هاتني سوثاي داطيركةري توركيا و هةأةشة بؤ بةديهصناني خةونةكاني كورد  .... شاخةوان شؤرِش

 

20-10-2003 00:31

 

Shaxauan@hotmail. com

ئةمةريكا داواي لة توركيا و زؤر ولآتي ديكة كردووة كةوا بةهصزي سةربازي بةشداري لةمسؤطةركردني ئاسايش و سةقامطيري عصراقدا بكةن، بةمجؤرة كةمص باري سوك بكةن. دواي "مشتومأ و خؤطرخاندنصكي زؤر" ثةرلةماني توركيا ثةسندي هاتني سوثاي توركياي بؤ عصراق كرد. ديارة ئةمة دةرفةتصكي زصأينة بؤ توركيا بؤ ضاكردنةوةي ئةو زيانانةي كة لةئةنجامي طةورةترين ذصركةوتني ديثلؤماسي سةبارةت بة جةنطي عصراق ثصيكةوت. ئةمة باشترين دةرفةتة بؤ خؤتصكةلًَكردن لةكاروباري عصراق و لةأصطايةوة لةطؤأناني ئازادي كوردان.

ستاتي توركيا يةكصكة لةستاتة داطيركةرةكاني كوردستان و سةرسةخترين دوذمني ناسيؤني كوردة، كارةساتةكاني أابردوو طةواهي ئةم أاستية بةأاشكاوي دةدةن. توركيا هةرضي لةدةستي بصت بؤ هصشتنةوةي ذصردةستةيي كورد دةيكات، ضونكة بةتصطةيشتنصكي كةماليستانةي تورك، ئازادي كوردان واتة هةأةشة و مةترسي لةسةر بةرذةوةندي ناسيوناليستانةي تورك.

هاتني سوثاي توركيا و أصطادان بةم سوثا داطيركارة طةلص واتا دةطةيةنص و طةلص ثرسيار دروست دةكةن. ئةو ئةطةرانةي هاتني سوثاي توركيا دروستي دةكةن، بةهيض جؤرصك ثؤزةتيظ نين، بةلَكو لةهةموو لايةن و بوارصكةوة دذي بةرذةوةندي ناسيوناليستانةي كوردن.

