www.kurdistannet.org

مامة و كاكة ئةمجارةشيان فت * .... جةزا ضنطياني

 

 

ثيَش طشت شتيَك دةبيَ ئةوة بزانين. مرؤظ لة هةموو شيتيَك ثيرؤزترة. ثيرؤزي مرؤظ وةك مةتريالَيَكي زيندوو نا و بةس بةلَكو وةك ماف و ئازادي و ذيانيَكي ئارام. ئةطةر هةر ثرؤسيَسيَكي ذيان و فةلسةفةيةك لةمة بترازي. هيض ناطةينَي لة بازيكردنيَكي بيَ تام و دوور لة مرؤرِالَة مرويةكان زياتر. ثيسترين ثرِؤسيَسي رِؤذانةي مرؤظ لةم سةردةممان و لةو ساتةوةي بةرذةوةندي. فةلسةفةي ذياني طؤرِي ثرِؤسيَسي سياسيية. ثةيظيكردن لة سياسةت و بيركردنةوة لةرِيَزة مرؤيةكان دةبيَ زؤر بةوردي مامةلَة لةتةكدا بكري و بة تايبةتيش سياسةتي ميللةتيَكي ضةوساوةي خاك وسامان زةوتكراوي وةك كورد.

34 سالَ لةمةو بةر. واتة سالَي 1970 سةركردايةتي بزوتنةوةي كوردي لة باشوري وولآتماندا (كوردستان) لة بازييةكي دؤمينة ئاسيدا تووشي هةلَةيةكي ثشتشكيَن بوو. دواي ضوار سالَ طفتوطؤي سارد و طةرم. مةلا مستةفا نةك دووشةشةي سياسي لة دةستدا تؤثي. بةلَكو ئةو ميَز و كورسييةشي لةسةري سةقامطير بوو (باشوري كوردستان) نيشي دؤرِان، ئاوارة و زةليلي بةر قاثي رةحمةتي شا بوو.

