داطيركةري تورك لة هةموو ديزةيةك ئةسكووة

 ئةحمةد دةشتي

 شتيَكي ئاشكراية كة وةلاتة يةكطرتوةكاني ئةمةريكا بؤ بةرذةوةنديةكاني خؤيان هاتؤنةتة سةر خاكي عيراق و دواي ئةو هةموو دذايةتي و بةرهةلستكارانةي كة لة جيهان دا طواية دذ بة شةرِي ئةمةريكاو هاوثةيمانةكانيان لة طةل عيَراق دا كراو رِذانة سةر خيابانةكان و بة دذي ئةمةريكا هاواريان دةكردو دروشميان بة ناو دذي شةرِ بةرز دةكردةوة، بةلام ضيشيان بةضيش نةكرد، ئةمةريكاو هاوثةيمانةكاني كاري خؤيان ئةنجام داو هاتنة عيَراق و ئةو شةرة ثيرؤزةيان دذ بة دكتاتؤرةكةي هةلطيرساندو لة ئاكاميش دا قةلاي زؤرداري و ستةمي دكتاتؤرة بةزيوةكةي عيَراقيـــان زؤر بة هاساني روخاند و دةســــــــــــتيان خؤش بيَت و كاريَكي زؤر ثيرؤزيان ئةنجام دا، كة زؤربةي سياسةتمةداراني جيهاني لةو باوةرِة دانةبوون كة سةدامي خويَنريَذ بةم شيَوة و وا بة هاساني بروخيَت و بةعسية تاوانبارةكان بةو جؤرة وا بة زوويي لة ناو بضن و هيَزةكاني هاو ثةيمانةكان ئاوا زوو بة سةر سوثاي عيَراق دا سةركةون و بةبيَ خويَنرِيَذيةكي زؤر بةغدا بطرن، زؤربةي خةلك وايان دةزاني كة خويَن سةركان دةباو شةريَكي زؤر سةخت رِوو دةدات، بةلام هيَزة فشؤلةكةي سةدام زوو تيَك شكيَندراو روخان و ثةرت و بلاو بوون و تةنانةت نةيان تواني كة مانطيَكيش خؤ بطرن و تةواوي سوثاي عيَراق بةو جؤرة لة ناو براو كاريَكيان بة سةر هيَنان كة بابة دةواري شرِي نةكردووة، بةهةر حال هاوثةيمانةكان سةركةوتن و وا دةشبينين كة هاتونةتة سةر خاكي عيَراق و خةريكن كة نيازةكاني خؤيان وردة وردة لة طةل بووني ئةو هةموو طيرو طرفت و نا ئاراميةي كة لة باشوري عيراق و ناوةندا هةية و ترؤريستةكان بؤيان دروست دةكةن و هةتا ئةمرؤكةش ئاسايش و ئارامي بة تةواوي نةطةراوةتةوة سةر خاكي عيَراق و جطة لة كوردستان بةو لاوة هةموو عيَراق نا ئارامةو تةنيا كة طةلي كوردة ذيرانة ئةو هةلةي قؤستيتةوةو دؤستايةتي خؤي لة طةل هاوثةيمانةكان و ئةمةريكيةكان هةر ثتةو دةكات و بةمةش كاريَكي ذيرانةو سةركةوتوانة بؤ طةلي كورد ئةنجام دةدةن و ضاوي داطيركةراني كوردستان كويَر دةكةن و ئا بةم كارةشيان دةليَم دةستيان خؤش بيَت كة ثةند لة رابوردوو وةرطيراوةو ئةم هةلةي ئةمرؤ كة هاتؤتة كايةوة سةركةوتوانة بؤ كوردستان و خزمةت بة طةلي كورد وا دةقؤزنةوة و سودي ليَ وةردةطرن.

