تاراوطة أصطا لة ئافراندن ناطرصت. . . وةرطصأاني: كاوة ئةمين

 

 

لة كتثبةكاني (سةليم بةرةكات) دا، باصندةكان هةميشة لة فذيندان، بةلآم ئةو بؤخؤي بةبث باص ملي ئاوارةيي گرتووة. لة سورياوة بؤ لوبنان، لة لوبنانةوة بؤ قوبرس و لة وثشةوة بؤ سوثد. ئةم پايزة يةكةمين ديواني شيعري سةليم بةرةكات بة زماني سوثدي بلآودةكرثتةوة.

نووسيني:ئان دالين

لة شارثكي تةپوتؤزاوي باكووري سوريا (مةبةست باشووري ذؤژئاواي كوردستان) ه، كة دةكةوثتة سةر سنووري توركيا (باكووري كوردستان) ، كورثك گةوةرة دةبثت. ئةو دص پذلةقينة لة خوثندنگا، كؤمةصگا، خثزان و جادة قوذينةكان، لة هةموو شتثك. بةلآم لة بةردةم گةورةكان و دةوصةتدا، بث دةسةلآتة. بؤية داخي دصي خؤي بة ئازارداني گيانلةبةران و سةربزثوي مندالآنة دةردةبذثت. بةنزين دةكات بة پشيلةيةكدا و لة كلكيةوة ئاگري تثبةردةدا.

لة ذؤماني "كوللةي" سةليم بةرةكاتي كورد دا كة بيرةوةريةكاني خؤي دةگثذثتةوة، بة بةشثك لة ژياني ئةو كوذة ئاشنا دةبين.

سةليم بةرةكات دةصثت: ئثمة وةكو خانةوادةيةكي كورد، سوكايةتي و بثذثزيمان پثدةكرا، ئةمةش دةبثتة هؤي برينداركردني ناخي كةسثك. ئةمةش دةبثتة ئامرازثك بؤ گةورة بووني ذق و كينة، ذةشوةيةك لة ناخدا. من دةمويست ذاستييةكان نيشان بدةم، نةك منداصييةكي گولآوي كة بووني نيية.

هةروةها لة ژياني ذاستةقينةي سوري- كوردانةي سةليم بةرةكاتدا، دوو برا هةبوون، ذؤژثكيان لةلايةن پؤليسةوة ذاپثچ دةكرثن، ئيتر لةو كاتةوة هيچ كةسثك سؤراخي نةكردوون. باقي خثزانةكةي بة شثوةيةكي گشتي ژيانيان لة تاراوگة، لة ولآتاني وةكو ميسر، لوبنان، ئةصمانيا و سوثد، بةسةر بردووة.

جؤرثكي تري چةوساندنةوة كة ذووبةذوي كوردةكان بووةتةوة ئةوةية كة يةكثكي وةكو سةليم بةرةكات، كة يةكثكة لة ناودارترين نووسةرةكانيان، ناتوانثت بة زماني خؤي (كوردي) بنووسثت يان بخوثنثتةوة. هةموو كتثبةكاني سةليم بةرةكات كة لة 23 كتثب پثكدثن، ذومان و شيعر و كتثبي مندالآن لة خؤ دةگرن، بة زماني عةرةبي نووسراون. كتثبثكي تري سةليم كة وةرگثردراوةتة سةر زماني سوثدي، ذؤماني "پةذة"، كة ئةويش باس لةهةمان ئةو سروشتةي ذؤماني "كوللة" دةكات، دةكرثت ئةويش بة شثوةيةك لة شثوةيكان بةردةواميةكي سةربةخؤ بثت.

قارةمانةكاني ناو ئةم ذؤمانة، مةم و دينؤ كة بة سكثك لةدايكبوون، دايك و باوكيان و شةش خوشك و برا، پثك دثن. كاتثك مةم گةورة دةبثت، باوكي ذةوانةي قوبرسي دةكات. لةوث دةبوو لةلايةن پياوثكي بة شةخسييةتي ناديارةوة سةرپةرشتي بكراية. مرؤض لة ذؤمانةكدا وا تثدةگات، كاتثكيش كة وةختي خؤي هات، ئةو كوذة ئةركثكي پثدةسپثردرثت كة بؤ گةلي كوردي بكات.

بةلآم كابرا بةهيچ جؤرثك پةيدا نابثت، كة لة سةرةتاي ذؤمانةكةدا بة مةم دةگةين، پاش شةش ساص چاوةذواني بث مانا، دةيةوثت خؤي بكوژثت. بةلآم بة هؤي ذووداوي جؤراوجؤرةوة، بةرنامةي خؤكوشتنةكةي هةصدةوةشثنثتةوة: پةذثك لة ناو جانتايةكدا، دةيباتةوة دنيايي خةياص، دوو باصندة لة حةوشةي باخچةكةدا، هةواري لثدةخةن، جوتثكي سةير دةبنة هاوسثي. گثرانةوةكة لة يةك جثگادا وةقرة ناگرثت، جار بة جارثك پچذپچر دةبثت، بةهؤي پةشؤكان و گفتوگؤ خةماوييةكاني نثوان مرؤضةكان، ئاژةصةكان يانيش گژوگيايي ناو باخچةكة. كاتثكيش لة كؤتايي ذؤمانةكةدا دةردةكةوثت كة مةم هةر لةتةمةني لاوثتيدا لة شارةكةي خؤي خنكاوة، بةصكو ئةوة (دينؤ) ية لة جياتي مةم دةنثردرثت بؤ جثبةجثكردني ذاسپاردةكة، ئيتر بة جارثك ژثر پثي خوثنةر دةكةوثتة لةرزة. ئايا ئةمة هةمووي خةوثكة؟

سةليم بةرةكات دةصثت: شتة بث واتاكان "absurd"، دةلالةت لة نائارامي پاشةذؤژيي كورد دةكةن. ئةمة ئةو ديالؤگةية كة مرؤض ناتوانثت لةگةصيدا بذوات. دةرد و خةمةكان، وان لة هةناوي مندا، من ئا بةوشثوةية دنيا دةبينم.