ئةم ميذووة خويندنةوةي هةر ضؤنيَك بيَت راستي ئةوة بوو كة تؤماركراوة. جوانترين و وورشاوةترين خالَي ثؤزةتيفي مستةفا بةرزاني كة (خؤيندةواريَكي كةميشي هةبوو) تيَطةيشتني بوو لة نرخ و بةها و رِؤلَي كةركوك. لة هاوكيَشة سياسيةكاندا. بؤية تا دوا هةناسة طووتي (كةركوك يةك كورديشي تيَدا نةبيَ هةركوردستانة) ئيَمة بة بازي (هةلَبذاردن) كةركوك لة كوردستان دانابرِين. هةر ئةم خالَة طةشةي مةلا مستةفاية تا ئيَستا كوردة نةتةوةيةكان نةك (ثارتي) يَةكان رةحمةت بؤ طؤرِةكةي دةنيرن. ثارتييَةكان بة درؤ و بة ميديايةكةيان مةلا مستةفايانكردوة بة ثيَغمبةريَكي سياسي كةضي لة طرفتي كةركوكدا. طراميَك رِيَزي بؤ دانانين. . . ضونكة ئيستا لة سةردةمي كورِ و كورِةزاكانيدا كةركوك بؤتة ئافرةتيَكي لةشفرؤش و تةرِناوطةلَ. هةردوو زلهيَزةكةي باشور (يةكيتي و ثارتي) بازرطاني (بةرذةوةندي ثارتةكانيان) ي ثيَوة دةكةن. بةعس وةك ثارتيَكي ناسيوناليستي هوشيار و دلَسؤز بؤ نةتةوةي عةرةبي دةيزاني بزوتنةوةي كوردي فرِي بة سةر بزوتنةوةي نةتةوةي كورديةوة نية. بؤية كة لاواز بوو سالَي 1970 لة تةك سةركردايةتي بزوتنةوةكة لة سةر بةياني 1970 و رِيَككةوتن. بةعس لةسةرةتاةوة بة هيض شيوةيةك برواي بة ضارةسةرةي كورد وةك كورد دةيةويت نةبوو بةلَكو بةياني ئازاري 1970 (ثشوو) تاكتيك بوو نةك ئيستراتيجيتي دةولَةتيَك كة بيةويت ضارةسةري كورد بكات. ئيمة ئةم تاقيكردنةوةيةمان بة خوين و ئاشبةتالَيَكي ضاوشؤرِ نووسيةوة. وةلي خويَندةومان بؤ ئةو ثةلَة ميذووية. خويَندنةوةيةكي زؤر ثرِيميَتيف بوو بؤ ضونكة سةراني ئيستاي كورد (سكراب تالَةباني و ثرِيَمتيف بةرزاني) هيَندنة ضاوي هوشياري سياسيان كزة. . . تائيستا نازانن كةركوك و رِؤلَي لة طرفتة سياسية جيهاني و ناوضةي و كوردستانيةكاندا ضية. بؤية وا بة سؤزةوة نة بة ئاوزانيَكي سياسي مؤديرنةوة دةرِواننة طرفتي كةركوك. عةرةب لة كازةبلانكةي مغريبةوة تا دةطاتة بةحريَني كةنداوي فارسي سورن لة سةر ئةوةي كةركوك دةبي هي عةرةب بيت. كةضي سمييلأ فشةكاني سليماني و وورط ئاوساوةكاني هةولير و دهؤك نازان كةركوكي دراوسيان بؤ ئةم شينةي لةسةر دةكريَ. لة نيوان 11/03/1970 تا 08/03/2004. دةطاتة (34) سالَ. 1970 دةسةلآتي ناسيوناليستي عةرةبي عيراقي ضوارساليان بؤ طرفتي كةركوك دانا. سالَي 2004 دووسالَ. ناسيناليستي عةرةبي ئيستا هةمان ناسيوناليستي عةرةبي سةردةمي بةعسة. ئيستا عيراق بة ثراكتيك دةولًةت نية وخاوةني بوونيادة ثيوستيةكاني دةولًَةت نية بؤية لة ئاستي سياسةتي جيهاندا وةك بلقي سةر ئاو واية. مامةلَةكردني سياسةتي ئيمرؤ لة تةك دةسةلآتي كاتي عيراقدا بازييةكة نةك سياسةت. بؤية بظةي ضاوةرواني داهاتوومانم لةوةداية لة ماوةي ئةم دووسالَةدا عيراق دةبيتة خاوةني كةسايةتيَكي نيودةولةتي. خاوةني سوثا و بيَطومانيَك ياساييةك كة بةرذةوةدي ناسيوناليستي عةرةبي بثاريَزي. ياني ئةوةي لة بةغدادا دةسةلآـي هةبي لة نيو بازرطان و سياسيةكاني دونيادا رِؤلي دةبيَ و طؤيليَدةطري، بة ثيَ ثيَكهاتةي كومةلَطاي عيراقي. دةسةلآتي زوربة لة لاي عةرب كؤدةبيتةوة. ياني عةرب خاوةني دةنطي شيَردةبن، . كوريش ثاشكوي دةسةلآت. ضونكة هةردوو سياسي ساويلكةي كورد (تالَةباني و بةرزاني) بةوة كةمةلَطاي كوردي هةلَدةخةلةتيَنن كة طواية رِذيَمي داهاتووي عيراق. رذيَميكي ديموكراتي دةبيت كورد مافةكاني لة ذير سيبةري ديموكراتيةتي عةربيدا دةستدةكةوي. وةلي هيَندة ساويلكةن نازانن كة لة دونياي ديموكراتيشدا بظةكان هةر زيندوون. هيتلةر بة ريطةي هةلبذاردن و ديموكراتي هاتة سةر دةسةلآت. كورد ثيش ئةوةي طرفتي كؤمةلآيةتي و ضينايةتي هةبي طرفتي (كةساييةتي نةتةوةي) هةية بؤية بونيادناني كؤمةلطايةكي ديموكراتي بةرقةرا نابيَ ئةطةر ميللةتيَك بة مافة مرويةكاني واتة (بووني كةسايةتي نةتةوةي) نةطات. هةليَكي زيرين بوو كة سةدام ترِؤكرا وةلي بيري ناسيوناليستي عةرةبي هةر زيندوة، بة زيندووي دةميَنيتةوة بؤية ثيويست بوو. سةراني كورد بة هيض شيوةيةك مؤلَةتي ئةوةيان بة ناسيوناليستي عةرةبي نةداية كةركوك بخريتة بازي هةلبذاردن و دووسال ضاوةرواني. ئةمة طةورةترين هةلَةي سةدةي نوي كوردي دةبيت. بيطومان كؤمةلَطايةك لة ماوةي 34 سالَدا طؤرانكاري بة سةر ئاوزانيدا نةيةت. دةبيَ ثاشةرِؤذي تاريك بيَت. ئةم دووسةركردة سةقةتة (سكراث تالَةباني و ثرِيَمتيف بةزاني) . لة ماوةي ئةم ضةند سالَة ئازادييةدا نةك نةيان توانيةوة كوردي باشوور لة دةوري بةرنامةيك كؤبكةنةوة بة لَكوو ديواري نيَواني شارة كورديةكانيان هيَندة بالآكردوة. ماوةيةكي تر هةولير و سليماني دةبنة دوو كؤمةلَطاي جيا.