 ئةمرؤكة دةبينين لة طةل ئةوةي كة نا ئاراميةكي زؤر لة باشوري عيَراق دا وةدي دةكريَت و هيَشتان نةتوندراوة كة ئاسايش وةدي بيَنن، وا وةلاتة عةرةبةكان داوا لة ئةمةريكا دةكةن كة زةمةنيَك ديار بكريَت بؤ كشانةوةي ئةمةريكا لة عيَراق داو باس لة ئاسايش و هاوكاري ناكةن بؤ وةدي هيَناني عيَراقيَكي ديموكرات و ئيَستاش ئةسرينيا بؤ سةدامي فاشي دةريَذن كة بة هةزاران هةزار خةلكي بيَ طوناهي كوردو عارةبي لة عيَراق دا شةهيدو زيندة بة ضال كردو تا ئيَستاش برينة كؤنةكاني كة بة سةر خةلكي عيَراق دا هاتووة دةكوليَننةوة و عيَراقي كوردو عارةبان تةعريب دةكةن و ناوي كوردستان هةر ناهيَنن و عيَراق بة خاكي ئةمةي عارةبي ناو دةبةن و كورديان بةلا هةر مرؤ نيةو كوردستانيش بة خاكي عارةبان دادةنيَن، بةلام سةرؤكي ئةمةريكا مةردانة طويَ بةم داوايانة نادات و ئةمرِوكة دوثاتي كردةوةو دةليَت:بة هيض شيَوةيةك طةرانةوة لة عيَراق نيةو سةريَكة هيَناومانةو نايبةنةوة تا وةدي هاتني ئامانجةكان، هةر بؤيةشة كة دةولةتي تورك لةو كاتةوة كة سياسةتي ئةمريكا بؤ هاتنة ناوضةي خاوةرميانةو لةعيَراق دا دابين كراوة و وا خةريكة ئةمةريكيةكان بة تةواوي جيَي خؤيان خؤش دةكةن و تازة خؤيان دادةمةزريَنن و ثيَيشم واية كة ئةمةريكيةكان تةواوي نيازةكاني خؤيان وةدي ديَنن و ئةوةي سةركيَشيش بكات و دذيان بيَت ليَي دةدةن و حيسابي خؤيان لة طةل يةكسةرة دةكةنةوة.

