي دونيادا وةرطيراوون، حزبي ديموكراتي كوردستان لةرؤذهةلآتي كوردستاندا، (ه دةب) لة باشوري كوردستان، لةطةلَ يةكيَتي نيشتماني كوردستان، لةباكوري كوردستاندا، كة بةضاوديَر وةرطيراوة، تةنها ئةم سص حزبة هةية، ئيَستا ضاوةرِوان ئةكريَت لةكؤنطرةي سؤسيال - ئةنتةرناسيوناليزمدا كة لةبةرازيل ئةطيريَت، لةبيستي مانط بةرةو سةرةوة، جةنابي مام جةلال دةعوةت كراوة بؤ كؤبونةوةكة، ضاوةرِوانئةكريَت كة يةكيَتي نيشتماني كوردستان بة ئةندامي هةميشةيي وةربطيريَت، هةتا ئيَستا ئةتوانم بلَيَم حزبة كوردستانيةكان تةنها داخوازييان لة ئينتةرناسيونال هةية وكاريطةريةكي ئةوتؤيان نية، بةلآم تةجرةبةي كوردستاني عيراق، سةنطيَكي بؤ كيَشةي كورد لةناوسؤسيال ئينتةرناسيونال ثةيداكردووة، بةتايبةتي ناوضةكاني ذيَر دةسةلآتي يةكيَتي؛ ثيَرار كؤميسيؤنيَكي بالآي سؤسيال ئينتةرناسيونال لة كوردستاني ئيَرانةوة هات، ضوو بؤ هةوليَر و هات بؤ ئيَرة، ديسانةوة ضووةوة بؤ هةليَرو ضوو بؤ ئيَران، تةحقيقيَكي زؤريان كرد، بؤيان دةركةوت يةكيَتي نيشتماني ئةزموني ديموكراسي وةكو رِؤذئاوا لةكوردستاندا، بةثصي تايبةتمةندي كوردستان جصبةجص دةكات،  ئةزمونيَكي باشة و حةقي ئةوةية بة تةواوي ثشتيواني بكريَت. دواي ئةو سةردانة، يةكيَتي دياريكرا كة وةكو ئةندامي هةميشةيي لة سؤسيال ئينتةرناسيوناليزمدا وةربطيرص.  وةفدةكة هاتن بؤ لاي مةكتةبي رِيَكخراوة ديموكراتييةكانيش، كارةكانيان زؤر ثةسةند كرد. دواي هاتني وةفدةكة بة سص مانط من خؤم زيارةتيَكي ئةوروثام كرد، ئةنداميَكي وةفدةكةم بينييةوة، كة ئةندامي ثةرلةماني سويدة، قسةم لةطةلَ كرد، ئةو قسةيةي كةئيَستا من ئةيكةم دووثاتيان كردةوة، وتيان ئيَمة رِاثؤرتمان نوسيوة كةوا يةكيَتي نيشتماني كوردستان ديموكراتي لة كوردستاندا ثيادةدةكا و خةريكي جصبةجصكردنيةتي،  ئازاديةكي باشي فةراهةم كردوة، بةشي زؤري كارةكانيان بةدلَ بوو. ئةمةش طؤرِانيَكي طرنط بوو لةديدي سؤسيال – ئينتةرناسيؤنالدا سةبارةت بةيةكيَتي و كورد.  من باوةرِم واية وردةوردة شويَني خؤمان وةكو نةتةوةي كورد، وةكو هيَزة سياسيةكان، شويَنمان لةناو سؤسيال ئيتةرناسيونال بكةينةوة، ئةمةش بة دةستكةوت ئةبيَت،  بةبانطةشةكردن نابيَت، بةرِةوايي كيَشةكةمان، برِؤينة ئينتةرناسيونالي دونياوة، ئةبيَت نةخشةمان هةبيَت،  بةرنامةمان هةبيَت، رِاستطؤ بين لةجصبةجص كردني ديموكراتي و مةدةنيةت و مافي مرؤظ و ئازادي، ئةمانة مةسةلةيةكي هيَجطار طرنطن لاي ئةوان، ئةمانة ئةبيَت لةبةرضاو بطيريَن، ثيَم واية وردة وردة سةرةتاي هةزارةي سيَيةم خةريكة ئةبيَت بة سةرةتايةكي دلَخؤشكةرة بةنيسبةت كوردةوة، لةكاتيَكدا هةزارةي دووةم هةمووي كارةسات بوو بؤ كورد، هةزارةي سيَيةم خةريكة ئةبيَت بة خؤشبةختي بؤ كورد، ئاسؤ رونة.  *خؤشطوزةراني و دادوةري كؤمةلآيةتي و ضةمكةكانيتري رِيفؤرِم و ناوةرِؤكي ذياني كؤمةلَطا لةميَذة شويَني تيَرِاماني بيرمةندو سياسي و سؤسيؤلؤجيست و رِؤشنبيران بووة ئاسؤي ئةم خةونة لة ميَذينةي سيستةمي ديموكراسي كارنامةي سؤسيال ديموكراتدا ضؤنةو دةتوانريَت ضي بؤ بكريَت؟ ث6/ هةلَبةتة ئةو حزبانة ئةبيَت رِاستطؤيي خؤيان لةرِيَطاي ثرؤسةي ديموكراتييةوة بةدةست بيَنن، ئةطةر نةتوانن ثابةندي خؤيان بةديموكراسي لةناو رِاي طشتي و لةناو كؤمةلَ بسةلميَنن، ئةوة سؤسيال ديموكرات لةخؤرِا رِيَطة ناداتة ئةوان، سؤسيال ديموكرات باوةرِ بةكردةوةي ديموكراسي كؤمةلآيةتي دةكات نةك حيزبي، ئةوة مةسةلةيةكي زؤر طرنطة.  *ئافرةتان ضؤن دةتوانن رِؤلَي طةورةو شايستة لةثارتة سؤسيال ديموكراتةكان دا ببينن، كة بةجؤريَك لة جؤرةكان لةطةلَ ثارتةكانياندا دةتوانن بطةنة دةسةلآت و رِؤلَ و داواكانيان بضةسثيَت؟ ث7/ ئافرةت يان ذن (بةثيَكةنينةوة) هةر كاميَكي ناودةنصي ناو بنص، لةلاي سؤسيال ديموكراتةكان بةهايةكي كؤمةلآيةتي و سياسي طةورةيان هةية، ئةتوانم بلَيَم بةشيَكي طرنطي هةلَسة نطاندنيان بؤ حزبة سؤسيال ديموكراتةكاني دونيا ذنة لةلايةن سؤسيالست ئينتةرناسيونالةوة، ئةوان ض رِوانطةيةكيان، ض جيهانبينيةكيان بؤ ذيان هةية، ئةطةر رِوانطةكةيان رِوانطةيةكي يةكسانخوازي فيمينيزمي كؤمةلآيةتي  رِاستةقينة بيَت، ئةوة زؤر كاريطةر ئةبيَت لةسةر سياسةتي ئةوان، لةسةر قةناعةتي ئةوان بةرانبةر بةو حزبانة، ئةطةر بةثيَضةوانةوة بةبانطةشة باسي مافةكاني ذن بكةيت و عةقلَيةتي باوكسالاري بسةثيَنيَت، ئةوة زؤر زةحمةتة بةدلَيان بيت، تةنانةت ئةطةر لة بةشةكانيتري ذياندا سياسةتي باشيش هةبيَت باوةرِت ثص بكةن، بيَطومان ذن خؤشي دةوريَكي طةورة ئةبينيَت لةوةي كة بزوتنةوةيةكي بةهيَزي هةبيَت، حزوري هةبيَت، رِةخنةي هةبيَت، بيَتةثيَشةوة داواي مافي خؤي بكات. ئةركةكاني رِاثةريَنيَت، ئةوةندةي  بةدةستي ذنةوةية، زياتر بةدةستي ثياوةوة نية، ذن ئةطةر بزوتنةوةي بةهيَزي هةبيَت، دةستكةوتي زؤري دةبيَت، ذن بزوتنةوةي لاوازي هةبيَت، دةسكةوتي كةمي دةبيَت. ذن وشيار بص، سةربةست دةبص ذن دواكةوتووبص ذيَردةست دةبص.  *هيض سيستةميَكي سياسي لةستراتيذي ئابووري بةدةرنيةو رِؤلَي ئابووري لةجيهاني نوص دا تةواو كاريطةري و ئاراستةكارة، سؤسيال ديموكرات وةكو سيستةم ضؤن دةتوانيَت بناغةي ئابووريةكي ثتةو دابرِيَذيَت؟ - سؤسيال ديموكرات برِواي بة ئابوري ئازاد هةية، كةثصي ئةلَيَن (فري ئيكؤنيميك) ، باوةرِيشيان بةوةنية كودةتا بكةيت بؤ سةثاندني سؤسياليزم، بةمروري زةمةن، سةدسالَ،  دوسةدسالَ، وردةوردة سؤسياليزم ئةخولَقص، لةبةرئةوة ئابوري ئازاد يةكيَكة لة طرنطترين سياسةتةكاني سؤسيال ديموكرات، بةلآم وردة وردة يان بلَيَين كاري رِةفاهيةتي كؤمةلآيةتي و عةدالةتي كؤمةلآيةتي لة ثالَيدا ئةكةن.  مةسةلةي بةهاي كؤمةلآيةتي و مةسةلةي تةندروستي، مافي مندالَ، خويَندن، مافةكاني ذن، ئينجا بةرزكردنةوةي ئاستي كريَكاران، بةرزكردنةوةي ئاستي جوتياران، بةرزكردنةوةي ئاستي زةحمةتكيَشان، ئةمانة هةمووي وردة وردة لةثالَ ئابوري ئازادو ثيَشكةوتني ئابوريدا، ئةو دةستكةوتانة بةديديَت، يةعني ئةو كيَشانةي لاي ئيَمة، لاي هةموو كريَكار، لاي هةموو زةحمةتكيَش، شتيَكي طةورةية،  تةقريبةن لةولآتاني سؤسيال ديموكرات ئةو كيَشانة نةماوة.  *بارطاوي بووني بيري سؤسياليزم بةديموكراسيةت هةنديَك لةمةفهومةكاني ئابووري ماركسيزم دةخاتة ذيَر ثرسيارةوة؟ ئايا خالَة هاوبةش و دذةكاني نيَوان سةرمايةداري لةطةلَ تيَرِوانيني سؤسيال ديموكرات بؤ سةرماية ضين؟ - سؤسيال ديموكرات وةسيلةيةكي عةدالةتي كؤمةلآيةتيية، كة ئيتر ئةبيَت تاكةكاني كؤمةلَ، كريَكاران و زةحمةتكيَشان.  هيَزةكاني بةرهةمهيَنان كة لةباري زانستييةوة بةرهةميَكي زؤرييان بةدةست هيَناوة بطةنة ئاستيَكي بالآ. لاي ئةوان ئةوةنية كريَكار مادام كريَكارة ئيتر دةتوانص سؤسياليزم سةركردايةتي بكا، بةلَكة باوةرِيان واية كة هةر ضينيَك نةتوانيَت خاوةن بةرهةم و خاوةني عةقلَ و خاوةني ئاستي بةرهةم هيَناني زانستي و كؤمةلآيةتي طةورةبيَت،  ناشتوانيَت سؤسياليزم بةديبهيَنيَت. واتة مةبةستيان ئةوةية كة ناكرص زانايةك. دانايةك خؤي دابةزيَنيَتة ئاستي كريَكارو ئينجا سؤسياليزم جصبةجص بكات، نةخيَر ئةوان ثيَيان واية كريَكار ئةبيَت بةرز بكريَتةوة بؤ ئاستي تةنكيكي بةرز و خةلَكي بةقابيلةت و ئيمكانيةتي زؤري هةبيَت، يةكساني لةويَوة دروست دةبيَت، نةك دةولَةمةند فةقير بكةيت، يان خةلَكي عاقلَ هةذار بكةيت و بيهيَنيَتة ئاستي كريَكار، بيهيَنيتة ئاستي ئةقلَيةتي كريَكاري دواكةوتوو، نةخيَر. . ئةوان ثيَيان واية دةبيَت كريَكارو خةلَكةكةي ذيَرةوة وردة وردة بةرز بكةيتةوة، فيَريان بكةيت ئاستةكاني فةلسةفي يان ئاستةكاني تةكنةلؤذيان،  ئاستةكاني زانياريان، ئاستةكاني زانستيان بطةيةنيَتة ئاستيَك كةبةرِاستي جياوازية ضينايةتيةكان لةباري ثيَشكةوتني كؤمةلآيةتي و تيَطةيشتني شارستانيةوة، يةكسان بكةيت. نةك بةثيَضةوانةوة. رِؤذئاوا ئيش بؤ سؤسياليزم ئةكات، بةلآم بةثيَي بةرنامةيةكي هاوضةرخ، نةك بةجةبري حيزبايةتي راديكالَ. هةرضي سؤسياليستة رِاديكالَةكان و كؤمؤنيستةكانيتري دونياية. ثيَيان وابوو هةر ئيَستا كريَكار ئةتوانيَت سؤسياليزم دابمةزريَنيَت، زؤرجاريش ئةيانووت ئةبيَت كؤمؤنيزم دابمةزريَت، لةثةنجاكاندا مذدةي تيَثةرِين لة سؤسياليزم بةرةو كؤمؤنيزم ئةدرا بةطويَي خةلَكدا. هةتا ئةيانووت لة ولآتي ئيَمةش ئةكرص سؤسياليزم دابمةزريَت كة عةقلَي ئيَمة ئيَستاش 70% بةعةقلَي جوتيار بير دةكاتةوة.  