لةشةوي 09/03/2004 ريثؤرتاجيَكم لة تةلةفزويني ئةلماني كةنالي دوو (zdf) بيني. رِهيَنةريَكي باخضةي طيانلةبةران لة تايوان. تؤاني لة ماوةيةكي كةمدا خيَزانيكي بةختيار لة ضةند طيان لةبةريكي (حيوان) ي دذ بةيةك وةك (سةط، ثلَنط، بةراز) دروستبكات بيَ طرفت و خواردني يةكتري ثيَكةوة بة بةختياري بذين، كةضي سةركردةكاني كورد لة ماوةي نيوة سةدةيةكدا نةيان توانيةوة لة سةر بةرنامةيكي سياسي رِيَكبةكةون. كةرامةتي ئةو خةلَكةش هيَندة بةبيَ نرخ سةيرنةكةن. مةدنديلا ئةو ثياوة مةزنةية كة مةزني ميذووي ضرِي لة بةر ئةوةي لة ماوةي خةباتي سةختي ذيانيدا تواني رِةنطة جياكاني وولآتـي خواروي ئةفةريقا لة قةوارةي وولآتيَكي ديموكراتدا كؤبكاتةوة بؤية خؤشةويستي ئةم ثياوة لاي ثيست سثييةكان طةليك بالآترة وةك لاي ثيَس رةشةكان، ئيمةي كورد دةبيَ ضاوةرِي هةليَكي تري ميذووي بكةين وةك ئةوة هةلةي طةلاني عيراقي لة سةدام و قوسةي و عودةي رزطاركرد. ئاواش هيوامان وابي يان رِةشةبايةكي تورِةي جةماوةري كورد كة (زؤر دورة) يان جاريكي تر ئةمةريكا لة سةراني كورد تورة ببيَت و بة جيَطةي سةداميان بطةيني. . . ئةطينا دواي 34 سالَي تر واتة سالَي 2038 قوباد تالَةباني لة بةغداد وةك سالَي 1966 ي باوكي دةبيَ بة ضاش. . . و سروور بارزانيش لةشاخ دةبيَتة ضةكدار.

  • خؤيَنةري بةرَيَز تكاية بؤرِؤلَي طرنكي كةركوك تكاية بروانة ئةم ووتارانة
  •  لة  www.chingiani.de

1)      رِؤليَ سةرماييةي كورد (ثيترؤلَ) لة تيرؤري رذيَمةكاني عيراقدا

2)      ئيستراتيجيتي ئةمةريكي لة دامةزراندي دةولَةتي كورديا

3)      سةنطي كةركوك و سةرماية لة بونيادي كةساييةتي نةتةوةي كورديا

14/03/2004