يادةوةرييةك بؤ تيثي ميوزيكي زانكؤي سليَماني

                                                                                                  بةختيار شيَخ مستةفا

 

 زانكؤي سليَماني هةر دوابةدواي دامةزراندني لةسةرةتاي شةستةكاني سةدةي رِابردوةوة رِؤليَكي طةورةي بيني لة ثيشانداني رِوي طةشي شاري سليَماني لة بوارةكاني رِؤشنبيري وسياسي وكؤمةلآيةتي وهونةريدا , لةم كورتة باسةدا تيشكيَك دةخةينة سةر رِؤلَي زانكؤي سليَماني لة بواري ثيَشخستني هونةري ميوزيك وطؤراني كوردي

   كورتةيةكي ميَذويي

لةسةرةتاوة زانكؤي سليَماني خاوةن بةرِيَوةبةرايةتيةكي تايبةت بو بة ضالاكي هونةري كة مامؤستا قادر كوردي ليَثرسراوي بو , هةر لةو بةرِيَوةبةرايةتيةدا بةشيَكي تايبةت بة ميوزيك هةبو كة مامؤستا ئةنوةر قةرةداغي سةرثةرشتي دةكرد .

مامؤستا ئةنوةر كةلةوكاتةدا لة تيثي مؤسيقاي سليَماني كاري دةكرد وهونةرمةنديَكي بةتوانا بوو , تواني بةهاوكاري هةنديَك هونةرمةندي تر ضالاكيةكاني ميوزيك لة زانكؤدا ثةرة ثيَبدات , ئةوةبوو لة سالَةكاني 1971 و 1972 دا هةنديَ طؤرانيان لةتةلةفزيؤني كةركوكي ئةو سةردةمة تؤماركرد , طؤرانيةكاني هونةرمةندي خواليَخؤشبو قادر ديلان سةرةتاي كارةكانيان بو ثاشان هونةرمةند ( ئةسعةد قةرةداغي) كة ئةو كاتة خويَندكاري زانكؤ بوو طؤراني (جواني بيَ ناو) ي تؤماركرد , زؤربةي ئةو كارة ميوزيكيانةش مامؤستا ئةنوةر ئامادةي ئةكرد.

ميوزيكذةنةكانيش بريتي بون لةهةر يةك لة:

ئةنوةر قةرةداغي (طيتار)

هاروت بالانجيان _ دانا مستةفا _ ئاشتي نامق (ئؤكؤرديؤن)

ثةيمان ئةحمةد (بانطؤز)

شيروان محةمةد ( درامز)

هةر لةو سةردةمةدا كؤمةلَيَ طؤراني لةتةلةفزيؤن تؤماركرا لةوانة :

( طةردة ) و ( رِؤذي تازة) …فاروق محةمةد

(ضاو جوان) … فازيل مةجيد.

(دة مةطري) … ئازاد حسيَن _ كةدواتر لةبؤردوماني سالَي 1974ي شاري قةلآدزيَ دا شةهيدكرا .

ضالاكي هونةري تواني كؤمةلَيَك ئاميَري نويَ دابين بكات وةكو ( ئؤكؤرديؤن, ثيانؤ, طيتاري كارةبايي, زايلةفؤن, ثيانؤي كارةبايي , ئؤرطن )  ئةم ئاميَرانة هاندةريَكي ضاك بون بؤ خويَندكاران تا هةولَة هونةريةكانيان ضرِ بكةنةوة , هةر ئةمةش وايكرد كؤمةلَيَكي زوَر لةكورِان وكضاني خويَندكار رِوبكةنة بةشي ميوزيك بؤ فيَربون وبرةوثيَداني توانا هونةريةكانيان , ئةوةبو لة سالَي 1973 دا دو تيث دروست بو لةناو زانكؤدا بةناوي (زيَرِين) و (زيويين)ةوة .

