www.kurdistannet.org

بة بص دةستوور، أصذةي ذن لةناو ثةرلةمان و حكومةتي كوردستاندا.  ... هشام ئاكرةيي

 

 

هةر ثصنج ئةندامي كورد لة ئةنجوومةني دةسةلَاتي كاتي عصراقدا، داواي أصذةي 40% ديان دةكرد بؤ ذنان لة كؤمةلَةي نيشتيماني عصراقدا و بؤ ئةو مةبةستة مالَيان ئاوابصت هةولَصكي باشيان دا. بةلَام بة داخةوة ئيسلاميةكان و ثاترياركيةكاني ناو ئةنجوومةني حوكم أازي نةبوون لة سةر ئةو أصذةية و لة مادةي (30) خالَي (ج) ي دةستووري كاتي عصراقدا، أصذةي 25% ديان ثةسةند كرد، وةك كةمترين أصذةي ذنان لة ناو كؤمةلَةي نيستيماني عصراقدا.

ديارة ثةسةندكردني ئةو أصذةية لة بةرذةوةندي مافةكاني (ذن) داية لة هةموو عصراقدا بة كوردستانيشةوة. هةر ضةندة لة ناو دةقي دةستووري كاتي عصراقدا بةشصوةيةكي دادوةرانة و يةكسان باس لة مافةكاني ذن نةكراوة و تةنيا لة مادةي 30 دا باس لة ذن كراوة و كؤمةلَص خالَي طرنط بؤ دوارؤذصكي ناديار بةجص هصلَراون. بة دوو وشة دةتوانين بلَصين دةستووري كاتي عصراق دةستوورصكي ثياوانةي و موسلَمانانةية بةرامبةر بة ذن.

بة ثصضةوانةي ئةو باشةأؤذة ناديارةي ضاوةأواني ذنان دةكات لة عصراقي داهاتوودا، دةمةوص باس لة ئةركي أصكخراوةكاني ذنان بكةم لة كوردستان و ئاية أاستة بواريان بوو أوخساوة بؤ ئةوةي أؤلَصكي كاريكةرتر بطصأن لة جاران، بةتايبةت لةدواي دةركةوتني دةستووري كاتي عصراق و داواكردني أصذةي 40% بؤ ذنان لة لايةن نوصنةراني كوردةوة؟

 دةسةلَاتي باشووري كوردستان دةتوانص و لة دةستيداية بةطوصرةي دةستووري كاتي، ياساي تايبةت بة كوردستان لة بواري بةأصوةبردندا بئافرصنصت. لة مادةي 54 خالَي (ب) دا هاتووة كة ئةنجوومةني نيشتيماني كوردستان دةتوانص ئةو بأيارانة بطؤأصت ئةوانةي لة بأطةي 25 و 44 (د) دا نةهاتوون كة تايبةتن بة دةسةلَاتي حكومةتي فصدرالي. واتة دةربارةي بةشداري ذنان لة دةسةلَات و ثةرلةماني كوردستاندا، ئيدارةي كوردي سةروةرة. هةر بؤيةش دةسةلَاتي باشووري كوردستان دةتوانن ئةو داواكاريةي ئةوان ثصشكةشيان كردبوو بؤ ئةنجوومةني حوكمي عصراق، ئةوان لة كوردستان جصبةجصي بكةن.

ئةطةر لايةني كوردي و هةردوو زلثارتةكةي باشووري كوردستان، بةأاستي دةيانةوص أصذةي 40% بؤ ذنان لة عصراق جصبةجص بكرصت، دةبص لة سةرةتادا ئةوان لة كوردستان جصبةجصي بكةن.

تاوةكوو ئصستا و لة دواي تصثةأبووني نزيكةي 12 سالَ بةسةر دروست بووني ثةرلةمان و حكومةتي كوردستاندا، ذن 5% دي ئةنداماني ثةرلةماني كوردستان و حكومةتةكاني كوردستان، ثصكناهصنن. تةنيا لةدواي هاتني ئةمريكا نةبصت كة سص ضوار وةزيرصكي ذن لة كوردستان تةعيينكران.

سبةي لة عصراق و بة طوصرةي دةستووري كاتي نزيكةي 70 ذن لة كؤمةلَةي نيشتصماني عيراقدا دةبن. ئةو كؤمةلَةي ئيسلاميةكان تيايدا بالاَدةست.

لة سةر هةمان ثيوان دةبص لة كوردستانيش ضةند كورسيةكي ثةرلةمان و وةزارةتةكان بؤ ذنان ضؤلَ بكرصن. بةتايبةت بؤ ئةو ذنانةي كة ضالاكن لة بواري سياسي و كؤمةلَايةتيدا. ئةو ذنانةي ئةكاديميانة كؤمةلَطا دةخوصننةوة و نةك بة تةزكيةي حزبي و لة سةر بنةماي ناسياوي و قبؤلَكردني سةروةري ثياو جصطايان ثص بدرصت. يان هةندص ذن دابنرصن تةنيا بؤ ناو و وةك وصنة، كة بة تةواوةتي نوصنةرايةتي ذنان نةكةن و بةم كردةوةية بيانوو دةدةنة دةست ثياوان بؤ دذايةتي كردني بةشداربووني ذنان لة بةأصوةبرني ولَات و كؤمةلَطادا.

هةر بؤيةش دةبص رصكخراوةكاني ذنان ضالاكانةتر بةشداربن لة ذياني سياسي كوردستاندا و ئةو مافانةي ثارتة كوردستانيةكان و ثارتي و يةكصتي بؤ عصراق داوا دةكةن، هةولَ بدةن لة كوردستان جصبةجص بكةن.