لةوماوةيةي كة ئةو بةنووسينةوةي مثژووةكةوة خةريك بووة، لثي ذوون نةبوو كة ئاخؤ گؤذانكارييةكان بة چ ئاقارثكدا دةذؤن، لة ذةوشثكي وادا هةموو كتثبةكاني نووسراون.

            - من دايمة تووشي هةمان سةرسوذمان دةبم، چونكة نةم دةزاني كة ئةو ذووداو و مرؤضانةم لة ناخمدا هةصگرتبثت.

ئةمةش بةو ماناية دثت كة ئةو وةكو مرؤضثك سنوورثكي نيية. ئةم بث سنووريةشي دةگةرثتةوة بؤ ئةو ئيحساسة بةهثزةي كة هةيةتي بؤ ئاژةصةكان، بةتايبةتي بؤ باصندة. ئةو دةصثت: ئاژةصةكان بةشثكن لة ذؤحي مرؤض.

- پةيوةندي نثوان خؤ و ئاژةص، پةيوةندي نثوان من و خؤمة. هةر جارثك تؤ بير لة باصندةكان بكةيتةوة، شثوةيةكي نوث لةخؤي دةگرثت. هةروةك ئةوة واية كة لثكؤصينةوة لةسةر گةردوون بكةيت- بةلآم هةميشة لة ناخي خؤتدا.

سةليم بةرةكات لة ذؤمانة تازةكةيدا كة لةم هةضتانةي پثشوودا بة زماني عةرةبي بلآوكرايةوة، بةتةواوةتي دةست بةرداري قةفةزةكةسايةتييةكةي و، دنيا كة وةك ئثمة دةيبينين، بووة.

            - لةو ذؤمانةدا، مرؤضثك يانيش جثگايةك نيية كة پثشتر بينيبثتم. باسي (Centaurer) ة، ئةو ئاژةلآنةي كة نيوةيان مرؤض و نيوةكةي تريشيان ئةسپة. من لةم گيانلةبةرانة كؤمةصگايةكي گةورةم بنياتناوة. ئةم كتثبة تا بصثي بة زةوقة، ئةوة قسةي سةليم بةركات خؤيةتي.

بةلآم ئةو لةوة دصنيا نيية كة ئةم كتثبةي وةربگثذدرثت. زماني كتثبةكاني بة تثپةربووني كات زياتر جثگيربوون، بؤية وةرگثرانيشيان زةحمةتترة. ئةو پثيواية كة چاپخانةكان ئةو پارةية نادةن بؤ ئةو كاتةي كة بؤ وةرگثرانةكة پثويستة.

بةلآم بةهةرحاص لة پايزي ئةمساصدا، ديوانة شيعرثكي سةليم بةرةكات بة زماني سوثدي بلآودةكرثتةوة. ئةم كؤمةصة شيعرة كة ناوةكةي بة ئينگليزي "The recklessness of rubies" "ياقوتي بث پةروا"، خةريكة لةلايةن چاپخانة بچكؤلانةكةي (Tranan) وة دةكرثت بة سوثدي.

پثدةچثت ژياني تاراوگةي لةم لا بؤ ئةو لا، نةيتوانيبثت هثزي ئافراندني سةليم بةرةكات دادؤشث. ئةو بؤ خؤي دةصثت: ئةوة نووسينة كة توانيويةتي هاوسةنگي هةبووني ئةو نائاراميية ذابگرثت.

ئثستا ئيتر ئةو هثندة نادصنيا نيية، چونكة مؤصةتي مانةوةي (ئيقامة) ي وةرگرتووة لة سوثد. ئةو لةگةص منداصة سث سالآنةو هاوسةرةكةيدا، بة ئيسراحةت لة سكوگؤس كة دةكةوثتة خواروي ستؤكهؤصمةوة، پاصيان لثداوةتةوة. لة حةوشةكةياندا، خانوچكةيةكي دروسرتكردووة و ژنةكةشي پةنجةرةكةي بة ذةنگي ئالآوالآي ذؤژهةلآتيانة ذازاندؤتةوة. بةلآم هةندثك جار بيري باخچةكةيان لة نيكؤسياي قوبرس دةكات، كة شانزة ساص تثيدا ژياوة.

            - 225 دارم ذواندبوو، يةكةبةيةكيانم دةناسي. وةكو جثگايةكي حةسانةوة وابوو لة بيابانثكدا.

            - لة نيوة شةودا، لةخةو هةصدةستام و ئاوم دةدان، چونكة هةفتةي دوو جار ئاومان هةبوو. لة سروشتثكي وادا، ناچاريت كاتثكي زياتر بؤ نةمامةكانت دابنثي، مرؤض پةيوةندييةكي زياتري هةية لةگةصيان، لثرة ئةگةرخؤشت نةبيت ئةوان دةتوانن بژيين. سةرچاوة: www. stpress. se/zino