ئةنداماني تيثي زيَرِين بريتي بون لة:

هاروت بالانجيان (ئؤرطن)

بةكر فةرةيدون  (طيتار)

نائل  (باس طيتار)

شيروان (درامز)

ئةم باندة ضةندين ئاهةنطي لةزانكؤدا سازدا بةهةردو شيَوازي رِؤذهةلآتي ورِؤذئاوايي , شاياني باسة كة هونةرمةندي هةلَكةوتو ( هاروت بالانجيان )كة ئيَستا دانيشتوي ولآتي كةنةداية زؤربةي طؤرانيةكاني دةضرِي . هاروت  لةبواري ميوزيكذةنين دا زؤر بةتوانا بو , سةرباري ئةوةي كة طؤرانيبيَذيَكي ليَهاتو بو وبة كوردي وئةرمةني وئينطليزي طؤراني دةوت . ئةم تيثة هةنديَ طؤراني لةتيظي كةركوك تؤماركرد , وةكو ( رِؤذباش ) ي هاروت بالانجيان و ضةند طؤرانييةك بؤ هونةرمةند ئةسعةد قةرةداغي , لة سالَي 1974 دا بةشداري فيستيظالَي ميوزيكي زانكؤكاني عيراقيان كردو ثلةيةكي باشيان بةدةست هيَنا.

يةكيَك لة ئاهةنطةكاني زانكؤ سالَي 1977

 

هةرضي تيثي زيوينة ضالاكيةكانيان زياتر لة سنوري ناو زانكؤدا بو وةكو ئاهةنطةكاني يةكترناسين و سالَي نويَ , ئةندامةكانيشي ثيَك هاتبون لة :

رامان داود ( ئؤرطن)

سةعد , يوسف ( طيتار)

شموئيَل (باس طيتار)

عاسم (درامز)

لةسالَي 1974 دا زؤربةي خويَندكاراني زانكؤي سليَماني بؤ ثشتطيري لة شؤرِش رِويانكردة ناوضة رِزطاركراوةكان وبةمةش تيَكةلَ بون بة ذياني ثيَشمةرطايةتي تا نسكؤي سالَي 1975 .

لة سالَي 1975 بةدواوة تيثيَكي ميوزيكي تر لة زانكؤدا خؤي ناساند بةناوي (كاردؤ) وة وثاشتر بوبة ( تيثي زانكؤي سليَماني ) .

ئةندامة سةرةكيةكاني ئةم تيثة بريتي بون لة :

ماجيد مستةفا ( ئؤرطن)

سةركةوت جةمال , كاوة محةمةد ئةمين ,بذار حةمدي  (طيتارو باس طيتار)

نةذاد عوسمان ( درامز)

فاروق محةمةد , كامل مستةفا (كامل ضاوشين) … ( طؤرانيبيَذ)

جيَطةي سةرنجة جطة لة ئةندازيار ماجيد مستةفا كة لةكوردستان دةذي , هةمو ئةو ئةندامانةي تر ئيَستا لةهةندةران ذيان دةطوزةريَنن .

جطة لةم ئةندامة سةرةكيانة كؤمةلَيَك خويَندكاري ميوزيكذةن لةكاتي تؤماركردني طؤراني يان لةبؤنةكاندا هاوكاي ئةم تيثةيان دةكرد وةكو جؤرج ( كةمانضةذةن) و هونةرمةند طؤران ئيبراهيم خةيات ( كةمانضةذةني ناسراو) , ويَرِاي ضةندين خويَندكاري دةنطخؤش لةكورِان وكضان كةبةشداري ئاهةنطةكانيان دةكرد .

سالَي 1977 تيثي زانكؤي سليَماني يةكةم بةرهةمي خؤي بلآوكردةوة كة بريتي بو لة شةش طؤراني و ثيَشوازييةكي زؤري ليَكرا لةلايةن جةماوةرةوة و زؤربةي طؤرانيةكان تا رِادةيةكي زؤر ناسراو بون لاي خةلَك وةكو  ( ضاوت جوانة لةيلا , بارانة ,باخةوان , زؤر قذي زةرد , ياران لةجةرطم ) , ئةم بةرهةمانةلةلايةن مامؤستايان وليةم يؤحةنا وئةنوةر قةرةداغي هاوكاريةكي زؤركرا , هةر لةو سالَةدا زؤر سةركةوتوانة بةشداريان لة فيشتيظالَي ميوزيكي زانكؤكاني عيراق كرد لة بةسرة .