داواكردني سوثاي توركيا لةلايةن ئةمةريكاوة، طةلص ثرسيار سةبارةت بة مةبةست و ئامانجي ئةمةريكا لةناوضةكةدا دصنصتة ئاراوة، بةتايبةتي ئةوةي ثةيوةستدارة بةكصشةي كورد. ئةم هةنطاوةي ئةمةريكا بةشصوةيص لةشصوةكان ثشتكردنة لةكورد. وةك ئاشكراية ناسيؤني كورد بةهةموو شصوة و توانايةوة لةثشتي ئةمةريكا وةستا و ثشتطيري ئةمةريكاي لةجةنطي أزطاري عصراقدا كرد. ناسيؤني كورد ئةركي بةرةي باكووري طرتة ئةستؤ و شانبةشاني هصزصكي كةمي ئةمةريكا توانيان سةركةوتن بةدةست بصنن. هةلَوصستي جوامصرانةي خةلَكي كوردستان يارمةتيةكي طرنطي ئةمةريكاييةكان بوو و وايكرد ئةوان بةكةمترين زيان لةم بةرةيةدا جةنطةكة ببةنةوة. لةبةرامبةري ئةمةدا دةبواية ئةمةريكا ضاوصك بةم ثؤليتيكة ناأةوايةي كة بةدرصذايي سةدةي أابردوو لةلايةن ئةوان و زلهصزةكاني ديكةي جيهان بةرامبةر بة ناسيؤني كورد ثةيأةوكرا، بخشصنصتةوة و هةلَوصستصكي أاشكاوي أةوا سةبارةت بةكصشةي كورد بنوصنص. دةبواية ئةمةريكا أياليستانة سةيري أةوايةتي كصشةي كورد بكات و دةبواية بةأاشكاوي باسي لةكصشةي كورد وةكو كصشةي نةتةوةيةكي ضةوساوةي ولآت داطيركراوي بص ستات بكرداية و هةولَي دؤزينةوةي ضارةسةريشي لةضوارضصوةي ئةم ئاراستةية بداباية، نةك بضوككردنةوةي كصشةكة وةكو كصشةيةكي ئصتني ناو عصراق و هةولَي ضارةسةري لةضوارضصوةي عصراقدا (ئةمة خؤشمان لصي تاوانبارين) . ئصستا دواي شةش مانط ئازادي، سةرةأاي ئةوةي ئةمةريكا هيض ثأؤطرامصكي أووني سةبارةت بةكصشةي كورد ديار نةكردووة، كة أةنطة هةر نةشي بص، ئةمةريكا دةيةوص سوثاي توركيا بصنصتة عصراق و بةمجؤرة يةكص لةدوذمنة سةرةكيةكاني نةتةوةي كورد بصنصتة سةرخوان و بةشصوةيص لةشصوةكان أصطةثصداني توركيا بة بةشداريكردن لةبأياري ضارةنووسسازانةي ثةيوةستدار بة ئاييندةي ناوضةكة. طرنط نيية ئةمةريكا مةبةستي لةم هةنطاوةي ضيية و دةيةوص ض ناوصكصكي لصبنص، دةكرص لةلايةن كوردةوة بةثشتكردن لةناسيؤني كورد دابنرص و بطرة بةناثاكيش بذمصردرص. ئةم هةنطاوةي ئةمةريكا دووثاتكردنةوةي ئةم أاستيةية كةوا ئةمةريكا لةبةر ضاوي كالَي كورد نةهاتووةتة ناوضةكة و هاتنةكةي لةثصناوي ثاراستني بةرذةوةندي و ئاسايشي ناسيونالانةي خؤيةتي. ديارة ئةم هةنطاوةي ئةمةريكا ثشتأاستكردنةوةي ئةم أاستيةية، كةوا ئةطةر توركيا بةر لةجةنط ثةسندي هاوكاريكردني هصزة سةربازييةكاني ئةمةريكاي بكردباية، ئةوا ئةمةريكا هاوكاري كوردي ثةسند نةدةكرد و كورديشي نةدةكردة هاوثةيماني خؤي. ئةم هةنطاوةي ئةمةريكا ئةوة دةردةخات، كةلةلايةك ئةمةريكا توركياي لاطرنطة و مةبةستيةتي ثةيوةندي لةطةلَدا ضاك بكاتةوة، بةمجؤرة أؤلَصك سةبارةت بة ئاسايشي ناوضةكة بداتةوة توركيا، لةلايةكي تر واديارة ئةمةريكا بأواي بةضارةسةرصكي أاستةقينةي كصشةي كورد نيية (ضارةسةري أاستةقينةي كصشةي كورد سةربةخؤيي ناسيؤني كوردة و دامةزراندني ستاتي سةربةخؤي كوردستانة) و ضارةسةرةكةي ئةو بؤ كصشةي كورد لةضوارضصوةي "ديموكراتيزةكردنةكةي" عصراق تصناثةأص و تاأادةيةكي سنووردار لةطةلَ ئازادي ناسيؤني كورد داية. شاياني باسة هصناني توركيا بؤ عصراق، بةهصزكردني بةرةي دذة كوردة و هصشتنةوةي كوردة لةضوارضصوةي سنوورة دةستكردةكاندا. هصناني توركيا بؤ عصراق واتاي ئةوةية ئةمةريكا نايةوص دةستكاري سنووري دةستكردي عصراق بكات.

لةطةلَ ئةوةي بصضارةسةر مانةوةي كصشةي كورد لةأابردووي دوورودرصذي ناوضةكةدا واتاي ناكؤكي و نائارمي بووة، كةضي واديارة ئةمةريكا نايةوص دان بةم أاستية دابنص يا نايةوص هصندة بةهةندي هةلَطرص، بؤية واثصناضص لةطةلَ ضارةسةرصكي درصذخايةني دؤزي كورد بصت، بةلَكو دةيةوص ضارةسةرصكي كورتخايةني لةضوارضصوةي عصراقدا بؤ بدؤزصتةوة، لةهةمان كاتدا ئةمةريكا دةيةوص ئاراميةك ئةطةر كورتخايةنيش بصت لةعصراقدا بةدةست بصنصت و بانطاشةي سةركةوتني خؤي لةكارةكةيدا بةجيهان و خةلَكي ئةمةريكا أابطةيةنص.

