باكووري كوردستان لة نثوان (شةذ و ئاشتي) دا

كاوة ئةمين

25-02-2008 18:30

كؤنگرةي ئازادي و ديموكراتي كوردستان- كادةك، لةبةياننامةيةكدا ئاگربةستي يةك لايةنة كة ماوةي چوار ساصة درثژةي هةية، ذاگرت. كاتثك سةرؤكي پكك بةرثز عةبدوصصة ئؤچ ئالان لةلايةن دةوصةتي توركيا و ولآتاني ناتؤوة دةستگيركرا، (پكك) ة يةكلايةنة شةذي وةستان بة هيواي ئةوةي كة بتوانن لةو ذثگايةوة كثشةي كورد چارةسةربكرثت، بةلآم دةوصةتي توركيا نةك هةر ذازيي نةبوو دانوساندن بكات، بةصكو بة شثوةي جؤراوجؤر درثژةي بة سياسةتي ئينكاريكردني كورد دا و زيندانةكاني ئةو ولآتة پذكران لة خةصكاني ولآتپارثز و بكوژاني ناديار درثژةيان بة كوشتن و برينداركردني هاوولآتياني كورد دا، هةصبةت بة ذثژةيةكي كةمتر لة كاتي شةذ.

لة ماوةي ئةم چوار ساصةدا كادةك و هادةپ و پاشانيش دةهاپ، كؤمةصثك پذؤژةي چارةسةريان پثشكةش بة ذاي گشتي توركي و دةسةلآتدراني ئةو ولآتة كرد، دةيان ذثپثواني سةد هةزار كةسي و بة مليؤنان ئيمزاكؤكرانةوة و درانة دةسةلآتدران، بةلآم كورد هةر وةلآمي سةردةمي ئةتاتوركي درايةوة، كة ئةويش توانةوة و ئينكاريكردنة. دةوصةتي تورك لةژثر فشاري يةكيةتي ئةوروپادا بةناچاري هةندثك ذيفؤرمي قبوصكرد، بةلآم ياسا نوثكان تةنها لةسةر كاغةز ماونةوة و نةخرانةونةتة پراكتيكةوة. سياسةتي دوژمنكارانةي دةوصةتي تورك بة دژي باشووري كوردستان، درثژةي هةية و ذؤژانة لة ذثگاي سيخورةكانيانةوة لة بةرةي توركوماني و ميتةكاني كة لةماوةي ئةم دة ساصةي دوايدا لةسةر حسابي كوردي باكوور لة باشووري كوردستان لةبةرگي "ئاشتي پارثزيدا" بة بةرچاوةي دةسةلآتدارانةوة، درثژة بةكاري تثكدةرانةيان دةدةن.

ئثستا توركيا لةسةر دووذيانثكي مثژوويداية و تؤپةكة لة گؤرةپاني ئةوانداية. توركةكان يان دةبثت گوث بؤ داخوازييةكاني گةلي كورد ذابگرن يانيش دةبثت چاوةذواني شةذثكي دژوار بن، هةرةوةك مستةفا قةرةسوو يةكثك لة بةرپرساني كادةك بة ذؤژنامةي ئؤزگورپؤيلتيكاي ذاگةيةند و (بي بي سي) وةك سةرچاوة گثرابوويةوة. قةرةسوو دياري ناكات كة ئاخؤ ميتؤد و جؤري بةكارهثناني هثز لةلايةن ئةو پارتةوة چؤن و كام دةضةر دةگرثتةوة، بةلآم بة مةزندة ئةگةر شةذ دةستپثبكاتةوة، بنكة ئابووري و سياسي و. . . هتدتوركيا ئامانجي هثرشي چةكدارانةي گريلاكاني كادةك دةبن. ئةگةري شةذدةستپثكرنةوة زؤرة، چونكة باصي شةذخواز لة توركيا تا ئثستاش لةسةر پاشماوةكاني "خثري شةذ" دةژين. ئةوان واتة مافياكاني تورك لة سثبةري شةذ و باري نائاسايدا، بؤ پذكردني گيرفانةكانيان لة هيچ شتثك نةپرينگاونةتةوة، تةنانةت توانيويانة بةناوي توركايةتي و سةروةرثتي خاكي ولآت و دژةجوداخوازي، ئيحساساتي بةشي زؤري كؤمةصگاي تورك بةلاي خؤياندا ذابكثشن، كة بةقةولي ئيسماعيل بثشكچي كؤمةصگايةكي گةشةنةكردووة.