 دةلَيَن طةر ذيان بةردةوام بيَت هةمو شت بةردةوامة , بؤية هةميشة كؤمةلَيَك طةنجي خويَندكاري نويَ جيَطةي ئةو خويَندكارانةيان دةطرتةوة كة خويَندني زانكؤيان تةواو ئةكرد , هةر ئةوانةش دريَذةيان بة رِةوتي هونةري ميوزيك دا لةزانكؤدا , لةو كةسانةي كة دريَذةيان دا بةو كاروانة و لة تيثي زانكؤي سليَماني دا وةك ميوزيكذةن كاريان كرد :

ئةمجةد مستةفا ( ئؤرط)

 نةورؤز رِةشيد ,جوتيار غةفور, عيزةدين, بةهرؤز ميكائيل, خاليد رِةزا ( طيتار)

شؤرِش عوسمان , نةبةز محةمةد فةرةج (درامز)

سديق سةلاحةدين , كةلسوم , هةزةر ( طؤرانيبيَذ )

بةم شيَوةيةش تيثي زانكؤي سليَماني بةردةوام بو لة كاركردندا تا رِاطواستني زانكؤ بؤ شاري هةوليَر لة سالَي 1981 دا .

سةر ضياي ئةزمرِ رِؤذي 16-9-1977 لةرِاستةوة ( فاروق محةمةد , بذارحةمدي , سةركةوت جةمال , كاوة محةمةد ئةمين , نةذاد عوسمان , ماجيد مستةفا , كاميل مستةفا )

 

 

رِؤلَي هونةري تيثي زانكؤي سليَماني

طةر بةخيَرايي بةسةر ئةو ضالاكية هونةريانةدا رِاببورين كة  تيثي زانكؤي سليَماني ئةنجامي ئةدا دةبينين لة زؤر رِوةوة كاريطةرييان هةبو , هةر بؤ نمونة ئةم خالآنة باس دةكةين :

    ·       ناساندني ميوزيكي كوردي بةدةرةوةي سنوري كوردستان , ضونكة كؤمةلَيَكي زؤر لةخويَندكاراني شارة عةرةب نشينةكاني عيراق لة زانكؤي سليَماني دةيانخويَند و لةوماوةيةدا زؤر ئاشنا بون بة طؤراني كوردي تةنانةت طؤراني ( ضاوت جوانة لةيلا) ي هونةرمةندي خواليَخؤشبو حةسةن زيرةك كة تيثي زانكؤ بةشيَوةيةكي نويَ ئامادةي كردبؤوة , بة رِادةيةك ناسرا كة زؤريَك لةباندة ئاسوري وعةربةكاني بةغدا ئةو طؤرانيةيان ئةوتةوة لةئاهةنطةكانياندا , كاريطةرييةكة طةيشتة رِادةيةك كة كؤمةلَيَك خويَندكاري طؤرانيبيَذي عةرةب وئاسوري وةكو ( حيكمةت) خةلَكي (ناسرية) طؤراني كورديان ئةوت , يان (سعد الجنابي) كة طيتارذةنيَكي بةتوانا بو لةثاش زانكؤ ئاوازي كوردي دائةنا ‍!

    ·      ئةو خويَندكارانةي كة طةشةيان بةتوانا هونةريةكانيان دابو لةزانكؤدا بونة سةرضاوةيةكي باش بؤ تيثة ميوزيكيةكاني سليَماني , بةتايبةتي تيثي مؤسيقاي سليَماني .

    ·      ثيادةكردني شيَوازي ( جاز ميوزيك ) لة طؤراني كورديدا , شاياني باسة ئةو كاتة تةنها ئةلبوميَك كةبةوشيَوازة تؤماركرابو ئةلبومي ( ديارييةك بؤ كوردستان) ي هونةرمةند (قادر ديلان) بو كة بةشيَوةي قةوان لةهةندةرانةوة نيَردرابؤوة . تيثي زانكؤ كةلَكي لةو شيَوازة وةرطرت و تواني بةفراواني بةكاري بهيَنيَت .

