سةربةخؤيي ئيداري و سياسي بؤ كوردستان نةك..... هشام ئاكرةيي

ئةوةي ضاودصري ثةيوةندي باشووري كوردستان لةطةلَ عصراق و حكومةتي ناوةندي عصراقدا بكات، ثابةندبوونصك و ملكةضييةكي سياسي و ئيداري ضاولصكةرانة دةبينصت، وةك ئةوةي بلَصي عصراق بة كوردستانيشةوة يةكينةيةكي ئيداري مةركةزين و ئةو فصدرالَيةتةي ئصمةي كورد و ثارتة سياسيةكاني كوردستان ثيادةدةكةن هيض مةرجصك و جياوازيةكي ئيداري و سياسي بةسةر كورد و هةرصمي كوردستاني فصدرالدا (فةرز) ناكات.

شصوازي فصدرالي ثةيوةندي باشووري كوردستان لة طةلَ عصراق، ثصويستة لة لايةن كوردةوة لصكبدرصتةوة و درصذةكارةيةكاني ئةو سيستةمة لةسةر خاك ثراكتيزةبكرصن و لة شصوة و ثةيوةنديةكاني كورد لةطةلَ حكومةتي عصراقدا جصبةجصبكرصن.نابص شصوةي بةأصوةبردني كوردستان و ديموكراسي كوردستان و هةلَوصستي سياسي كورد بةرامبةر بة أؤداوةكاني ناو عصراق و دةرةوةيدا، بكرصنة كوثيةك لة بوضوونةكاني بةغدا و حكومةتي عصراق.هةروةها هةر كاتصك لايةنة كوردستانيةكان أةخنةيان لة حكومةتي عصراق يان هةر لايةنصكي تري ناو عصراق و دةرةوةياندا هةبصت، دةبص بصترسانة باسي بكةن وئاراستةيان بكرص.

كورد لايةنصك نين لة ثاراستني عصراقي عةرةبيدا و ئةوان بةرثرسياري ئيدراي عصراق نين تاوةكوو هةلَةكاني حكومةت بيشارنةوة ولةسةريان نةدوصن.بة ثصضةوانةوة دةبص لايةني كوردي وةك ئوثوزسيونصك مامةلَة لة طةلَ أؤداوةكاني ناو عصراقدا بكةن و هةر هةلَة و ضةوتييةك ئازادانة ئاشكرابكةن.

 نزيكةي هةموو لايةنة سياسيةكاني عصراق لة حوكم بةشدارن، بةلَام هيضكاميان ئامادةنين خؤيان بكةنة خاوةن لة هةلَةكاني ئةو حكومةتة.ئةنجوومةني ئيسلامي عصراق، حزبي دةعوة، حزبي ئيسلامي عصراق و هةموو ئةوانةي لة ئةنجوومةني نيشتيماني عصراقدا بةشدارن و وةزيريان لة حكومةتي عةلاوياندا هةية، أةخنة لة حكومةت دةطرن و تيبينيةكاني خؤيان دةربارةي هةر أؤداوصك ئاشكرادةكةن.

بؤية دةبص لايةني كوردي زياتر لة هةر لايةك داواي ئةو عصراقة بكات كة مافة سياسي و ئيداريةكاني كورد دابين دةكات.تصكضووني باري ئةمني عصراق خةتاي كورد نية و سةرةأاي تصكضووني هةموو شتصك لة عصراق، لايةني عةربي و حكومي عصراق نايةلَن كورد لة بةرطري عصراقدا بةشداربن، وةك ئةوةي بلَصي كورد (عصراقي) نين.بؤية كورد وةك هةر ولَاتصكي تر دةبص داواي ثاراستني هاولَاتياني كورد لة حكومةتي عصراق و ئةمريكا بكةن.بؤ نموونة نابص لايةني كوردي لة كوشتني كورد لة شاري موسلَ و بةغدا و كةركوك و بةعقوبة بصدةنط بن و دةبص باسي تصكضووني باري ئةمني عصراق بكةن و داوا لة عصراق بكةن هاولَاتياني كورد بثارصزن، و ئةطةر ثصيان نةكرصت ئةوة ثصويستة أصطا بة هصزي سةربازي كورد بدةن، كورد بثارصزن بة تايبةت لة شارة سنووريةكاني كوردستان.