 لةم رؤذانةدا ئةمةريكيةكان داوايان لة ئيسرائيل كـردووة كة هةولي ئةوة بدات رِيَطةي ضوني نةوتي كةركوك لة كؤنة ريَطةكةي حةيفاوة بؤ دةرةوة دروست بكةنةوة تا لةو رِيَطةوة نةوتب كةركو بنيَرنة بازارِي دةرةوة ئةمةش زيانيَكة بؤ ئابووري دةولةتي تورك، من ثيَم واية كة ئةم كارة هةر سةردةكةويَ و ئةم ريَطة ئابورية دةكريَتةوةو نةوتي كةركوك لةويَوة را بؤ جيهان دةنيَردريَ، ئةمةش بة تايبةتي كة وةلاتة يةكطرتوةكان دةيانةويَ ئةم رِيَطةية بكريَتةوة هةر جيَبةجيَ دةكريَت، بؤيةشة كة توركةكان ذانيان طرتووة ضونكة بةمةش زيانيَكي تري ئابوريان ثيَ دةكةويَت، هةر بؤيةشة دةبينين كة داطيركةري توركيا وا تةنطةي طرتووة و خؤي طيف دةكاتةوةو هةرةشةو طورِةشةي خؤي دةكات و خؤي لة هةموو ديزةيةك دةكا بة ئةسكؤو دةيةويَ كة بة هةر شيَوةيةك بيَت دةست لة كارو باري كوردستاني باشورةوة وةر بدات و بؤ ئةو نيازةشيان دةبينين كة لة رِؤذنامةكانيان هةرةشةو طورِةشة لة وةلاتيَكي وةك ئيسرايليش دةكةن و دةليَن كة بة هيض شيَوةيةك مافي ئةوةي نية دةست لة كارو باري عيَراق و نةوتي كةركوك وةر بدات !!! كة ئةمةش خودي ئةمةريكانن ئةم برِيارة جيَ بةجيَ دةكةن وئةم كارانة ئةنجام دةدةن، شتيَكي ئاشكراشة كة توركةكان بة هيض شيَوةيةك ناتوانن كة ئةمةريكاييةكان لة ثيلانةكاني خؤيان كةدةيانةويَ لة ناوضةي خاوةر ميانة بة تايبةتي لة عيَراق دا كة دامةزراون و هةن ثاشطةز بكةنةوة، من ثيَم واية هةر لةو كاتةوة كة توركةكان برِياري ريَطريان لة سوثاي ئةمةريكا طرت و نةيان هيَشت كة خاكي توركيا بؤبة كار هيَناني كارو باري سةربازي باشترين هاوثةيماني خؤيان كة ئةمةريكانن بةكاربيَنن، لةو دةمانةوة ناني شوانيان خواردو ئةو دؤستايةتيةي سالةهاي سال بوو كة لة طةل ئةمةريكا هةيان بوو وا بة ئاساني لة دةستيان داو خؤيان لةو هةموو ثارةو ثولةي كة لة ئةمةريكايان وةردةطرت بيَبةش كردو بة برِيارةي ثةرلةمانيانةوة خؤيان توشي كيَشةيةكي طةورةي ئابووري كردو دلي دؤستيَكي وةك ئةمةريكايان لة خؤيان رِةنجاند، ئةمةريكيةكانيش بةو هةنطاوةي توركةكان زماني خؤيان طةست و طوتيان طةلؤ ديارة ئةوانة لة كاتي ثيَويستي دا هاوكاريمان ناكةن و بؤيةكة ثشتي خؤيان لة توركةكان كردو دةبينين كة لة دةست تيَوةردان و ئاذاوةنانةوةي توركةكانيش لة عيَراق دا وةلاتة يةكطرتوةكان و هاو ثةيمانةكان دةستي خؤيان لة توركةكان دةوةشيَنن و بة هيض شيَوةيةك رازي نين كة توركةكان دةستي ثيسيان بؤ كوردستان دريَذ بكةن و توركةكان لةو بوارةوة نيازة طلاوةكاني خؤيان دذي طةلي كورد بة كار بيَنن، من ثيَم واية لة بارةي ئةو هةرةشةي توركيا لة ئيسرائيل كةس طويَيان ثيَ نادات و ئةمةريكا نيازةكاني خؤي هةرضي هةيةتي وةدي ديَنيَ و توركيا هةر ثةلة قاذةيةكيش بكاتن دذ بة هةنطاوةكاني ئةمةريكا ئةوا ئةوانن كة زياتر زيانيان ثيَ دةطات و هيض دةسةلاتيَكيان بةرامبةر بة ئةمةريكاوة نية، دةبينين كة توركةكان بة ئاشكرا لة بةر ضاوي جيهانيان بيَ شةرمانة دةيانةويَ دةستي ئاذاوة نانةوة بخةنة ناو كوردستاني باشورةوةو طيَرة شيَويَني بكةن و هةر دويَني بوو بة ناوي شيعةكانةوة ئاذاوةيان لة توزخورمات و نايةوة و نؤكةرةكانيان دةست دريَذيان بؤ سةر مةرقةدةكةيان كرد، بةو نيازةوة كة بة سةر طةلي كوردي دابيَنن و لةةو ريَطةوة طةلي كورد بكةن بة دوذمني شيعة مةزهةبةكان، ئةو شيعانةي كة سالةهاي سالة لة طةل كورد طيرو طرفتيان نةبووة و كوردو شيعةكاني باشور هةميشة دؤستي يةكتر بووينةو هةرطيز كيَشة لة نيَوان كوردو شيعة مةزهةبةكان وةدي نةهاتووة، ئةمرؤش خةياليان زؤر خاوة كة بتوانن لةو بوارةوة هيض هةنطاويَ باويَن، توركةكان هةروةك بةرامبةر بة ئةمةريكا و ئيسرائيليةكانيش لةم بارةوة ضيان بؤ نالويَت و ئاواش نكارن كة كوردو شيعةكاني عيَراق يكةن بة نةياري يةكتري و لة ئاذاوةكانيان سةركةون، دةولةتي تورك باشتر واية كة دةست بة كلاوي خؤي بطريَت و دان بة مافي ضل مليؤن كوردو كوردستان بنيَت و ئةو بيست و ثيَنج مليؤن كوردةي كة لة كوردستاني باكوري سالةهاي سال ضةوساوةن بة دةست درندايةتيانةوة با هةموو مافيَكي ذيانيان بؤ دابين بكةن ودانيان ثيا بنيَن و مافة زةوت كراوةكانيان بدةنةوةو بة مرؤظيان بزانن، ئةطينا رِؤذيكيش ديَت كة ئةوانيش بة دةردي سةدام و دارو دةستةكةيان دةضن و هةرضةند ضةكدارو هيَزدار بن ئةمرِؤكة نكارن بةرامبةر ئيرادةي طةلي كورد بوةستن و تةنيا سةر شؤري و نةمانيان بؤ دةميَنتةوة، هةمو ئاذاوةو هةرةشةو طورةشةيان بة نيازي لة ناو بردني طةلي كورد هةر ثوض دةبيَتةوةو طةلي كورديش بةرةو ئاسؤيةكي روون و ديار دةرِوات و درندةيي و ضةوساوةيي طةلان باوي نةماوةو كيَ داطيركةر بيَت و مافي طةلان ثيَشيَل بكات ئةوا ئاكامي هةر لة ناو ضوونة.

27. 8. 2003