لة ماوةي ئةم چوار ساصةي ئاگربةستي يةكلايةنةي كورد دا، گةلي كورد لة باكووري ولآتدا بةشثوةيةكي ذثكوپثك كةصكيان لة گؤرانكارية ناوچةيي و جيهانيةكان وةرگرتووة. بزوتنةوةي سياسي و كلتووري و ذثكخراوة مةدةنيةكان توانياويانة كؤنترؤلي بارودوخ و ذةوتي ذوداوةكان بكةن، ئةو بزوتنةوة مةدةنيانة، گةرانتي بنةماكاني ديموكراتين و لةهةر دةري دنياشدا هةروابووة، كة ديموكراتي لةسةر پشتي ذثكخراوة جةماوةريةكان گةورة دةبثت. چوار ساص تةقةوةستاندن، ذثگايي لة بةردةم كؤمةصثك گؤرانكاريي گرنگ كردةوة لة باكووري ولآت، توركيا تةنها شةذي بةدژي گريلاكاني (پكك) نةدةكرد، بةصكو شةذي "تيرؤري" بةدژيي هةموو گةلي كورد ذاگةياندبوو، لة ديدي توركياوة ناوناني منداصثكيش بة كوردي يان چذييني ئاوازثكي كوردي كاري كردةني نةبوو و دةتوانرثت بة ناوي ياساي "تيرؤرةوة" ذثگا لةبةردةم هةناسةدانيش بة كوردي بگيرثت و بخرثتة قاصبي جوداخوازييةوة، بةلآم لةماوةي ئةم چوار ساصةدا گةشةكردنثكي كلتووري بةرچاو باصي بةسةر سةرتاسةري باكووري كوردستاندا كثشاوة. دةيان فيستيضاصي كلتووري كة زؤر جار دةگؤردران بؤ فيستيضاصي سياسي وةگةذخران. ژنان ذؤلي پثشةنگايةتيان بيني لة گةورةبووني ئةم بزوتنةوة گةليانةدا، بة تايبةتي "دايكاني ئاشتي". دوا سةرهةصدانيش ديسان بة نسيبي "ئامةد" بوو كة لة 1 سثبتةمةبري 2003 دا لة ذؤژي ئاشتي جيهاندا، بة سةدان هةزار كةس جارثكي تر بة هاواري ئاشتيانةيان پةردةي بثدةنگيان لةسةر دةسةلآداراني تورك و جيهانيان، لابرد. دنيا ناتوانثت چيتر هاواري ئاشتي بؤ مافةكاني كورد بخاتة خانةي تيرؤرةو. يةكيةتي ئةوروپا لةم گةمةيةدا دةتوانن دةورثكي كاريگةر بلةيزن، نا بثت چيتر ذثگابدرثت كةصك لة كثشةي كورد وةربگرن، تةنها وةكو كارتثك بؤ ذثگاگرتن لة ئةندام نةبووني توركيا لة يةكيةتي ئةوروپا دا، بةصكو وةكو كثشةيةكي سياسي گةلثكي بندةست كة لة سادةترين مافة مرؤضايةتيةكاني بثبةشة. شةذ دةتوانثت زياني گةورة بة بةرژةوةنديةكاني ئةوروپيةكانيش بگةيةنثت، كة دةيانةوثت شانبةشاني ئةمريكا "مثووژي سةر سيني پلآوي خةصكي جيهان، تةنها بؤ خؤيان بثت و بةس".

ئةگةر شةذ لة باكووري كوردستان بة ناچاريش دواي داخستني هةموو دةرگاكان، دةستپثبكاتةوة، نابثت پةرةكاني باصي ئاشتي خوازي كورد دةربكثشرثن بؤ بة هثزكردني باصي "شةذ"، بةصكو ئةو باصي ئاشتي و بزوتنةوة مةدةنيةكان گةرانتي ديموكراتيزةكردني كؤمةصگاي دواي شةذن و ئةوة ئةوانن كة دةتوانن وةكو تةراپيةك و خؤراكثك بؤ هثوركردنةوةي كؤمةصگايةكي بريندار، پشت و پةنا بن.

دةستپكردنةوةي شةذ لة پثش هةموانةوة زيان بة كورد دةگةيةنثت. چونكة شؤضينيستي تورك وةكو زةرويةك لةسةر خوثني لاشةي برينداري كورد دةژيين. بةو هيوايةي كة شةذ بةردةركي كوردان بةردا و ئةم چوار ساصةي ئاگربةستيش دةرسثك بووبثت بؤ كادةك كة هةصةكاني پثشووي (پكك) دوبارة نةكاتةوة، بة تايبةتي لة باشووري كوردستان كة لة ذةوشثكي يةكجار حةساس و تايبةتيداية. نابثت بهثصين گةرةكثك بكرثت بة قورباني ماصثك، بؤ پاراستني مةذثگ، ذثگا بة گورگ بدرثت قذ بخاتة مثگةلمانةوة. ناوچةكةش بة كوردستانيشةوة گؤرانكاري بةسةردا هاتووة و زؤر جياوازة لة چوار ساص پثش لة ئثستا، بؤية نابثت زلهثزةكاني باشووريش وةكو جاران بئاژون، دةنا خؤشيان و خةصكيش پةرثشان دةكةن. دةكرثت بةرژةوةندي كورد بخرثتة سةر هةموو بةرژةوةندية حيزبيةكانةوة، ئةگةر خواست هةبثت و كورد بوون، پثوانة بثت!