ئةمانة شتة هاوبةشةكاني دونياي سةرمايةدارية لةطةلَ سؤسيال ديموكراتدا، ضونكة ئةوة ئةرك و ئامانجةكاني ديموكراسيية، سؤسيال ديموكرات زؤر برِواي بةديموكراسيية،  ئةوةي سؤسيالست ديموكرات لةسةرمايةداري و ئابوري سةرمايةداري جيا دةكاتةوة، ئةوةية كة سؤسيالست ديموكرات عةدالةتي كؤمةلآيةتي زياتر لةبةر ضاو ئةطرص، هةولَ ئةدات لة ئايندةيةكي دووردا عةدالةتي كؤمةلآيةتي بةرقةرار بيَت، بةلآم فةلسةفةي سةرمايةداري برِواي بةعةدالةتي كؤمةلآيةتي نية و ثيَشي واية جياوازي ضينايةتي و ضةوساندنةوةي ضينايةتي شتيَكي ئةزةلية، هةر ئةبيَت ببيَت.  *ئايا تيؤري دةولَةت لةلايةن فيكري سؤسيال ديموكراتةوة ضؤن تصي دةرِوانريَت، ئةو دةولَةتةي كة سؤسيال ديموكرات دةيةويَت بةرِيَوةي بةريَت ضؤن دةولَةتيَكة؟ - دةولَةت وةكو زةرورةتيَك لة زةرورةتةكاني ثرؤسةي ميَذووي طؤرِانكاري ئةبينن. ثيَيان واية، ئةم دةولَةتة هةردةميَنيَت، سؤسيال ديموكرات ثصي وانية وةكو كؤمؤنيستةكان دةولَةت ناميَنيَت لة ئايندةدا، بةلَكو ئةلَيَن تا عةدالةتي كؤمةلآيةتي جصبةجص بكريَت، دةولَةت ئامرازيَك ئةبيَت لة ئامرازة ثيَويستييةكاني ذيان،  دةولَةت، نةفي ناكةن، هةرضي كؤمؤنيستةكانة نةفي دةولَةت دةكةن، ئةلَيَن زةرورةتي ناميَنص لةذياندا، بةلآم ئةوان دةولَةتيَكي قانوني، مافي مرؤظ بثاريَزيَت و ديموكراتي جصبةجص بكات و دةخالةتي كاروباري كةسايةتي نةكات، واتة وردة وردة دةولَةت بةرةو ئةوة بضيَت، كة ئيتر سةرثةرشتي دادوةري كؤمةلآيةتي بكات لة ئايندةدا، دادوةريةكي كؤمةلآيةتي تازةيان قبولَة، ئةوان ثييان واية دةولَةت دةبيَت ئةو كؤمةلَة رابةرايةتي بكات و دادوةريَتي تيَدا جصبةجص بكريَت، بةلآم وةكو وتم كؤمؤنيستةكان برِوايان بةمةنية، ثييان واية دةولَةت ناميَنص، سةرمايةدارةكانيش ثيَيان واية كة دةولَةت ئةبيَت ئيش بكات بؤ ثاراستني بةرذةوةندية ضينايةتيية جياوازةكان، هةتارِادةيةكيش باوةرِييان بةكةمكردنةوةي جياوازي ضينايةتي كؤمةلَ هةية.  نةك عةدالةتي كؤمةلآيةتي تةواو.  ث/ ئايا ثارتة كوردية ديموكراتةكان، تا ضةند توانيويانة،  ديموكراتيان لة ثانتاي ئايدؤلؤذي وسياسي و ئابوري و كؤمةلآيةتي و مرؤييةكان بةرِيتميَكي رِهاو بةبص جياوازي،  دوور لةلايةنطري و وةلاي حزبي بؤ هةموو تاكيَكي كوردي دةستةبةر بكةن؟ -ثيَم واية ئةو ثرؤسةية سةرةتاي ثراكتيزةكردنيةتي لةناو كؤمةلَدا، لةحزبيَك بؤ حزبيَكيترو، دةسةلآتيَك بؤ دةسةلآتيَكيتر جياوازة، ئةطةر من بلَيَم بارِيَذةيةك دابنيَين بؤ ئةو ديموكراتيبوونة، ئةوا من تةسةورم واية توانيومانة بة رِيَذةي10% ديموكراتي بين، ئةطةر زؤرم نةوتبيَت كةمم نةوتووة، زؤري ماوة ئةوكارة، ئةوةكاريَكي قورسة زؤر دوورودريَذة، من كاتي خؤي لةسالَي1992 لة هاوليَر ووتومة، كاتيَك ليَيان ثرسيوم كةي ديموكراسي لةكوردستاندا جصبةجص دةكريَت؟ ووتومة ئةطةر خاترتان بطرم ثةنجا سالَيتر. (بةثيَكةنينةوة) دة سالَي رِؤشتوةو ضل سالَي ماوة. ئيَستاش هةمان بؤضون دوثات دةكةمةوة.  *ئايا ولآتة ديموكراتييةكاني دنيا تا ضةند بةكردةوة ديموكراتي بوون بةدريَذايي سالَةكاني ضةوساندنةوةي طةلي كورد، بة بةراوركردن لةطةلَ ئيَستادا، بةمةفهوميَكيتر تؤ ئةم ئاورِدانةوةي ئيَستايي وولآتاني دينا. لةمةزلَوميَتي طةلي كورد ناطيَرِيتةوة بؤ بةرذةوةنديية بالآكاني خؤيان نةك ديموكراتي بوون؟ هةتا كؤتايي جةنطي سارد، رِؤذئاوا تاواني بص دةنطي بةرامبةر بة تاوانةكاني داطيركةران كة لةكوردستاندا ئةنجاميان ئةدا تةحةمول دةكا. نةك لةسةرطةلةكةمان و قوربانييةكانمان دةنطي نارِةزاييان بةرزنةدةكردةوة، بطرة بؤ حكومةتي عيراقيشيان دادةثؤشي، هةموو ئةو ضةكة كؤكوذو كوشندانةي كة بةكارهيَنراون لة كوردستاندا، يان وولآتاني رِؤذئاوا داويانة بة حكومةتي عيراق، يان وولآتان رِؤذهةلآتي جاراني سؤظيةت، سؤظيةتيش زؤرتري ئةدا  (فةرةنسا داويةتي، ئةلَمانيا داويةتي، هةتا سويسراش فرِؤكةي ثلاتويَسي ئةدا بةعيَراق) سويسرا كة ولآتيَكي بصلايةنة، ئةميش ئةيداية، تؤثي نةمساوي قورس كةنةمسا وولآتيَكي بصلايةنة ئةيدا بةعيراق، ئيسثانيا ئةيدا،  بولطاريا، هةموو ئةو وولآتانة ضةكيان ئةداية عيراق كاتي خؤي لةبةر ئةمة لةدواي جةنطي ساردةوة، ولآتان لةدواي رِوخاندني ئةوروثاي رِؤذهةلآت و يةكيَتي شورةوي، ئينجا دةولَةتاني جيهان بةتايبةتي فةرةنسا، ئةلَمانيا،  ئيسثانيا، ئةمريكا، ئةوانة هةموو هاتوونةتة ثيَشةوةو ثشتيواني كيَشةي طةلةكةمان دةكةن، ووردة ووردة زيادي كردووة تا طةيشتؤتة ئةم ئاستةي كة دةيبينين.  ث/ ثيَت واية تاكة ستاندةر بؤ ديموكراتي بووني ولآتة زلهيَزةكاني دنياي ئةمرِؤ تةنها بةرذةوةنديية و بةس؟ -ثيَوانة نةك ستاندةر، بةلَص تاكة ثيَوانةية بؤ ديموكراتي بووني ئةوان و مةسةلةيةكي زؤر طرنطيشة لايان.  هيض رذيَميَكيش لةدونيادا نةبووةو نييةو ناشبص،  بةرذةوةنديةكاني خؤي لةبةرضاونةطرص. بةلَكو نةشيخاتة ثيَش بةرذةونديةكاني دةولَةتان و لايةنةكاني تريشةوة!

 

Hit Counter ميوان ئةم بابةتةي خوصندؤتةوة