هةرضي ثةيوةستدارة بة خودي توركيا، ئةوا هاتني توركيا، واتاي دةرطا كرانةوةية بةرِووي توركيا، بةمشصوةية أةخساندني هةلي طونجاو بؤ توركيا كة دةتوانص لةأصطايةوة جصثةنجةي لةسةر ئاييندةي عصراق بةطشتي و كوردستان بةتايبةتي ديار بكات. توركيا ثصشتر كة دةرطاي بةأوودا داخرابوو، هةولَيدا بةهةر أصطايةك بصت دةست لةكاروباري ناو عصراق و ناوضة كوردستانيةكان وةربدات. توركيا لةو ماوةيةي دةرطاي عصراقي بةأوودا داخرابوو، يارمةتي سةربازي بؤ توركمانة هةوادارةكاني أةوانكرد، سةرباز و كؤماندؤي تايبةتي بؤ تيرؤكردني ثارصزطاري كةركوك نارد، أؤلَي دياري لةئاذاوةكةي ناوضةي كةركوك طصأا و جطةلةوةي بةدةيان سيخوأي لةذصر ناوي جياجيا ناردؤتة كوردستان، ئصستا كة دةرطاي بةأوودا بكرصتةوة و بةناوي هصزي سةثاندني ئاسايش و ئاشتي بصتة عصراق، بواري دةستصوةرداني لة ناوضة كوردستانية سنووريةكان زؤر زياتر دةبصت و زؤر ئاسانتر دةتوانص كايطةري خؤي بةسةر كوردستاندا بسةثصنص. هاتني توركيا واتاي ئةوةية ئةمةريكاييةكان دةبص ئامادةبن طوصيان لصبطرن و أصطايان بدةن باس لةسةر كصشةكاني ثةيوةستدار بةئاسايشي ناوضةكة بكةن و لةم أصطايةوة جصطا بؤ بؤضووني كةماليستانةي خؤيان بكةنةوة. بووني هصزةكاني توركيا واتاي ئةوةية توركةكان ئاسانتر دةتوانن ثشتطيري خؤيان بةبةري توركماني بطةيةنن، بةهصزتريان بكةن و ئاذاوةي زياتر لةناوضةكةدا دروستكةن. بووني هصزةكاني توركيا واتاي ئةوةية توركةكان أصطايان دةدرصت لةناو لايةنة دذ بة كوردةكةي عصراق، لايةنطر بؤ ثؤليتيكي خؤيان بدؤزنةوة و هةولَ بدةن عةرةبةكان دذي هصنانةدي ئاواتةكاني كورد هان بدةن. بووني هصزةكاني توركيا، والة ئةمةريكاييةكان دةكات دةرطا لة كؤمثانيا توركيةكان بؤ كؤنتراكتة بازرطانيةكان بكةنةوة، ئةو دةرطايةي كةلةبةر هةلَوصستي بةر لةجةنطيان لصيان داخرا. واتة لةم أصطايةوة دةتوانن دةستكةوتصكي ئابووري باش بةدةست بصنن و ئابووري لةرزؤكي خؤياني ثص بذيصننةوة، ئةمةش واتاي بةهصزبوونيةتي لةدذايةتيطردني خةباتي ناسيؤني كورد. بةكورتي هاتني هصزةكاني توركيا بؤ عصراق جا ئةم هصزة لة أومادي يا لة فةلوجة بصت، دةبصتةهؤي دةرطا كردنةوة لةتوركيا، كةلةأصطايةوة لةلايةك دةتوانص بةشصوةيص لةشصوةكان كاريطةري لةسةر بأيارة أامياريةكان ثةيدا بكات و لةلايةني ئابووريةوةش دةستكةوتي بةركةوص، لةلايةكي ديكة ئاسانتر دةتوانص دةست لةكاروباري ناوضة كوردستانيةكاني وةك كةركوك و موسلَ وةردات و ئاذاوة و نائارامي دروست بكات، بةشصوةيص كة ببصتةهؤي لةطؤأناني خةونةكاني ناسيؤني كورد.

 

 طةر لةأوانطةيةكي كوردانةوة سةيري توركيا بكةين، ئةوا نابص ناسيؤني كورد ضاكردنةوةي عارةبانةيةكيش بة توركيا بسثصرص. نابص لصبطةأصن سةربازي تورك بةهيض شصوةيةك ثص لةسةر خاكي باشووري كوردستان دابنصن. نابص نةرمي بةرامبةر بةهاتني هصزي داطيركةري توركيا ثيشان بدرص و دةبص دةيان خؤنيشاندان دذي هاتني هصزة داطيركةرةكاني توركيا ئةنجام بدرص. لةسةر نوصنةراني كورد ثصويستة ئةمةريكاييةكان لة ترسناكي ئةم هةنطاوةيان وشيار بكةنةوة و هةلَوصستي دذانةي خؤيان بةأاشكاوي أابطةيةنن. تةنها أاطةياندني بأياري ناأةزايي بةس نيية و دةبص بةكردةوة ئةم هةلَوصستةيان دةربخةن. واتة بةخؤنيشاندان و ثيشانداني ثؤليتيكي هةأةشة و تؤقاندن، ضونكة لةم أصطايةوة دةكرص يا ئةطةري ئةوة هةية بتوانرص ئةمةريكا ناضار بكرص بة ثؤليتيكي خؤيدا، سةبارةت بةهصناني سوثاي داطيركةري توركيا، بضصتةوة.

 

دانيمارك 2003. 10. 12

 

Hit Counter ميوان ئةم بابةتةي خوصندؤتةوة