    ·      بواريَكي باش دروست بو بؤ ئافرةت تا بتوانيَت ضالاكي هونةري بنويَنيَت و زؤر خويَندكاري كض فيَري ميوزيك بون , لةوانةي كة زؤر ناوبانطيان دةركرد لةزانكؤدا فاتيمةي خةلَكي خانةقين كة طؤراني كوردي و عةرةبي ( بةتايبةتي طؤرانيةكاني فةيروز) ي ئةوت , هةروةها كضة طؤرانيبيَذ (كةلسوم )لة سليَماني و هةنديَكي تر لةشارةكاني ترةوة .

    ·      تيَكةلَ بوني كولتوري نةتةوة جياجياكان لةتوركمان وعةرةب و ئةرمةن وئاسوري كاريَكي واي كرد كة كةلَك لة طؤراني ئةو ميللةتانة وةربطيريَـت و بةهةمان شيَوة ئةوانيش تيَكةلَ بة هونةري كوردي بون وكةلَكيان ليَوةرطرت . جطة لةئاشنابوني هونةرمةنداني ناو زانكؤ بة شيَوازي رِؤذئاوايي لةبةرئةوةي كؤمةلَيَكي زؤر لةمامؤستاياني بياني لةسةرانسةري جيهانةوة هاتبون و وانةيان دةوتةوة , ئاهةنطةكان وايان دةخواست كة زؤر طؤراني ئينطليزي تيَدا بوتريَت .

جيَطةي خؤيةتي بيري خويَنةر بهيَنينةوة كة لةم بابةتدا ئيَمة باس لة نزيكةي سي سالَ لةمةوبةر دةكةين , كاتيَك نة هؤكاني رِاطةياندن وةك ئيَستا بون و نة هؤكارةكاني ثةيوةنديكردن , لةلايةكي تريشةوة ئامرازةكاني كاركردني هونةري زؤر سةرةتاييبون , كةضي ئاستي هونةري ئةوكارانة زؤر باش بون , هةر بؤية كاريطةر بون و ئيَستاش لة بيرةوةري خويَندكاران ومامؤستاياني زانكؤي سليَماني و جةماوةري ئاشنا بة ميوزيك وطؤراني ئةو تيثة دةيان يادطاري شيرين ديَننةوة بةرضاو .

          

                

 

 

 

 كؤتايي

رِاطواستني زانكؤي سليَماني ئةو رِوداوة بو كة دةرطايةكي طةورةي لةسةر شاري سليَماني داخست لةرِوي رِؤشنبيري وئةدةبي ومةعريفي وكؤمةلآيةتي وهونةري وسياسيةوة .

دامةزراندنةوةي زانكؤي سليَماني لةدواي رِاثةرِينةوة وةلآمي شياوي ئةو كارة ضةثةلَةي بةعس بوو , ئوميَدةوارم لةمرِؤدا و لةرِيَطةي ئةو زانكؤيةوة دةروازةيةكي طةورةتر كرابيَـتةوة بةرِوي مةعريفةو رِؤشنبيري وهونةردا .

ئةم نوسينةش هةولَيَك بو بؤ يادكردنةوةي ئةو كةسانةي لةورِؤذطارةدا و لةبواري خؤياندا بةرديَكيان خستة سةر بةرديَك بؤ بنيادناني كؤمةلَطايةكي دروست.

 

 

تيَبيني / زؤربةي زانيارييةكان لة ئةندازيار ماجيد مستةفا وةرطيراوة كة بؤ ماوةي ضوار سالَ ئؤرط ذةني تيثي زانكؤ بوة , هةر بؤية داواي ليَبوردن لةو كةسانة دةكةم كة بةهؤي كةمي زانيارييةوة يان لةبيركردنةوة ناويان نةهاتوة .

 

بؤ طويَطرتن لة ستراني زؤر قذي زةرد كليكي ئيَرة بكة

 

 

muzic@kurdistannet.us

ضاثيكة

كاتي بلآوكردنةوة 

www.kurdistannet.org

طةأانةوة بؤ بةشي هونةري كوردستان نصت

Hit Counter