 سةرةأاي هةبووني ضةند بةرثرسيارصكي كورد لة ناو حكومتي عصراقدا بةلَام ئةوة ماناي ئةوة نية كة حومةتصكي ئصتلافي لة عصراقيدا هةية و بة ئاساني دةتوانين بلَصين كة جياوازيةكي سياسي طةورة لةنصوان بيري أامياري كورد و ثارتة كوردستانيةكان و ئةو فيكرة سياسيةي ثارتة عةربيةكاني عصراق هةيانة.ثارتة كوردستانيةكان زياتر سكولار و (عيلماني) ن و باوةأييان بة ديموكراسي سياسيان هةية، كةضي ثارتة دةسةلَاتبةدةستةكاني عةرةب زياتر ثارتي ئايني و تيولؤجين و باوةأييان بة دةسةلَاتي سياسي ئاينيان هةية.ئةمةش خؤي لةخؤيدا دةبصتة هؤي جياوازي لة بةأصوةبردن و ئازاديةسياسيةكان و تصأوانين بؤ كصشةكان، هةروةها ثصويستي بة شصوةيةكي جياواز لة ضارةسةركردني ئةو كصشانة دةبصت.

كةواتة دةسةلَاتي سياسي باشووري كوردستان دةبص لةو أاستيةوة سياسةتي خؤيان دابأصذن و دةبص عصراق بة دوو يةكينةي ئيدراي جياواز لة هةموو أؤيةكةوة دابنصن.دوو يةكينةي ئازاد لة وةرطرتني بأياري سياسي سةربةخؤ و أصطاش نةدةن حكومةتي ناوةندي عصراق دةستوةردان لةو بأيارانةدا بكات يان داواي هةلَويستصكي يةكطرتوو لة كورد بكةن.

جطة لة جياوازي سياسي نصوان حكومةتي هةرصمي كوردستان و حكومةتي عصراق، و جياوازي فيكري نصوان ثارتة كوردستانيةكان و ثارتة عةرةبيةكاني عصراق، هصشتا كصشةي كورد لة باشووري كوردستان ضارةسةرنةكراوة و ثارتة عةرةبيةكان و حكومةتي عصراق دانيان بة مافةكاني طةلي كوردستانينان نةناوة تاوةكوو كورد و ثارتة كوردستانيةكان هةماهةنطيةكي سياسي لة طةلَياندا دروستبكةن.هصشتا حكومةتي مةركةزي طةورةترين أصطرة لةبةردةم ئاساييكردنةوةي بارودووخي شارة تةعريبكراوةكان و طةأانةوةي ئاوارةكاني كورد بؤ شارةكانيان.

كةواتة هصشتا لايةني عةرةبةي عصراق بة زؤربةي ثارتةكانيانةوة و لايةني حكومي عصراق بة هةردوو بالَي حوكمةتةوة (سةرؤكايةتي و سةرؤك وةزيران) لة أةوشي شةأي سارددان لة طةلَ كورد و مةترسي هةلَطيرساني شةأي طةرميش بةديدةكرصت.بةو ماناية هصشتا كورد و حكومةتي ناوةندي عصراق لة دوو بةرةي جياوازدان و بة دوو ديدي جياوارزةوة مامةلَة لةطةلَ يةكتري دةكةن و سةيري عصراق و كوردستان دةكةن.ئةم جياوازي و دوو بةرةييية وادةكات كة دةبص كورد سةربةخؤيانة سياسةتي خؤيان دةستنيشان بكةن.

هةر كاتصك حكومةتي مةركةزي داني بةهةموو مافةكاني طةلي كوردي نا وسةربةخؤيي ئيداري و سياسي كوردستاني ثةسةندكرد و ديموكراساينة هةلَسووكةوتيكرد، ئةو كاتة بؤ كورد هةية لة هةمان بةرةي حكومةتي عصراق بن، دذ بة مةترسيةكاني ناوخؤ و دةرةوة.

 بؤ ثةيوةندي لةطةلَ نووسةر:  karzan@spray.se

info@kurdistannet.org

ضاثيكة

كاتي بلآوكردنةوة 

www.kurdistannet.org